ToolAlbum

Op 32-jarige leeftijd krijgt een in de Verenigde Staten woonachtige moeder een ernstige beroerte met buitengewoon vervelende gevolgen. De vrouw raakt namelijk gedeeltelijk verlamd en moet bijgevolg noodgedwongen het restant van haar leven in een invalidenwagen doorbrengen. De hersenbloeding wordt haar uiteindelijk zelfs noodlottig en in 2003 komt ze op 59-jarige leeftijd te overlijden. Judith Marie Keenan-Garrison – want dat is de naam van deze onfortuinlijke vrouw – heeft op het moment van haar prematuur verscheiden derhalve meer dan 27 jaar van haar leven in een rolstoel doorgebracht. En die 27 jaar vormen omgerekend bij benadering 10.000 dagen…

Met “10,000 Days” zijn we ondertussen toe aan het vierde volwaardige album van Tool. We hebben derhalve wederom maar liefst vijf jaar op nieuw plaatwerk moeten wachten, maar het zonderlinge kwartet uit Los Angeles, Californië neemt nu eenmaal de tijd voor het construeren en opnemen van een nieuw album. De vier Amerikanen prefereren immers onmiskenbaar kwaliteit boven kwantiteit en deze voorkeur kan ik natuurlijk alleen maar toejuichen. Onophoudelijk een half decennium vol ongeduld afwachten wordt evenwel steevast beloond, want dit devies gekoppeld aan een welhaast dwangmatig gevoel voor perfectie levert weliswaar schaarse, maar wel enkele briljante albums op.

Zo resulteert de onconventionele, bijzonder tijdverslindende benadering onder meer in het duistere doorbraakalbum “Ænima” uit 1996 en het magnifieke meesterwerk “Lateralus” uit 2001 waarop de band vrijwel onafgebroken de denkbeeldige grenzen tussen progressieve rock en postmoderne metal opzoekt en deze zelfs herhaaldelijk verschuift. Verder stelt deze strategie drummer Danny Carey, bassist Justin Chancellor, zanger Maynard James Keenan en gitarist Adam Jones in staat om met elk nieuw plaatwerk een even ongekende als opzienbarende vooruitgang te boeken. Op deze manier kan de band feitelijk al sinds zijn minidebuut “Opiate” uit 1992 met elk te verschijnen album de lat een stuk(je) hoger leggen. Het is derhalve niet eigenaardig dat dientengevolge de verwachtingen inzake “10,000 Days” onder muziekfans in het algemeen en Tool-adepten in het bijzonder buitengewoon hooggespannen te noemen zijn.

Edoch… enige terughoudendheid of, wellicht nog beter, ietwat meer pragmatisme is evenwel zonder meer wenselijk. Zeker wanneer na herhaalde beluisteringen blijkt dat je tot de huiveringwekkende conclusie komt dat deze nieuwe plaat overduidelijk voortborduurt op het onvolprezen, progressieve geluid van haar illustere voorgangers. Het is dan ook enkel om die reden dat ik, als groot liefhebber van dit uitzonderlijke viertal, met pijn in mijn Tool-hart moet onderkennen dat “10,000 Days” niet eenzelfde sprong voorwaarts heeft doen laten opmerken dan ik had gehoopt of verwacht. Sterker nog… er is warempel zelfs sprake van enige stagnatie aangaande de ontwikkeling van het geluid van de band in vergelijking met dat op eerdere platen. Inderdaad, ik moest er ook eventjes bij gaan zitten…

Voor het eerst in zijn meer dan 15-jarige bestaan presenteert de band immers weinig tot niets wezenlijks nieuws op zijn meest recente schepping. Hierdoor is het alleszins niet uitgesloten dat het album voor eeuwig in de schaduw van zijn gerenommeerde voorgangers zal bivakkeren. Ondanks dat ik vernieuwing en progressie in het bijzonder bij een band als Tool zeer hoog aansla en daarom het gebrek aan deze beide aspecten ontegenzeggelijk in mijn eindoordeel zal laten doorwegen, wil en kan ik “10,000 Days” evenwel pertinent niet declasseren als een algeheel wanproduct. Daarvoor biedt de plaat simpelweg teveel waar voor zijn geld. In dit geval betekent dat elf nummers die stuk voor stuk even imposant als trefzeker klinken en die met een welhaast wetenschappelijke nauwkeurigheid tot uitdrukking worden gebracht. In de loop van dik vijf kwartier muziek klinkt Tool af en toe bijna op het mathematische af en hier en daar zelfs een tikkeltje klinisch en afstandelijk, maar dat zijn we intussen gewoon van het viertal.

Ondanks dat “10,000 Days” niet in staat zal zijn menig Tool-adept daadwerkelijk te verrassen, biedt de plaat evenwel meer dan genoeg luisterwaardigheden om ook de meest veeleisende liefhebber te kunnen overtuigen. De nieuwe Tool onderscheidt zich immers middels een welhaast onvoorstelbare afwisseling van dynamiek gekoppeld aan een ingenieus vertoon van kracht en agressie. De muziek laveert regelmatig van heel hard naar heel zacht en misschien zijn om die reden de (broodnodige?) adempauzes in de vorm van ambient-achtige soundscapes talrijker dan ooit. Ook weet het album de concurrentie voortijdig op achterstand te zetten met gebruikmaking van allerhande excentrieke arrangementen, complexe instrumentaties, wonderbaarlijke toonzettingen en vaak ongeëvenaarde maatsoorten, maar ook dat zijn we intussen gewoon van het viertal.

Vanzelfsprekend vereist het wederom buitengewoon veel inspanning en doorzettingsvermogen om de songteksten die Maynard James Keenan op dit nieuwste kleinood weet uit te kramen op de juiste wijze te interpreteren. Daar ik geen taaldetective maar slechts een eenvoudige recensent ben, heb ik nochtans al snel de hoop moeten opgeven om de teksten van “10,000 Days” helemaal te kunnen ontrafelen, laat staan doorgronden. Mijn tot mislukken gedoemde speurtocht wordt ook nog eens extra bemoeilijkt door het volledig ontbreken van enkele tekstvellen in het overigens schitterend vormgegeven boekwerkje. Niettemin vermoed ik dat de teksten thema’s aansnijden die meer dan ooit betrekking hebben op de eigenaardigheden van onze samenleving. De nummers handelen mijns inziens immers onder meer over onze absurde fascinatie met het vaak extravagante geweld in de diverse media, het trieste lot van Keenans zwaar gelovige moeder en haar grenzeloos vertrouwen in haar geloofsovertuiging, de Amerikaanse president (uiteraard…) met zijn verlangen naar oorlog, het kwijtraken van je sleutels tijdens een heftige LSD-trip, occultisme, een ziekenhuispatiënt in shocktoestand die mijmert over zijn ontvoering door buitenaardse wezens en zelfs over engeltjes die stomverbaasd de mensheid observeren terwijl die de wereld vernietigt. Veel uitgebreider dan deze schamele opsomming kom ik op dit moment echter niet, maar bij deze beloof ik dat, voor het geval dat ik onverhoopt toch iets meer kom te weten, ik alsnog hierop zal terugkomen.

In de vorige alinea heb ik al heel eventjes gewag gemaakt van de werkelijk fantastische verpakking van “10.000 Days”. Omdat deze cd, zoals gebruikelijk, op zeer fraaie wijze aan de potentiële koper wordt voorgesteld, wil ik graag van de gelegenheid gebruik maken hier kortstondig bij stil te staan. Het artwork van het album is namelijk werkelijk om door een ringetje te halen, zodat de plaat op dit vlak toch nog zijn voorgangers de loef afsteekt. De zilverkleurige schijf zit ingepakt in een door Adam Jones vormgegeven uitvouwbaar omhulsel dat voorzien is van uiterst dikke, stereoscopische lenzen, die overigens ook geschikt zijn om mieren te verschroeien. Door vervolgens door deze twee monocles te gluren krijgen de fantastische, spookachtige variété-illustraties als bij toverslag diepte en diepgang. Het kan dan ook niet anders dan dat dit driedimensionaal, microscopisch spooktheater het platenlabel een bescheiden vermogen moet hebben gekost, maar het onderstreept wel de zeer uitzonderlijke positie van Tool in platenland.

Aangezien “10,000 Days” het energieke, metalen geluid van “Ænima” weet te combineren met het bezwerende progressieve geluid van “Lateralus”, nestelt het album zich muzikaal gezien gerieflijk tussen deze voorgangers in. De reuzensprong voorwaarts die Tool in de regel met elk nieuw album bewerkstelligt, blijft derhalve dan ook nu achterwege. In plaats daarvan geeft de band op deze plaat voorrang aan het verder verfijnen en perfectioneren van zijn unieke geluid. Magnifiek, vernuftig en indrukwekkend en zoals altijd doordacht, maar verder weinig echte verrassingen. Om die reden is Tool er dan ook, voor de eerste keer in zijn bestaan, niet in geslaagd om het voorgaande album te overtreffen.

Ondanks of misschien dankzij deze geringe progressie is “10,000 Days” alleszins een karakteristieke Tool-plaat geworden met intelligente, moeilijk te ontcijferen teksten en fenomenale instrumentale stukken, waarbij er kwistig met allerlei complexe tempo’s en onwaarschijnlijke maatsoorten wordt gestrooid. Omdat bijgevolg genoeg superlatieven aan de muziek op zich kunnen worden toebedeeld, doet het album mijn aanvankelijk lichte teleurstelling uiteindelijk zelfs omslaan in bewondering en waardering. Voor mij is deze plaat dan ook het lange wachten meer dan de moeite waard geweest, maar de authentieke prog-puristen zullen nog even geduld moeten hebben. Over vijf jaar krijgen ze vast en zeker weer een kans…

Frans Schmidt