Etron Fou LeloublanAlbum

Van alle acht de oorspronkelijke R.I.O.-bands is het Franse Etron Fou Leloublan misschien nog wel het best in staat om zelfs doorgewinterde liefhebbers van moeilijke muziek op de kast te krijgen – op z’n minst met hun debuutalbum, het ongeleide projectiel dat de titel “Batelages” draagt. Niet geschroomd door enige interesse in toegankelijkheid of verkoopbaarheid leverde het cabaretske powertrio met dit album namelijk een debuut af dat een bijzondere en spannende kijk op progressieve jazzrock combineert met de merkwaardige capriolen van bandleider en ex-komiek Chris Chanet (echte naam: Eulalie Ruynat).

Kort beschouwd klinkt de muziek op “Batelages” als een oneigenlijk kind van Van der Graaf Generator, Frank Zappa en Captain Beefheart, met een dronken koormonnik op zang. In tegenstelling tot de andere R.I.O.-bands blijft Etron Fou Leloublan instrumentaal dicht bij de basis: daar waar de gemiddelde RIO- of avantcompositie niet compleet is zonder minstens een fagot, een accordeon, een marimba of een fluit gesneden uit een menselijk dijbeen houden de Fransen het bij drums, gitaar, basgitaar en saxofoon, met als enige concessie wat malle speeltjes zoals een fluitje. Toch weet de band met dit beperkte instrumentarium gevariëerde muziek te creëren.

Het openingsnummer, het achttien minuten durende L’amulette et le petit rabbin, biedt een goed inzicht in de stijl van “Batelages”. Het nummer begint bijna sereen, met een gitaardeuntje dat wel wat wegheeft van Grobschnitt, maar net wanneer de nieuwe luisteraar zich opmaakt voor veertig minuten symfo schakelt de muziek over naar felle, dissonante staccato gitaarriffs. Hiermee is de toon gezet voor de rest van het nummer en het album: indrukwekkend strak drumspel wordt gecombineerd met krachtig gitaarwerk en virtuoos en vaak haast manisch saxofoonwerk, waardoor een intensief jazzhardrockgeluid ontstaat. Een ander uitstekend voorbeeld van deze sound is Madame Richard/Larika, dat tegelijk dreigend en swingend is.

Maar de muziek van Etron Fou Leloublan is niet instrumentaal – en hier zal het voor veel mensen misgaan. De zang van Chris Chanet op de eerste compositie is namelijk bijzonder merkwaardig. Chanet combineert drukke woordkunst met rare schreeuwzang, waarbij hij vooral zijn best doet om zijn stem fel en maniakaal te laten klinken. Hij gaat nog een paar stappen verder dan bijvoorbeeld Henry Cow om zijn zang vooral niet mooi te laten klinken. Het gaat om het bereiken van een bepaald effect, niet om het zo aangenaam mogelijk ten gehore brengen van een melodie. Hoewel ik dit doorgaans niet bezwaarlijk vind, slaagt Chanet er zo goed in om de zang indringend lelijk te laten zijn dat ik “Batelages” doorgaans alleen op waarde kan schatten als ik er echt voor in de stemming ben.

Etron Fou Leloublan is in dit opzicht met “Batelages” misschien wel te goed geslaagd in hun opzet: de impact van het album wordt zowel vergroot als aangetast door de succes van het experiment. Op latere albums als “Les Sillons de la Terre” werd het geluid wat gebalanceerder (relatief gezien, althans), waardoor de band iets toegankelijker werd. “Batelages” is echter compromisloos – en is daarom wel een perfect voorbeeld van de R.I.O.-invalshoek maar tegelijkertijd paradoxaal niet bepaald een goede instapplaat voor geïnteresseerden.

Christopher Cusack

Bestel deze cd rechtstreeks bij Discorder.