De NVPI, de brancheorganisatie van de muziek- en filmindustrie, brengt jaarlijks een overzicht uit van de verkopen in muziekland. De trend was duidelijk merkbaar en al langere tijd gaande: de fysieke geluidsdrager was aan een comeback bezig. Maar die is in het afgelopen jaar tot stilstand gekomen.

De omzet van de Nederlandse muziekindustrie kwam in 2024 uit op € 334 miljoen, een groei van 12% ten opzichte van 2023. Het streamen van muziek blijft met een marktaandeel van 83%, € 278 miljoen, de belangrijkste bron van inkomsten voor de Nederlandse industrie. Al is de toename grotendeels het gevolg van prijsstijgingen in de abonnementen van streamingdiensten. En heel opmerkelijk: de omzet van ‘fysiek’ daalde met 6%, waarbij de omzet uit vinyl redelijk stabiel bleef met ruim € 37 miljoen (€ 38 miljoen in 2023). Maar hoe zit het dan met al die als paddenstoelen uit de grond schietende kleine platenzaken? Ik heb het nagevraagd, voor de goede orde: de omzet van de kleine winkel op de hoek, met vooral veel tweedehands en vintage, valt niet onder deze omzetgegevens. Gelukkig maar.

Je ziet ze weer verschijnen in het straatbeeld, waarin het aanbod al zo enorm verschraald is de laatste jaren: de platenwinkels. Kleine zaken, vaak gerund door enthousiastelingen, maar soms ook al wat groter en professioneler van aard. Nog niet altijd zo goed gesorteerd als ooit, maar het zit eraan te komen. Met zelfs een (summier) aantal elpees in een bak gelabeld ‘Prog’; het zal toch niet gekker worden?! 

Ik stap af en toe even binnen bij mijn lokale platenboer, de eigenaar semi-hippie, kijkt nauwelijks op van zijn krantje. Ik kijk verlekkerd rond en zoek al snel naar mijn favoriete bak, waar ik mijn vingers langs de platen laat glijden, ondertussen snel de hoes scannend. Mijn gedachten gaan dan soms onwillekeurig terug naar midden/eind jaren zeventig toen het hoogtepunt van de week bestond uit het bezoek aan zaken als Boudisque, RAF Records en Plato. Heerlijk uren grasduinen door de vele bakken met vaak bijzondere uitgaves. Box-sets, gekleurd vinyl, picture discs, Amerikaanse persingen, cut-outs, bootlegs, ik kon er geen genoeg van krijgen. Het doet me zelfs denken aan het idee om een Seminararbeit schreiben lassen, zo diepgaand was de ervaring van het ontdekken van al die bijzondere platen.

En dan, na het schatzoeken, met je juist verworven onbetaalbare bezit in een katoenen elpeetasje (je ziet ze soms nog wel eens bij leeftijdgenoten om de schouder hangen bij concerten) terug naar huis. Om ze direct bij thuiskomst van een stofvrije binnenhoes en krasvrije plastic buitenhoes te voorzien. En daarna onmiddellijk de naald te plaatsen op het begerenswaardige kleinood. Koptelefoon op en genotvol luisterend, terwijl de (klap-)hoes op minutieuze wijze bestudeerd wordt. En de teksten verslindend. Ik hou nu op, het risico van nostalgie ligt te veel op de loer.

Keren die gouden tijden nu terug? Laten we eerlijk zijn: ik denk het niet. Want hoezeer mijn romantische en nostalgische inslag me tracht terug te trekken naar die tijd van Roots schoenen, Kreidlers, parka’s en pukkels (de rugzak, niet de gelaats aandoening) , die periode keert niet meer terug. Bovendien zijn we veel te veel gewend aan respectievelijk verwend met Bluetooth en mp3, zowel in kwaliteit als gemak.

En ik moet hier toegeven: dit verhaal wordt gepend door iemand die nooit afscheid heeft kunnen nemen van zijn collectie van een kleine duizend exemplaren, zeer tot verdriet van een hele stoet partners die zich ongetwijfeld hebben afgevraagd wat ze nu weer hadden binnengesleept (de platen, niet de man, hoewel…).

Mijn platenspeler, een Thorens TD166 MK II met Ortofon F15 element (herinnert u zich deze nog?), maakt bepaald geen overuren. Heel af en toe wordt de stofkap nog weleens verwijderd, en wordt een oud maar geliefd exemplaar zorgvuldig op zijn plek geplaatst, vingers in het midden ter ondersteuning en duim aan de rand, om toch vooral maar geen vette afdrukken te maken. Arm ontgrendelen, hydraulisch liftje in stelling, een licht duwtje in de richting van de aanloopgroeven en dan voorzichtig laten zakken. Ik krijg er gewoon weer zin in, goede reden om dit verhaal te beëindigen. Veel (draai-) plezier gewenst.