Swedish Delight; Paatos’ Petronella praat

eerste druk: 01-02-2007
interview: Christopher Cusack en Frans Schmidt
eindredactie: Frans Schmidt

Begin november van het voorbije jaar gaf het Zweedse Paatos in Tilburg en Zoetermeer een tweetal concerten in ons land. De tripprogband bevindt zich momenteel in een belangrijke fase van zijn bestaan. Na overwegend goede kritieken op “Timeloss” en “Kallocain” kreeg de band immers met “Silence Of Another Kind” voor het eerst met minder positieve geluiden te maken. Wij vonden het dan ook de hoogste tijd om zangeres Petronella Nettermalm uitvoerig aan de tand te voelen. Gelukkig bleek ze een uitermate charmante kwebbeltante…

---

Kan je iets over het ontstaan van Paatos vertellen? Veel mensen denken dat de band in het leven geroepen is door Stefan Dimle en Reine Fiske, maar is dat ook zo?In het begin was ik helemaal niet bij de band betrokken, daar Paatos aanvankelijk een instrumentale band was. Het ensemble is ontstaan toen een Zweedse volkzangeres genaamd Turid, een bekende artieste uit de jaren zeventig, een band nodig had voor een optreden. Zij belde Reine en vroeg hem om een band samen te stellen, waarna hij Stefan vroeg mee te doen. Stefan kende Johan en Ricard Huxflux (mijn man) al en samen hebben ze toen het optreden verzorgd.

Het samenspelen beviel ze echter zo goed dat ze besloten om nog meer samen te doen. Aanvankelijk was het de bedoeling dat de band instrumentaal bleef, ze hebben ook nog een optreden zonder zanger gedaan, maar toen besloten ze dat ze toch wel een zanger wilden en toen zeiden de andere jongens tegen mijn man “Je vrouw zingt toch? Zij kan mooi meedoen met ons!”. Het leek Ricard en mij eigenlijk geen goed idee om samen in een band te spelen, maar nadat ik een keer had meegedaan beviel het zeker en was ik lid van de band.

Had de band toen jij erbij kwam al wat materiaal gecomponeerd?

Ja, het debuutalbum was al bijna volledig geschreven op het moment dat ik kwam meedoen. Toen het album werd opgenomen was alles al geschreven, ik heb dan ook niets aan de muziek of de teksten bijgedragen.

Is de tekst van Téa dan niet door jou geschreven?

Nee, de jongens hadden de muziek al geschreven en de tekst is geschreven door Turid op het moment dat ik in het ziekenhuis lag te bevallen. De tekst gaat ook over een geboorte, maar zij wist op dat moment niet dat tegelijkertijd mijn eerste kind geboren werd. Toen is het nummer naar mijn dochter vernoemd. Het is ook een van mijn favoriete nummers om te zingen, telkens als ik het zing krijg ik kippenvel (echt waar, red.).

Wie heeft eigenlijk de bandnaam “Paatos” bedacht?

Ik weet het niet meer zeker, maar ik vermoed dat het Stefan was. Het was erg moeilijk om een goede naam te verzinnen. We wilden niet zomaar iets dat cool klonk, zoals “Fire in this-and-that bla bla”. We wilden een naam die echt iets betekent, die de luisteraar iets vertelt over de muziek. Misschien is het toch niet zo’n goede naam, omdat veel mensen het woord niet kennen. Daarom hadden we ons misschien toch beter “Fire in the Window” of iets dergelijks kunnen noemen, maar wij vinden Paatos een uitstekende naam. Het past perfect bij de muziek die we maken.

---

Ondanks dat Paatos zonder meer muziek maakt die beslist een groter publiek zou moeten kunnen aanspreken, kennen helaas slechts weinig mensen jullie. Heeft dit misschien te maken met het feit dat mensen jullie teveel als een progrock-band zien?Het punt is eigenlijk dat we in geen enkele niche passen. De symfoliefhebbers vinden ons niet prog genoeg, terwijl andere mensen de band juist wel zien als progband, wat mede te maken heeft met het feit dat we bij InsideOut zitten. Ook denk ik dat er veel mensen zijn die thuis heus wel naar Paatos luisteren, bijvoorbeeld wanneer ze staan te koken voor hun vrouw, maar deze mensen komen helaas niet naar de shows. We zitten nogal tussen wat genres in, dus misschien moeten we proberen om meer direct een ander publiek aan te spreken, zodat we niet blijven hangen in de progressieve hoek. Maar we kunnen natuurlijk niet onze muziek gaan aanpassen om dit te verhelpen, want de muziek die we nu maken is de muziek die we wíllen maken.Mede om de hierboven bovengenoemde reden hebben wij de beslissing van de band om over te stappen naar InsideOut nooit echt kunnen begrijpen. Waarom zijn jullie eigenlijk na “Timeloss” overgestapt van Stockholm Records naar InsideOut Music?Stockholm Records was niet het goede label voor ons. Het label is nogal groot in Zweden, ze zijn bijvoorbeeld het label van bands als A*Teens en The Cardigans, en de reden waarom ze ons in de eerste plaats hebben aangenomen was omdat ze hoopten dat Paatos “trendy” werd. Het punt is echter dat het label niet bereid was ook daarvoor te werken, dus kwam het erop neer dat we alles zelf moesten doen mits we het gedaan wilden hebben. Bovendien heeft het label amper moeite gestoken in de publiciteit omtrent de release van ons debuut, “Timeloss”. Onze muziek was eigenlijk helemaal niet dat wat het label wilde uitdragen, maar ze hoopten dat onze muziek op eigen kracht zou groeien, zodat zij het geld konden innen, maar toen populariteit uitbleef konden ze niets meer met ons. Feitelijk wilden wij weg bij het label en het label vond ons niet lucratief genoeg, dus gingen we op zoek naar een alternatief, en toen InsideOut ons vroeg stemden we in.

InsideOut heeft ons fantastisch geholpen. Ze hebben erg veel gedaan om ons bij het eigen progrock-publiek in de kijker te brengen, maar ik denk dat we samen met het label moeten proberen onze horizon te verbreden. Ik denk ook dat dit wellicht één van de redenen is waarom InsideOut ons in de eerste plaats een aanbod deed. Ook het label wil graag meer bekendheid buiten de progressieve rockwereld. Maar we zullen zien of we meer mensen in dit wereldje kunnen lokken…

Timeloss (2002) klik op hoes voor recensie	Kallocain (2004) klik op hoes voor recensie

Tussen “Timeloss” en “Kallocain” zit qua geluid een flink verschil, want “Kallocain” klinkt een stuk moderner. “Silence Of Another Kind” ligt daarentegen veel meer in het verlengde van zijn voorganger. Het lijkt wel of de progressie er een beetje uit is. Hoe is dat gekomen?

“Silence Of Another Kind” is onmiskenbaar een product van het toeren na “Kallocain”. Toen we met The Gathering optraden hadden we het idee dat we wat heaviër en sneller materiaal moesten schrijven om live op te voeren. We dachten aanvankelijk ook dat de muziek op “Silence Of Another Kind” een stuk ruiger zou uitpakken, maar uiteindelijk bleek het mee te vallen. Toch is het album wat ruiger en “live-achtiger” dan “Kallocain”, en op het moment dat we het album maakten was dat ook echt wat we wilden doen, en ik was dan ook zeer tevreden met het eindproduct, maar het zou mij niet verbazen als het volgende album iets compleet anders wordt. Maar dat is van tevoren moeilijk te bepalen, want we hebben binnen de band een dusdanig gevarieerde smaak dat er geen peil op te trekken valt.

Het is toch moeilijk om van tevoren te zeggen dat we nu dit en dat gaan doen, omdat we over het algemeen gewoon samenkomen en wat jammen, waaruit veel van ons materiaal ontstaat. Wat gebeurt, gebeurt. Wat wel te zien is, is dat we bijvoorbeeld ten tijde van “Kallocain” in een triphop-fase zaten. We hadden allemaal zoiets bij het gebruiken van allerlei loops dat we met iets ontzettend gaafs bezig waren, maar doordat we zoveel bezigwaren met technische kunstjes is het een typisch studioalbum. In vergelijking met “Silence Of Another Kind” ontbreekt er een soort van live-gevoel. Maar we kunnen alleen maar speculeren wat er op het volgende album gebeurt, uiteindelijk zien we dat pas als we weer thuis zijn en daadwerkelijk gaan schrijven.

Een ander belangrijk verschil tussen “Timeloss” enerzijds en “Kallocain” en “Silence Of Another Kind” anderzijds is te vinden in het gitaargeluid. Veel mensen vinden dat Paatos door het vertrek van Reine Fiske iets essentieels is kwijtgeraakt. Wat denk jij daarvan?

Natuurlijk klopt het dat we iets zijn kwijtgeraakt met Reine, want hij is een ontzettend getalenteerde gitarist met een compleet eigen geluid, maar helaas ging het samenwerken met hem niet meer goed, en het is natuurlijk wel zo dat een gitarist nog zo getalenteerd kan zijn, als het samenspel niet meer klopt kan een band niet meer zo verdergaan. Met het aantrekken van Peter hebben we echter wel ook weer iets anders gewonnen, omdat zijn stijl nogal van die van Reine verschilt. Met Peter hebben we dus bijvoorbeeld wat meer jazzy elementen in de muziek gekregen. Ik kan niet beweren dat ik één van beide gitaristen beter vind voor Paatos, omdat ze een erg verschillende stijl hebben en de muziek zelf ook verschilt. Maar het gaat vaak zo in het leven dat je met alles wat je verliest ook weer iets nieuws wint. Hoe dan ook moet een band zowel muzikaal als sociaal goed functioneren, en natuurlijk mis ik Reine, zowel de persoon als de muzikant, maar met Peter is de band momenteel beter af.

Op “Silence Of Another Kind” klink je soms erg veel als Anneke van Giersbergen van The Gathering. Komt dat doordat jullie na “Kallocain” met de muziek van The Gathering hebben kennisgemaakt?

Eigenlijk is het feit dat mijn stem op deze plaat anders klinkt vooral het resultaat van het feit dat ik veel meer zing sinds ik bij Paatos zit en daarom heb ik ook na “Kallocain” zanglessen genomen. Ik merkte tijdens het toeren dat mijn stem niet berekend was op het aantal concerten dat we speelden, dus toen we weer in Zweden waren heb ik de hulp ingeroepen van een zanglerares. Zij heeft me echt geholpen met het ontwikkelen van een juiste zangtechniek. Doordat mijn techniek vooruit is gegaan is mijn stem nu ook flexibeler en krachtiger. Als je naar het eerste album luistert klinkt mijn stem heel breekbaar, ik heb soms moeite de noten lang genoeg aan te houden omdat ik teveel uitadem tijdens het zingen. Op “Kallocain” is dat ook nog zo, ik zing daar op intuïtie en doe maar wat, er staat een heleboel “slappe zang” op die plaat. Toen ik uiteindelijk op de juiste manier mijn stem leerde gebruiken veranderde mijn geluid, wat dus ook te horen is op het meest recente album. Ik heb geoefend, zogezegd.

Tijdens het optreden in Verviers, België ben je desalniettemin toch eventjes je stem kwijtgeraakt?

Ja, dat kwam omdat er opeens een rookmachine werd aangezet. Ik heb het wel vaker gehad. Ik denk dan ook dat ik niet goed tegen de rook van die machines kan. Op het moment dat ik die rook inadem ben ik spontaan mijn stem kwijt en sta ik op het podium te piepen… Gelukkig trekt het weer bij als de rook verdwijnt.

“Silence Of Another Kind” (2005)heeft een nogal vreemde (lees: lugubere) hoes. Wat is het idee achter deze geschilderde hoes van het nieuwe album?

Stefan is bevriend met de schilder van de hoes. Hij is een bekende schilder in Zweden. Hij illustreert al jaren griezelige kinderboeken, hij kan goed monsters schilderen, en wij zijn opgegroeid met zijn creaties. Onze relatie met hem begon toen hij ons toeliet foto’s te maken in zijn atelier. We waren allemaal in de zevende hemel om in het echt deze dingen uit onze jeugd te mogen zien, en toen kregen we het idee om een werk van hem voor de hoes van het nieuwe album te gebruiken.

Het is niet specifiek voor ons geschilderd, maar we hebben deze afbeelding gekozen omdat deze goed aansluit bij de titel die we toen al hadden, “Silence Of Another Kind”. Wat wij zien als “een andere soort stilte” is wat je ervaart als iets ergs gebeurt in je leven. Stel je bijvoorbeeld voor dat je te horen krijgt dat een geliefde van je is overleden, of jouw vrouw vertelt je dat ze je verlaat. De wereld houdt dan op te bestaan, en in je hoofd hoor je een verstommend, alles verzwelgend geraas. Je bent helemaal van de wereld, alleen het verschrikkelijke idee blijft nog in je hoofd hangen. Dat is wat we met de titel proberen uit te drukken, en het schilderij vonden we perfect daarbij aansluiten.

---

Maar “Silence Of Another Kind” is niet zoals “Kallocain” een onvervalst conceptalbum?Klopt, het is niet echt een conceptalbum. Het enige wat we met dat album wilden was het een live-gevoel meegeven. Maar het is wel zo dat al onze albums een gelijke insteek hebben; de teksten gaan vaak over droevige dingen, in plaats van over liefde. De muziek is ook altijd wat melancholisch, het weerspiegelt het Zweedse idee van “vemód” (in de trant van “weemoed”, red.). Daarom schrijf ik teksten over gevoelens die ik kwijt wil, dat kan zowel een emotie zijn die opgeroepen wordt door een krantenbericht als gewoon dingen uit mijn dagelijkse leven. Het is dus niet als zodanig een conceptalbum, maar er zit wel een bepaalde lijn in mijn teksten.Over weemoed gesproken… Waarom denk jij dat juist veel Zweedse bands erg melancholische muziek maken, waarbij de Mellotron vaak (letterlijk) een hoofdrol speelt?Ik weet het niet echt. Ik denk dat het een combinatie van factoren is. Ik wil niet zeggen dat de Zweden een ongelukkig volk zijn, maar we hebben niet de soort “c’est-la-vie-” of “carpe-diem-” houding die veel Zuid-Europese volkeren hebben. In Zweden is het altijd donker, en we zitten altijd in onze kleine, donkere huisjes elkaar droevige verhalen te vertellen, zelfs ondanks het feit dat het in de zomer erg licht is. Doordat de Zweden zo gedwongen worden op een soort kluizenaarsmanier te leven in de winter zijn we denkers; we handelen niet direct vanuit het hart maar overdenken alles vele malen, en daardoor worden we wat melancholisch. Salsa is niet de Zweedse stijl.

In het geval van Paatos komt dit gevoel in de muziek ook doordat we allemaal opgegroeid zijn met typische Zweedse volksmuziek, waarvan de geest erg melancholisch is. Die geest noemen we dus “vemód”. Het is niet zo dat we niet lachen en geen lol hebben, maar we hebben in de winter nu eenmaal veel tijd om na te denken over leven en dood en zo, omdat het koud en donker is en we dus niet buiten kunnen spelen. In plaats daarvan gaan we dus maar een beetje nadenken over de dood en dat soort dingen. De Mellotron is natuurlijk een geweldig instrument om “vemód” te vertalen in muziek, net als de cello. Dat soort donkere instrumenten is beter dan woorden om dat gevoel uit te drukken.