Elephant9 with Reine FiskeAlbum

Laatst heb ik een T-shirt gekocht met het Mellotronlogo erop. Hoewel een oordelend mens zal concluderen dat ik dus een stereotype progger ben, is dit heus niet waar. Oké, ik gebruik ook linnen tasjes en de manier waarop ik mijn enthousiasme voor muziek uit wordt regelmatig aangezien voor hondsdolheid, maar mijn smaak beperkt zich allerminst tot het standaard progrepertoire.

Evenzogoed is niet alle muziek die op papier aan bepaalde vormeisen voldoet ook standaard prog te noemen. Neem dit voorbeeld: Elephant9 is een Scandinavische band die op zijn nieuwe album “Silver Mountain” Mellotron en andere ouwe meuk een centrale rol toebedeeld hebben, een virtuoze gitarist (als gast) hebben, en lange composities spelen. Hiermee vallen ze ogenschijnlijk in dezelfde categorie als, ik noem maar wat, The Flower Kings (niet dat zij de echte Mellotron gebruiken, maar whatevs), doch schijn bedriegt. Het Noorse Elephant9, dat al zijn hele bestaan bij het experimentele jazzlabel Rune Grammofon zit, maakt namelijk geen neoprog, maar uiterst indrukwekkende progressieve psychedelische jazzrock.

Met hun eerdere albums, en vooral het vorige album, “Atlantis”, maakte Elephant9 al indruk, maar “Silver Mountain” is nog beter. Een van de meest in het oor springende kenmerken van de band is de enorme energie waarmee gemusiceerd wordt. In dit opzicht valt drummer Torstein Lofthus nog wel het meeste op: zijn spel is razendsnel maar toch subtiel en dynamisch. Naast zijn werk met Elephant9 is Lofthus ook een ex-lid van het onvolprezen ‘blackjazz’-gezelschap Shining, dat eveneens gekenmerkt wordt door de intensiteit van hun muziek. Dit wil niet zeggen dat bassist/gitarist Nikolai Hængsle Eilertsen en toetsenist Ståle Storløkken onderdoen voor hun bandgenoot. Integendeel: juist het samenspel van de groep staat aan de basis van het inventieve geluid van de band.

Een goed voorbeeld van de muzikale intensiteit die de muziek van Elephant9 kenmerkt is Kungsten, dat razend drumwerk combineert met ambient soundscapes. De band begeeft zich hiermee enigszins in de hoek van de spacerock, maar doet ook denken aan ‘moeilijke-proggroepen’ als Guapo en Magma, die eveneens bekend staan om hun ongenadige composities. De muziek begeeft zich vaak ook in de richting van de experimentele jazzrock van Soft Machine vanaf “Third”, zoals op Occidentali, dat Soft Machine-achtig vunzig Hammondspel combineert met atmosferisch Mellotronwerk dat weer meer richting klassieke prog als King Crimson gaat. Elephant9 weet dit soort invloeden te combineren tot een wonderlijk overtuigend eigen geluid.

Elephant9 beheerst ook de kunst om te spelen met spanningsbogen. Dit blijkt bijvoorbeeld uit de cover van Stevie Wonder’s You Are The Sunshine Of My Life, die een zeer fraaie opbouw kent die het midden houdt tussen Soft Machine circa 1970 en bepaalde vormen van postrock. Het woord ‘cover’ is hier overigens nogal misleidend. De band heeft namelijk het originele popliedje, dat amper drie minuten duurt, omgekat tot een tien minuten durend instrumentaal monster dat af en toe flarden van Wonders compositie bevat, maar toch vooral een zeer fraai staaltje is van hun eigen huisstijl.

Dit is, na “Atlantis”, het tweede album dat Elephant9 heeft uitgebracht met de Zweedse Reine Fiske als gastgitarist, en zijn rol mag hier niet onvermeld blijven. Fiske is natuurlijk vooral bekend van de grote rol die hij speelt of gespeeld heeft in een keur aan progbands en aanverwante groepen en projecten, zoals Landberk, Morte Macabre, Paatos, Dungen en The Amazing. Bij alles wat hij hiermee heeft uitgebracht is zijn zeer bijzondere, op de late jaren zestig en jaren zeventig geënte gitaarspel van groot belang. Op “Silver Mountain” is de gitaar minder centraal dan bijvoorbeeld bij Dungen, maar Fiskes onmiskenbare geluid heeft niettemin vaak een prominente rol in de muziek. Vooral in de reeds genoemde ‘cover’ van You Are the Sunshine of my Life draagt de gitaar zeer veel bij aan de sfeer van de muziek. Hoewel Elephant9 ook zonder Fiske een zeer interessante groep is, is zijn gitaarspel zonder meer een verrijking.

Rune Grammofon is een label dat vermaard is om de hoge kwaliteit van de muziek die zij uitbrengen, en met “Silver Mountain” van Elephant9 onderschrijven ze eens te meer hoe verdiend deze reputatie is. De progressieve jazzrock van de Noren en hun Zweedse gast is van zeer hoge kwaliteit en verdient het dan ook om veel aandacht te krijgen van muziekliefhebbers die openstaan voor avontuurlijke, eigentijdse muziek die niettemin verantwoording afdraagt aan haar grootste invloeden.

Christopher Cusack