“Pink Floyd in Nederland” – hoe een wereldact Nederland decennia in de ban hield

Tekst en foto’s: Wouter Bessels

Begin jaren negentig startte Charles Beterams de Nederlandse fanclub Echoes, een voor de fans nuttige bron van informatie in het pre-internet tijdperk. Toen al was de verzamelaar druk bezig met diepgravend onderzoek naar de activiteiten van Pink Floyd in Nederland. Het resultaat leidde tien jaar geleden in samenwerking met Robert Haagsma tot de bundel “Pink Floyd in de Polder”. Nu is er “Pink Floyd in Nederland”, een onder zijn eigen naam volledig herziene en geactualiseerde versie.

De timing kan niet beter zijn. Vorige maand was het vijftig jaar geleden dat de band voor het eerst een concert in Nederland gaf, op 13 november in de Rotterdamse Heliport, het ‘oude Ahoy’, toen nog midden in het centrum gelegen naast station Hofplein. Het bleek uiteindelijk het enige concert te zijn dat de groep in Nederland gaf met medeoprichter Syd Barrett.

Charles Beterams (45) duikt in zijn boek chronologisch in de geschiedenis van Pink Floyd en diens bandleden, waarbij de concerten in Nederland en België van 1967 tot nu de rode draad vormen. Foto’s en anekdotes wisselen elkaar af en met name de eerste jaren zijn uitstekend gedocumenteerd. Zo wist hij vrij recentelijk nog hand te leggen op kleurenfoto’s van het concert dat Pink Floyd op 17 september 1969 in een uitverkocht Concertgebouw in Amsterdam gaf. Een beroemd concert, omdat de groep die avond het conceptstuk “The Man And The Journey” speelde en de VPRO het uitzond. De opnames maken deel uit van de vorig jaar verschenen kloeke box “The Early Years 1967-1972”, waarin ook de destijds afgekeurde registratie van het concert in Paradiso in augustus 1969 zit. De VPRO werd verboden die opnames uit te zenden, omdat de band noodgedwongen een instrumentale set moest spelen. Eén en ander leidde tot een mooi compromis, zodat de omroep een maand later in het Concertgebouw nogmaals – en met succes – opnames maakte.

Volle agenda’s
Het is een prachtig voorbeeld van hoe detailrijk Beterams dergelijke situaties op smakelijke wijze beschrijft. Tegelijk houdt hij ook goed in de gaten hoe de status van de band in de loop der jaren veranderde. Hij brengt orde in de chaos van volle agenda’s (zoals in het pinksterweekend van 1968 waarin Pink Floyd negen keer optreedt in vier dagen!) en beschrijft soms minutieus hoe de bewuste avonturen verliepen. Tientallen pagina’s verderop staat vermeld hoe het bezoek van het koninklijk paar aan een concert van Roger Waters in het GelreDome verliep. Twee uitersten qua situaties, maar beide zijn veelzeggend over de status van respectievelijk de groep in zijn begintijd én het bandlid dat 43 jaar later nog immer het werk van zijn oude groep voor volle stadions uitvoert.

Rode draad
Als je dan toch van een rode draad mag spreken: “Pink Floyd in Nederland” beschrijft hoe een hippe groep het underground-circuit ontgroeide en een langzamerhand een grote wereldact werd. Beterams vermijdt het slechts opsommen van data en locaties en zet in heldere en klare taal – en ingekleurd met ooggetuigenverslagen – de rijk beschreven en uitputtende verhalen van en rondom de concerten in historisch perspectief. Tevens weet hij nergens de objectiviteit uit het oog te verliezen en durft hij regelmatig afstand te nemen tot het oeuvre van de groep en diens bandleden. Dat leest prettig en geeft de lezer stof tot nadenken; het is allesbehalve een lichtgewicht doorsnee vertelling en in vergelijking met “Pink Floyd in de Polder” leest de tekst veel vloeiender.

In zijn voorwoord maakt Beterams de terechte opmerking: ‘Of het hiermee dan allemaal gezegd en geschreven is? Ik vrees van niet.’ Feit is dat je niet dichter bij de relatie van Pink Floyd en Nederland komt dan in dit boek. Subliem werk.

MUZIEKTHEATERDOCUMENTAIRE

Gelijktijdig met het uitbrengen van “Pink Floyd in Nederland” pakt Beterams de gelegenheid aan om ’50 jaar Pink Floyd in Nederland’ flink luister bij te zetten. Samen met de uit Nijmegen afkomstige (post-) psychedelische band The Use of Ashes gaat hij terug naar de locaties die Pink Floyd in zijn beginjaren opzocht. Verhalen en foto’s uit zijn boek gaan gepaard met liedjes van de band uit de jaren 1967-1971. Na de Jaarbeurs (11 november, tijdens de Mega Platen & Cd Beurs) was afgelopen zondag Paradiso aan de beurt. Pink Floyd speelde er in 1968 en 1969 in totaal drie keer in de grote zaal. Het programma van het vierkoppige The Use of Ashes en Charles Beterams vindt plaats in een uitverkochte kleine zaal, waar het overigens niet te druk is.

Een muziektheaterdocumentaire, zogezegd. Beginnend bij Arnold Layne (wat de groep al in april 1967 voor de VARA tv speelde) wordt een flinke greep gedaan in het fraaie en veelal dromerige oude werk. Nummers als Cymbaline, Careful With That Axe Eugene en If staan niet bij elke Pink Floyd-tributeband op het programma en worden zelden nog gespeeld. The Use of Ashes blijft vooral zichzelf en dat is de grote kracht. Zo wordt in Set The Controls For The Heart Of The Sun en Interstellar Overdrive behoorlijk afgeweken van de originele versies. Qua opvatting precies zoals Pink Floyd het in zijn beginjaren ook zou doen.

De krachtige muziek illustreert de verhalen en vice versa. Met behulp van een laptop, een scherm, een iPad en natuurlijk zijn boek geeft Charles Beterams een goed beeld van de eerste jaren van Pink Floyd in Nederland. De kleine achterafzaaltjes, de problemen met werkvergunningen en waarom Syd Barrett toch uiteindelijk niet in 1970 naar Nederland komt. Daarbij krijgt hij dankzij de soms hilarische anekdotes ook de lachers op zijn hand. Kwam Pink Floyd op een gegeven moment écht naar Nederland, omdat Bonnie St. Claire een Engelse tournee ging maken. Die wijze van uitwisseling was eind jaren zestig vrij gangbaar. Beterams vraagt zich daarbij tegelijkertijd af of het wellicht in deze tijd ook geen gek idee kan zijn. Zit wat in!

Het geluid van The Use of Ashes wordt gemaakt door zanger/gitarist Peter van Vliet en zijn broer Simon van Vliet op toetsen, terwijl gitarist/zanger/percussionist Maarten Scherrenburg inmiddels twintig jaar deel uitmaakt van de groep. Scherrenburg zat ooit in Anderson Council, een heuse Pink Floyd-coverband die in de jaren negentig menige fanclubdag met een optreden afsloot. Daarin speelde Scherrenburg samen met bassist Pascal van der Pol. Voor deze tournee voegt Van der Pol zich bij The Use of Ashes en is de cirkel rond. De basis van het optreden is akoestisch, maar de elektrische toevoegingen zijn nooit ver weg. Scherrenburg speelt Opel van Syd Barrett. Dat luidt na anderhalf uur het einde van de voorstelling in. Wie nog op verhalen en muziek van na 1971 zit te wachten, kan het boek ter plekke aanschaffen en thuis de muziek opzetten. Een verrassend einde van een leuke en vooral informatieve voorstelling.

De komende maanden brengen The Use of Ashes en Charles Beterams hun muziektheaterdocumentaire “Vijftig jaar Pink Floyd in Nederland” nog het Kolpingshuis in Nijmegen (16 december), De Pas in Heesch (20 januari) en het Arsenaaltheater in Vlissingen (17 februari). Die voorstellingen zullen volgens Beterams geen kopie van het Paradiso-optreden worden. Per locatie gaat hij specifiek in op het bezoek van Pink Floyd destijds aldaar. Voor Nijmegen leidt dat ongetwijfeld tot een verhaal van uitersten: van een handjevol mensen in het Kolpingshuis tot 60.000 aanwezigen in het Goffertpark.

‘Pink Floyd in Nederland’ wordt uitgegeven door Permafrost Publishers en is via reguliere boekwinkels en platenzaken te koop en te bestellen. ISBN: 978-90-826893-1-0, 256 pagina’s. Wie bij de uitgever rechtstreeks bestelt, krijgt een Pink Floyd in Nederland concertkalender er gratis bij.

Website: www.permafrostpublishers.com

WIN EEN EXEMPLAAR VAN “PINK FLOYD IN NEDERLAND” + KAARTEN VOOR CONCERT NIJMEGEN

Met dank aan auteur Charles Beterams verloot Progwereld een exemplaar van het boek “Pink Floyd in Nederland”, evenals 2x twee kaarten van het concert in Het Kolpingshuis in Nijmegen van The Use of Ashes en Charles Beterams op zondag 17 december.

Wil jij kansmaken op één van deze drie prijzen?

Stuur dan vòòr uiterlijk 11 december het juiste antwoord op de volgende vraag naar info@progwereld.org, onder vermelding van “Prijsvraag Pink Floyd”:

‘In welke stad gaf Pink Floyd het enige concert met Syd Barrett in Nederland?’

De prijsvraag is afgesloten. Onder de juiste antwoorden zijn drie winnaars geloot. De prijswinnaars hebben een persoonlijk bericht ontvangen. Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.