Nee, ProgGPT is niet een nieuwe supergroep maar de chatrobot die recensenten wellicht overbodig maakt en componisten tot toehoorders. Of loopt het wel los?

Ik kan me nog een interview herinneren met Todd Rundgren uit begin jaren 80, waarin hij de ontwikkeling van de goedkope Casio- en Roland-toetsenborden verafschuwde. Het zou talentloze muzikanten een podium bieden en genieën zoals hij in de weg staan. Van Todd hebben we daarna weinig sprankelends meer vernomen en de neo-prog overleefde de punk en werd een geliefd genre met dank aan de betaalbare keyboards.

In datzelfde decennium was de jeugdwerkloosheid hoog en werd de komst van de pc door de oudere generatie als een grote bedreiging voor toekomstige werkgelegenheid gezien. Dat kun je je in deze tijd niet meer voorstellen. Zelf ging ik toen aan de slag met de basic MS-DOS-taal met alle bijbehorende F-sneltoetsen, want de muis was er nog niet, en – oh wat een vooruitgang – een beeldscherm met zestien (16!) kleuren. Dankzij WordPerfect kon ik teksten opslaan, achteraf bewerken en euh… printen, meer dan dat was het niet. Al met al was het een grote vooruitgang ten opzichte van de typemachine. De administrateurs en secretaressen uit die tijd kregen daarna een veelzijdige functie met veel meer inhoud en verantwoordelijkheid. En in de IT schreeuwen ze nu nog altijd om nieuwe werknemers voor allerlei functies met de meest vreemde abacadabra-titels.

In de jaren 90 biechtte Mike Oldfield op dat hij de computer voor enkele van zijn latere Tubular Bells-composities verschillende variaties op thema’s had laten berekenen. Datgene wat hem het meest aansprak, nam hij op als nieuwe muziek. Zijn thematische aanpak leent zich hiervoor prima en ach, zijn Bach-etudes ook niet te herleiden tot mathematische berekeningen?

Welnu, in dat kader vraag ik me af wat de gevolgen zijn van de nieuwste AI revolutie: ChatGPT; de digitale robot die de mens gaat vervangen. Hoe zie ik dat, als een kans of een bedreiging voor de componist en tekstschrijver?

Welnu, collega-recensenten bespeuren een progdip. Heeft dat te maken met Todd’s visie dat je tegenwoordig zonder muzikaal talent je valse zang kun autotunen of op je iPad een heel symfonieorkest in elkaar kunt zetten?  Laat staan dat je voor een fatsoenlijke epic nog wel even een ander kunstje moet kunnen uitvoeren. Of zijn het de Oldfields van deze tijd die GPT inzetten om nieuw materiaal uit te brengen met als doel hun banksaldo aan te vullen?

Als recensent heb ik GPT een keer ingezet om snel een structuur of een eerste opbouw op te zetten toen ik een keer vastzat in een recensie. Snel kwam ik er echter achter dat de jus, de kers op de taart, de woordspeling, de spitsvondige zinsnede of de eigengereidheid van het zelf schrijven toch een interessanter artikel opleveren. Al zijn de vele moeilijk leesbare volzinnen van mij nog wel een dingetje waar onze eigen topredigeerder (petje af voor onze Fred) nog weleens badend in het zweet van wakker wordt. Uiteindelijk leverde de GPT-recensie mij droge meuk op. Een vergelijking tussen de knapperigheid van een fabriekscrackertje en de ambachtskunsten van de plaatselijke bakker drong zich op. Het eindigde met een vreemd mondgevoel dat bleef hangen.

Ik denk dat zolang er met liefde prog gemaakt en beluisterd wordt, er nog recensenten zijn die er met respect en bewondering hun verhaal en visie over pennen. Dan is GPT een hulpmiddel maar geen vervanging, net zoals je op een Casio of Roland toch op een gegeven moment toetsen of knoppen moet indrukken en combineren. Waar het om draait is dat niet alles serieus genomen moet worden en de humor nooit mag ontbreken. Je spreekt uiteindelijk pas echt een vreemde taal als je de humor begrijpt en zelf een grap in die taal kunt maken. Tot die tijd gebruik ik dat abstracte GPT als ware het MS-DOS uit de beginjaren. Geen spannend betoog dat uitnodigt om naar progmuziek te gaan luisteren? CTRL+ALT+DEL dus.