Porcupine TreeAlbum

Je kunt natuurlijk geen recensie over Porcupine Tree (PT) beginnen zonder een vol bewondering geschreven beschrijving van de ontzaggelijke productiviteit van Steven Wilson, dus bij deze. In 2004 alleen al verschenen er een dvd-A versie van “In Absentia”, nieuwe versies van zo goed als alle PT platen (vaak met nieuwe mastering en nieuwe opnamen), vinylversies van de meeste PT platen, nieuwe cd’s van nevenprojecten Blackfield en Bass Communion waaronder samenwerking met de Belgische soundscaper VidnaObmana, videoclips voor Blackfield en PT, een nieuwe Cover Versions single en daarnaast produceerde hij de nieuwe Paatos. Ondertussen moest er ook nog over de hele wereld getourd worden met Blackfield en PT én moest de nieuwe plaat opgenomen worden. Ik ben al moe van het typen van al die activiteiten, Wilson heeft ze ook nog echt gedáán!

In 2002 schreef Wilson samen met zijn vriend Mike Bennion, een Amerikanse regisseur, een filmscript getiteld “Lullabye”. In een interview omschrijft Steven “Lullaby” als ‘a very surreal ghost story’. In de veronderstelling dat een verhaal waar ook een succesvolle cd van gemaakt is meer kans heeft om ook daadwerkelijk verfilmd te worden, schreef Wilson stukken die op dat verhaal gebaseerd zijn. Daarmee is “Deadwing” nog geen conceptplaat die hetzelfde verhaal vertelt, maar meer een muzikale bewerking van sommige episoden uit het script. Porcupine Tree nam 14 stukken op, 9 haalden de nieuwe plaat. De andere nummers, waaronder Mother And Child Devided, Revenant en Half Light, staan waarschijnlijk op de dvd-A versie van “Deadwing”, die in mei verschijnt.

Muzikaal gezien (hè, hè, dát werd tijd) vind ik dat “Deadwing” makkelijker te vergelijken is met “Signify” (de doorbraakplaat uit 1996) of met OSI’s meesterlijke debuut, dan met de laatste paar PT platen. Naar mijn gevoel heeft Wilson zijn oude Pink Floyd invloeden weer wat meer aangeboord dan op de laatste paar platen. Hoewel het metal-element, dat sinds “In Absentia” een belangrijk deel van de PT-sound is, misschien nog wel feller klinkt dan ooit, is het meer onderdeel van de stukken. “Deadwing” is een meer coherent geheel. “In Absentia” is een schitterende diamant, een pronkstuk met verschillende facetten; “Deadwing” is meer een parel, een even kostbaar, maar wel wat doffer en egaler kleinood.

Daarmee wil ik niet zeggen dat ik “Deadwing” minder vind dan “In Absentia”, maar wel minder toegankelijk. In al hun grimmigheid zijn de liedjes op “In Absentia” snel als afzonderlijke stukken te herkennen en zelfs mee te zingen. Daar zijn op “Deadwing” heel wat draaibeurten voor nodig, met uitzondering misschien van Lazarus, een mooi liedje met een aan de slidegitaar te danken country-feel, dat terecht de Duitse single wordt (let op: hebbedingetje met extra nummers die niet op “Deadwing”staan!).

Het langste nummer van de plaat is Arriving Somewhere But Not Here, een prachtig maar ook mistroostig epos dat begint met mooie sferen en na vier minuten en een prachtige gitaarsolo weer lekker stevig wordt, afgezien van een rustige passage waarin een bluesy gitaartje de hoofdrol speelt. Het is zonder twijfel één van de beste stukken die Wilson ooit heeft geschreven, evenals The Start Of Something, dat ik misschien nóg wel mooier vind: een stuwende baslijn, hemelse Mellotron klanken, een fraaie zanglijn en een bijna symfonisch einde. Ook graag een eervolle vermelding voor afsluiter Glass Arm Shattering, een krachtig slepende track. (Op de promoversie van de plaat, die recensenten van internet mochten trekken, was dit nummer vervangen door vier minuten stilte gevolgd door een versie van Shesmovedon, hetgeen nogal wat verwarring zaaide bij sommige progcollega’s.)

Een aantal van de andere nummers valt vooral op door de bescheiden lengte, alsof de componist hogere verwachtingen heeft van de singles-markt. Shallow, Halo en Open Car zijn stevige rockers die het vooral in de Verenigde Staten goed doen. Toch zijn het geen niemendalletjes, de ritmes lijken veel simpeler dan ze zijn en er wordt mooi fel op gespeeld.

Wat de andere PT leden betreft: ze zijn niet erg prominent aanwezig. Er wordt knap gebast en Harrison mag af en toe een lekkere fill slaan, maar het lijkt wel of Barbieri zijn gekke geluidjes heeft ingeruild voor een traditionelere manier van spelen: er zijn meer liggende mellotron-partijen dan ooit. Of misschien speelt hij gewoon minder. Gasten Akerfeldt en Belew vallen helemaal niet op, als ik niet op het hoesje had gelezen dat ze meededen had ik het nooit geraden.

Nee, “Deadwing” is nog meer dan eerdere platen een Steven Wilson show, een wat grijzere show dan anders, maar misschien wel de beste die Steven ooit gemaakt heeft.

Erik Groeneweg