17 jaar na het succesvolle “The Hemulic Voluntary Band” verschijnt er eindelijk weer een nieuw album van de Zweedse band Ritual. Tijd om zanger Patrick Lundström eens te vragen naar het waarom van deze lange pauze. Ondanks een keelaandoening nam hij toch ruim de tijd om een en ander toe te lichten.

De band Ritual met Patrik Lundström geheel links.

Hallo Patrik, hoe gaat het met je?  Ben je goed hersteld?

Ik heb inderdaad last van een keelontsteking. Ik heb vandaag en morgen een interview en daarna moet ik het rustig aan doen omdat ik eind van de week drie optredens heb.

Waarom duurde het zo lang voordat het nieuwe album klaar was?

Zoals John Lennon al zei: life is what happens when you’re busy making other plans. Sommige van ons zijn verhuisd of hadden andere persoonlijke beslommeringen. Maar als band zijn we altijd bij elkaar gebleven.
Na de tour van 2008 met The Tangent en Beardfish hebben we niet meer getoerd, wel nog een aantal losse optredens gedaan. Verder hebben we alleen nog voortdurend aan dit gigantische project gewerkt dat nu eindelijk wordt uitgebracht.
We hebben onszelf een grote taak opgelegd met dit project en we hebben veel muziek uitgeprobeerd en weer weggegooid, omdat we het niet bij de tekst vonden passen of andersom, waardoor we vaak opnieuw moesten beginnen.

Heeft het verhaal jullie in een bepaalde muzikale richting gestuurd of juist andersom?

Om te beginnen was het andersom. Ik presenteerde in 2009 een song, een muzikaal idee aan de band. De andere bandleden vonden het een goede song en we besloten er verder aan te werken. Voor Fredrik was de song een openbaring. Het verhaal begon toen al concrete vormen aan te nemen in zijn hoofd. Hij vond het meteen al klinken alsof iemand om de een of andere drastische reden er in het holst van de nacht in alle haast vandoor was gegaan.
Een paar dagen later, bij onze volgende repetitie, had hij het hele verhaal voor beide albums (Part 1 en Part 2) klaar. Van daaruit zijn we aan dit epische project begonnen en moesten we alle nieuwe muziek laten aansluiten bij het verhaal van Fredrik. Dat was een hele worsteling. We hebben soms wel getwijfeld of het te doen was, maar we hebben nooit opgegeven. Daarom heeft het zo lang geduurd.

Grijpen jullie voor alle nieuwe muziek terug op de boeken/verhalen van Tove Jansson? Hebben jullie daar een specifieke reden voor?

Inderdaad. “The Hemulic Voluntary Band” was bijna helemaal geïnspireerd op haar werk. Ook op onze eerdere albums hebben we dat vaak gedaan. Alleen bij dit album komt het verhaal helemaal uit Fredriks hoofd.
Vooral Fredrik en ik zijn grote fans van Janssons werk. Een hele tijd geleden, nog voordat Ritual bestond, waren we aan het luisteren naar “An Inmates Lullaby” van Gentle Giant. Op de tafel lag een boek van Tove Jansson. Zij verzorgde ook zelf al haar illustraties en op de omslag was een tandenpoetsende Moomin afgebeeld. Toen we tijdens het luisteren die afbeelding zagen, vonden we dat we iets met die Moomins moesten doen in onze muziek.

Wat zijn Moomins? Wij kennen deze figuren niet in Nederland.

Tove Jansson is een wereldberoemde Fins/Zweedse schrijfster die haar eigen fictieve wereld creëerde met de Moomin-vallei waarin allerlei vreemde sprookjesfiguren leven. De Moomins vertegenwoordigen verschillende menselijke persoonlijkheden die allerlei avonturen beleven. De boeken zijn voor kinderen geschreven maar door de diepere lagen zijn ze ook uitermate geschikt voor volwassenen. Het zijn melancholieke verhalen met veel humor. In Zweden zijn er veel cartoons van verschenen en er is zelfs een poppenversie van uitgebracht op tv. In de jaren 90 zijn ze heel populair geworden in Japan, maar dan in een aangepaste versie.

Kun je ons eens wat meer vertellen over het verhaal van Mr. Bogd en zit er een speciale boodschap in?

Het is een fictief verhaal dat zich afspeelt in een fictief midden-oostelijk Europees land tegen het eind van de negentiende eeuw. Het draagt veel realiteit in zich maar ook veel sprookjesachtige aspecten, zoals fabels waarin dieren tegen mensen praten.
Binnen dit geheel vertegenwoordigt elke song een episode binnen het verhaal dat gaat over een zeer welgesteld persoon, Mr. Bogd, met veel aanzien in de maatschappij, die een soort leegheid in zijn ziel voelt. Om die leegheid te ontvluchten gaat hij er ineens midden in de nacht in zijn koets, vergezeld door zijn koetsier, Parkhurst, vandoor. Hij laat zijn fantastische “paleis” onbeheerd achter en stort zich in een avontuur in de onbekende wildernis. Hij ontmoet tijdens zijn avonturen allerlei karakters die gaandeweg zijn houding tegenover het leven en zichzelf veranderen.
De laatste song/episode eindigt als een soort cliffhanger voor “Part II” met de zin: “You need to go back home.”
Het verhaal heeft alles te maken met hoe we ons tot onze natuurlijke omgeving verhouden en over het omhelzen van onze innerlijke kindheid. Het gaat ook over het vinden van een gevoel van eigenwaarde en gezond verstand in deze harde wereld en wat we daarvoor willen opgeven.

Hoe ver zijn jullie gevorderd met Part II en wat kunnen we op Part II verwachten?

Part II is nog niet helemaal klaar. Een aantal songs zijn al opgenomen en één song is al helemaal af en gemixt. Dat is “The Mice”, de openingstrack voor Part II. We hebben dit nummer vier jaar geleden, samen met drie tracks uit Part I, uitgebracht op een ep.

Hebben jullie de arrangementen en opnames voor het nieuwe album nog veranderd in vergelijking tot de ep “Glimpses of Mr. Bogd” ?

Het zijn dezelfde opnames en arrangementen. We hebben ze wel geremixt en geremasterd zodat ze beter in het geheel van het album passen.
Met de ep wilden we vier jaar geleden een teken van leven geven. Het was ontzettend lang geleden dat we iets hadden uitgebracht.

Bij de beluistering van jullie albums lijkt er vanaf “The Hemulic Voluntary Band” een keerpunt in jullie muzikale ontwikkeling waar te nemen. Jullie muziek wordt melodischer en symfonischer vanaf dat album. Kun je ons iets over die ontwikkeling vertellen?

Ja, dat klopt wel. Het is wel heel moeilijk om op een objectieve manier naar je eigen muziek te kijken en daar iets zinnigs over te zeggen.
We zijn wel altijd wel erg melodisch geweest met uitzondering van ons tweede album “Super Birth”. Dat was donkerder en heavier. Misschien zijn “The Hemulic Voluntary Band” en “Bogd” meer klassiek progressief. Door het verhalende karakter van “Bogd” wordt het wat filmischer en daarmee misschien meer symfonisch. Maar in onze eigen beleving staat ons debuutalbum dichter bij “Hemulic” en “Bogd” dan “Super Birth” en “Think Like a Mountain”.
Overigens is het altijd een heel natuurlijk proces. We gaan nooit als een band bij elkaar zitten om te besluiten wat voor soort album we deze keer gaan maken. We maken uitsluitend muziek die we zelf mooi vinden. Dat geeft ons artistieke vrijheid. De keerzijde is natuurlijk dat het niet commercieel is.

Hebben jullie als band een vaste werkwijze bij het schrijven/opnemen van nieuwe muziek?

Niet echt. Soms levert iemand een compleet uitgewerkt nummer aan. Soms is het slechts een geraamte. Als band dragen we alle vier bij aan de arrangementen van de nummers. Zo geeft ieder bandlid zijn persoonlijke touch aan elk nummer. In die zin werken we erg democratisch, als een collectief.
Soms ontstaat een nummer uit een gezamenlijke jam. Als er dan iets interessants ontstaat, nemen we dat op en gaan we er de volgende keer mee verder.
De teksten zijn bijna allemaal van de hand van Fredrik.

Vooral Fredrik brengt een groot aantal traditionele instrumenten mee in jullie muziek. Kunnen we deze instrumenten ook live verwachten?

Jazeker. Dat is ook onderdeel van onze identiteit als band. Daarmee onderscheiden we ons van veel andere bands. We doen dat natuurlijk niet met opzet, maar het behoort tot ons muzikale idioom. Naast belangrijke aspecten als melodie, drama, ritme, harmonie en intensiteit zijn diversiteit en dynamiek zeer belangrijke aspecten van onze muziek. We gaan graag van voluit, heavy rock naar klein, zacht en lieflijk met fluit en klokkenspel. Die grote verschillen maken muziek interessant.
Vooral op ons laatste album hebben we de traditionele, akoestische instrumenten meer geïntegreerd in de elektrische passages dan voorheen. Dat maakt het wel wat ingewikkelder voor de mensen van het geluid bij optredens.

Is Fredrik ook degene die de folky elementen in jullie muziek aandraagt of komt dat van de hele band?

Dat doen we eigenlijk alle vier, maar Fredrik en Johan samen zijn natuurlijk degenen die die instrumenten bespelen en daarmee ook zichtbaar zijn.
Dreams in a Brougham van ons laatste album, wat erg folky is, is bijvoorbeeld geschreven door Johan (drummer) en hij bespeelt daarin ook de Nickelharpa. Dat is een soort viool met toetsen.
Toen we in 2008 op Rosfest (Verenigde Staten) speelden, moesten we natuurlijk door de douane. Zij wilden graag weten wat er in “dat kofferte” zat. Toen Johan het koffer voorzichtig opende en de Nickelharpa tevoorschijn kwam, moest hij er een stukje op voorspelen, zodat de douaniers er zeker van waren dat het niet een of ander terroristisch wapen was.

Hebben jullie als band een speciale boodschap voor het publiek?

Je zou kunnen zeggen dat de boodschap in “The Story of Mr. Bogd” staat voor wat we graag willen uitdragen: geniet van het leven, wees speels, durf onbekende zaken te ontdekken, leef met open vizier, dat maakt het leven zoveel rijker, maak je niet te veel zorgen over zaken als ‘of je er wel bij hoort’. Wees jezelf, omhels je innerlijke kind en maak verbinding met deze prachtige planeet en de natuur. Dat is ook wat we vroeger leerden uit de verhalen van Tove Jansson.
Veel mensen in de huidige wereld staan niet in verbinding met de natuur: “Don’t look at the screens, look at the skies.”
We zijn in de Scandinavische landen dan ook wel heel erg gezegend met een grote hoeveelheid ongerepte natuur.

Jullie speelden 20 juli op het laatste Night of the Prog Festival op de Loreley. Hebben jullie al meer concerten gepland, misschien ook in Nederland?

De officiële release van het album zal op 16 augustus zijn. Van daaruit gaan we kijken wat het ons zal brengen. We moeten even afwachten wat de reacties zullen zijn, al hebben we al een groot aantal positieve reacties gehad. We denken er nu over om volgend jaar een tour te plannen.

Ik zag jullie optreden in De Pul in Uden in 2008. Je droeg toen een speciale outfit. Was dat een soort Viking outfit?

Nee, niet echt (lachend). Dat was een top met een harlekijnpatroon (rood en zwart) en een Japans Hakama skirt voor de Aikido (een Japanse krijgsdiscipline). Het was een ongebruikelijk idee dat ik toen had, een combinatie van westerse en oosterse traditie. Het heeft te maken met mijn theaterachtergrond. Ik vind het belangrijk om ook in mijn presentatie de aandacht te trekken, niet alleen met de muziek.


Kun je ons wat vertellen over je andere muzikale activiteiten naast Ritual en Kaipa? Ik las ergens dat je ook in musicals en films zingt en speelt en dat je zelfs ooit hebt deelgenomen aan het Eurovisie Songfestival (1997?).

Dat is inderdaad een hele tijd geleden. Ik heb twee musicals gedaan. In 1993 heb ik de  hoofdrol gedaan in “The Buddy Holly Story” en in 1994 heb ik een van de hoofdrollen gedaan in de musical “Hair”. Daarnaast heb ik nog in één film gespeeld. Voor die tijd bestond Ritual al, maar daar konden we niet van rondkomen.
In 1977 heb ik inderdaad nog meegedaan aan het Eurovisie Songfestival. We zongen toen met drie zangers als achtergrondkoor op albums en live bij andere artiesten. Toen hebben ze ons gevraagd om mee te doen aan het Zweedse ‘Melodifestivalen’. Dat hebben we gewonnen, wat een ‘shock’ voor ons was. Als gevolg daarvan hebben we Zweden vertegenwoordigd in Dublin in 1997. Dat was heel leuk. Het was niet mijn ding, maar ik wilde graag andere terreinen verkennen. Daarnaast kun je als een freelance zanger beter een keer vaker ‘ja’ zeggen om zo weer voor andere klusjes in beeld te komen. Na een tijdje werd het mij wel duidelijk dat ik hiervoor niet in de wieg was gelegd.

Wat zijn je grootste muzikale invloeden of vocale helden?

Wij beantwoorden deze vraag meestal met dat het moeilijk is deze vraag te beantwoorden. Voor mij gaat dat niet op. Mijn grote inspiratiebron is Queen, en dan vooral Freddie Mercury. Hij steekt boven iedereen uit als het gaat om expressie, passie en toewijding tot zijn muziek.
Ik treed ook regelmatig op met mijn eigen Queen tributeband. De gitarist in deze band, Jamie Humphries, is een goede vriend van Brian May.

Jij en Fredrik dragen ook bij aan de Kaipa-albums. Kun je ons iets vertellen over de samenwerking met Hans Lundin? Hebben jullie ook enige input of hoef je alleen maar de melodieën te zingen die hij heeft geschreven?

Het nieuwe Kaipa-album is het tiende dat we samen hebben gedaan. Kaipa is helemaal Hans Lundin zijn project. Hij schrijft alles en hij heeft me sinds 2000 ingehuurd om een van de leadvocals te zingen. Het is geweldig om te doen, want Hans is een fijn mens en zijn muziek is briljant. Daarnaast is het voor mij werk en ik krijg ervoor betaald. Het komt niet vaak voor dat je betaald krijgt om progressieve rockmuziek op te nemen.
Zoals gezegd schrijft Hans alles zelf. Soms doe ik wat voorstellen voor achtergrondvocalen of improviseer ik op de door hem aangeleverde melodie maar verder zing ik helemaal wat hij heeft geschreven.

Hebben jullie ooit de mogelijkheid om de Kaipa-muziek live uit te voeren met hem besproken?

Ja, maar het was vanaf het begin voor hem duidelijk dat het uitsluitend een studio-project zou zijn. Hans wil niet meer live op het podium optreden.

Heb je ooit overwogen om een album of een aantal songs op te nemen met Aleena Gibson, want jullie stemmen passen uitstekend bij elkaar?

Ik heb Aleena bij Kaipa binnengeloodst omdat ze een geweldige zangeres is. In de jaren 90 schreven Aleena en ik samen liedjes. Eerst waren het haar liedjes en ik hielp met de productie en arrangementen. Daarna heb ik me ook met het schrijven bemoeid. Deze muziek is echter nooit uitgebracht. We hebben wel nog samen opgetreden met twee akoestische gitaren.

Een aantal weken geleden had ik een interview met Bjørn Riis van Airbag. Die jongens hebben allemaal een ander beroep naast het muziek maken om zo een regelmatig inkomen te genereren. Hoe is dat voor jullie?

Bij ons is dat hetzelfde, behalve voor mij. De andere mannen hebben allemaal een ‘gewoon’ beroep.

Heb je nog een speciale boodschap voor de lezers van www.progwereld.org?

Ja, de algemene Ritual boodschap waar ik het al eerder over had en vooral: lees www.progwereld.org!