Theater Equation, The

19 september 2015, Nieuwe Luxor, Rotterdam

Locatie
Nieuwe Luxor, Rotterdam
Marcel Coenen: gitaren
Freek Gielen: gitaren
Jeroen Goossens: fluiten en houten blaasinstrumenten
Erik van Ittersum: toetsen
Ben Mathot: viool
Maaike Peterse: cello
Johan van Stratum: basgitaar
Ed Warby: drums
Ruben Wijga: toetsen

James LaBrie: Me
Jermain van der Bogt (Wudstik): Best Friend
Marcela Bovio: Wife
Anneke van Giersbergen: Fear
Eric Clayton: Reason
Irene Jansen: Passion
Magnus Ekwall: Pride
Heather Findlay: Love
Devon Graves: Agony
Mike Mills: Rage
Anita van der Hoeven: Mom
Peter Moltmaker: Doctor
Nienke Verboom: Nurse #1
Katinka van der Harst: Nurse #2
News Anchor: Tony Ellison

Epic Rock Choir:
Agoston Szabo, Andreas Schröder, Anita van der Hoeven, Bojan Kovic, Cons Marg, Elsemiek Prins, Jan Willem Ketelaers, José A. Gallardo, Katinka van der Harst, Laura Guldemond, Lisette van den Berg, Marcus Becker, Maria Catherina Schuitemaker, Marjolein Hüsken, Nienke Verboom, Peter Moltmaker, Radina Dimcheva, Thina Chat
Act I:
Day One: Vigil
Overture
Day Two: Isolation
Day Three: Pain
Day Four: Mystery
Day Five: Voices
Pain II
Day Six: Childhood
Day Seven: Hope
Day Eight: School
Childhood II
Day Nine: Playground
Day Ten: Memories
Pain III
Day Eleven: Love

Pauze

Act II:
Overture II
Day Twelve: Trauma
Day Thirteen: Sign
Day Fourteen: Pride
Vigil II
Day Fifteen: Betrayal
School II
Day Sixteen: Loser
Day Seventeen: Accident?
Pain IV
Day Eighteen: Realization
Trauma II
Day Nineteen: Disclosure
Day Twenty: Confrontation
Finale

The Human Equation” wordt over het algemeen gezien als het meesterwerk van Arjen Lucassen. Het was het zesde album dat Lucassen onder de naam Ayreon uitbracht en ditmaal voor het eerst bij InsideOut. Puur muzikaal gezien was het niet mijn favoriet. Daarvoor vond ik “Into The Electric Castle” toch te sterk en te verpletterend. Op The Human Equation kwamen voor mijn gevoel de eerste herhalingsoefeningen bovendrijven. Het was echter wel het eerste album waarop Lucassen zijn geliefde Science-Fiction onderwerpen losliet en dieper inging op het brede spectrum van onze menselijke emoties. Het verhaal, maar ook de muzikale beleving kregen hierdoor een diepere laag, uitermate geschikt voor een theater-uitvoering.

Er zijn sinds 2005 diverse theateruitvoeringen geweest van dit album, echter nog nooit in Nederland. In 2013 werd het idee voor een dergelijke uitvoering geboren tijdens een gesprek tussen Arjen Lucassen en zijn voormalige manager Yvette Boertje, die ook al in 2002 tekende voor de productie bij de Star One-tour. September 2015 is het dan zover. Na een lange en gedegen voorbereiding werden er in het weekend van 18-19 en 20 september vier voorstellingen gegeven van The Theater Equation in de Nieuwe Luxor in Rotterdam. Nadat de eerste drie voorstellingen in een mum van tijd waren uitverkocht, werd er nog een vierde toegevoegd op zaterdagmiddag. Daarvoor kon ik gelukkig nog een kaartje bemachtigen.

Wil je The Theater Equation in al zijn diepere lagen kunnen ervaren is het wel noodzakelijk dat je enigszins op de hoogte bent van het verhaal: een man raakt na een auto-ongeluk in coma en wordt in het ziekenhuis geflankeerd door zijn vrouw en zijn beste vriend die beiden bang zijn dat ze op de een of andere manier verantwoordelijk zijn voor wat er is gebeurd. In het brein van de comateuze man komen de menselijke emoties tot leven. Al snel wordt duidelijk dat sommige van deze emoties niet willen dat hij herstelt en weer tot leven komt. Uiteindelijk weet de man zich levend uit deze worsteling te bevrijden.

Het was handig geweest als men meer werk had gemaakt van de introductie van de diverse vocalisten en hun rol. Op de flyers die in het theater verkrijgbaar waren stonden wel de namen vermeld, maar die gingen niet vergezeld van foto’s. Daardoor was het voor een niet ingevoerde bezoeker bijna onmogelijk om het verhaal te volgen.

Ten aanzien van de album-versie waren er in de vocale line-up enkele wijzigingen aangebracht: Devin Townsend werd in zijn rol als Rage helaas vervangen door Mike Mills, die op zijn manier echter een uitstekende Rage neerzette. Bij het bekende Day Sixteen: Loser deed hij me onwillekeurig toch even aan Ringo Starr in zijn rol als Uncle Bernie uit Tommy denken. Verder ontbrak Mikael Åkerfeldt, maar deze plek werd op geheel natuurlijke wijze overgenomen door Anneke van Giersbergen. De rol van Arjen Lucassen als Best Friend werd ingevuld door Jermain van der Bogt, beter bekend als Wudstik. Voor het overige was de album line-up intact gebleven waardoor er een ware starcast op het podium stond met natuurlijk James LaBrie als grote publiekstrekker, zonder de andere vocalisten overigens te kort te willen doen. Vocaal werd het geheel ondersteund door een waar Epic Rock Choir van negentien mannen en vrouwen.

De vocalisten werden begeleid door de crème de la crème van de Nederlandse prog-metal, samengesteld door muzikaal directeur Joost van den Broek. Kosten nog moeite zijn bespaard om de muziek van dit album naadloos ten gehore te kunnen brengen: twee toetsenisten, twee gitaristen, waarvan Marcel Coenen toch wel een speciale vermelding verdient, en tenslotte de ritme-tandem van The Gentle Storm, aangevuld met viool (Ben Mathot), cello (Maaike Peterse) en fluiten (Jeroen Goossens), veelal muzikanten die in de afgelopen jaren bij één of meerdere projecten van Lucassen betrokken waren.

Als je de namen van de cast en de band bekijkt, zou je zeggen: wat kan er nu nog misgaan?  Eigenlijk niet veel dus. Met een zeer toepasselijke podiumindeling waarbij het ziekenhuisbed en de auto een centrale plaats innamen en de emoties in verschillende lagen daar omheen waren gesitueerd werden we snel meegenomen in het verhaal. Vocaal gezien werden er over en weer puike prestaties neergezet. Uitschieters waren Irene Jansen die haar rol als Passion vol verve vertolkte, Marcela Bovio op wiens lijf de rol van desperate echtgenote lijkt te zijn geschreven, Heather Findlay voor wie in het geval van Love hetzelfde geldt (wat een prachtige heldere stem), Anneke van Giersbergen die weer de sterren van de hemel zong en Magnus Ekwall wiens uitstraling en stemgeluid de zaal met gepaste trots vulden. Dit betekent overigens niet dat de anderen zoveel minder waren, maar deze vier waren in mijn ogen een klasse apart.

Headliner James LaBrie had een lastige rol waarin hij vocaal niet erg wordt uitgedaagd. In zijn acteerspel moest hij vaak in de verdediging omdat hij werd aangevallen door zijn eigen emoties. Ik had gaandeweg de uitvoering wel met hem te doen. Omdat zijn mimiek en gebaren vrij eenzijdig zijn wekte hij de indruk als een verslagen personage over het podium te dolen. LaBrie, die in het verleden vaker de ambitie heeft uitgesproken om in het theater te willen optreden, zal in dat geval veel meer aan zijn mimiek en lichaamshouding moeten werken. Dat is overigens wel een punt van aandacht voor meerdere acteurs/vocalisten in deze productie. Maar daar staat tegenover dat het van huis uit allemaal zanger(essen)s in een rockband zijn en die school je niet zo maar even om tot acteur/actrice. Erg veel hulp vanuit het script kregen ze daarbij ook niet. De acties op het podium bestonden hoofdzakelijk uit naar elkaar toe lopen en elkaar over het podium duwen in een poging de tegenspeler van je eigen gelijk te overtuigen. Uiteindelijk slaagden ze er, voornamelijk door middel van hun zangkunsten en podium presence, gezamenlijk in om de emotionele strijd uit het verhaal geloofwaardig ten tonele te brengen.

Zij konden dit echter alleen maar doen omdat er een live-band achter hen stond die met een genadeloze precisie en zelfdiscipline speelde. Instrumentaal was er geen speld tussen te krijgen en de extra kleuren in de vorm van viool, cello en fluiten/houten blaasinstrumenten kwamen volledig tot hun recht. Daarom is een groot compliment aan muzikaal directeur Joost van den Broek en zijn crew wel op zijn plaats. Hoe vaak gebeurt het niet dat in dit soort muziek het geluid volledig uit de bocht vliegt en weinig details en zang nog hoorbaar zijn door de alles verpletterende dreun van bas en drums. Hier was echter sprake van een perfecte afstelling van het geluid van alle instrumenten met een dito balans. Zo kon ook de zang uitstekend overeind blijven.

In de instrumentale passages ging de band af en toe een beetje los, maar verder kreeg je als luisteraar het gevoel dat er met de spreekwoordelijke handrem op de volumeknoppen werd gespeeld. Daardoor miste ik wel de diepte van het Ayreon-geluid zoals je dat op de cd’s hoort en knalde het er nergens echt uit. Maar wat mij betreft was dit de best mogelijke geluidstechnische compromis om een progmetal-opera van dit kaliber in het theater volledig tot zijn recht te laten komen. Gezien de enthousiaste reacties van het publiek na afloop dachten zij er net zo over.

Leuk toetje voor het publiek was dat Arjen Lucassen op het eind van de voorstelling toch nog even vanuit een soort cocon op het toneel verscheen en daar duidelijk zijn enthousiasme over de uitvoering liet blijken.

Verslag: Math Lemmen

Send this to a friend