Een week voor de kerst had ik een interview met Roine Stolt naar aanleiding van de opmerkelijke (3-voudige) nieuwe release van Transatlantic, de ‘supergroep’ die sinds 2014 voor het eerst weer van zich liet horen. Daarnaast kwamen natuurlijk ook zaken als The Flower Kings en Covid-19 voorbij.

Transatlantic

Hallo Roine, hoe is het leven in Zweden onder de pandemie?

Het is redelijk ernstig. Er liggen mensen in het ziekenhuis en er gaan mensen dood. De scholen zijn hier vooralsnog gesloten. Ik zelf werk veel in mijn studio en mijn familie woont dichtbij. Ik probeer zo normaal mogelijk te leven. Ik ga naar de kruidenier, naar de fotowinkel enz…

Hebben jullie te maken met strenge maatregelen? Wij zitten hier in een redelijk strenge lockdown.

Met betrekking tot concerten waren de berichten erg wisselend. Eerst was een concert voor 40 mensen toegestaan, toen voor 400 en een paar dagen later voor 8 mensen. Het komt er in de praktijk op neer dat het nu onmogelijk is. Wij gaan normaal elk jaar op vakantie naar het buitenland. Dat kan nu niet. We proberen ons hier te amuseren en we kunnen nog een aantal achterstallige klusjes doen. Het is verder allemaal goed te doen. Ik verdien gelukkig geld door de royalty’s van de verkochte albums. Voor de technici en logistieke mensen die bij de muziek business zijn betrokken is het veel erger. Zij hebben totaal geen inkomsten.

Hoe was de respons op het nieuwe Flower Kings album?

Binnen The Flower Kings was iedereen erg blij met het resultaat, maar ik heb geprobeerd het enthousiasme een beetje te temperen. Je weet van tevoren nooit hoe een album zal worden ontvangen. Gelukkig was de respons heel erg goed.

Ik hoor minder prominente drums, een beetje retro?

Het is misschien inderdaad wat meer retro. Weet je, je kunt het nooit iedereen naar de zin maken. De één wil hardere drums, de ander wil de zang niet zozeer op de voorgrond hebben en ga zo maar door. Maar velen van ons zijn opgegroeid met ELP, Yes, King Crimson, Genesis en als je goed luistert naar deze albums uit de seventies hoor je dat de drums meestal niet zo op de voorgrond klinken. Daardoor klinken deze albums heel organisch. Wanneer je luistert naar een album van Haken of Leprous hoor je de drums, die overigens geweldig zijn gespeeld, helemaal op de voorgrond. Zelfs bij Transatlantic (Roine lacht). Bij The Flower Kings heb ik ervoor gekozen om de drums iets terug te mixen en zang, gitaar en toetsen meer op de voorgrond te zetten. Ik ben daarvoor teruggegaan naar de albums van The Beatles, Genesis, King Crimson. Hoe klonken zij in die tijd? Jon Anderson heeft daarin ook wel een duidelijke invloed op me gehad. Toen we werkten aan het Anderson/Stolt album stond hij erop dat ik de drums terugdrong in de mix en ze die woonkamersound meegaf. Hij zocht naar meer zang, strings en gitaar en na een tijdje dacht ik: ik moet toch nog eens een keer gaan luisteren naar “Tales From Topographic Oceans” en “Going For The One”. En toen realiseerde ik me dat hij gelijk had.

Transatlantic

Heb je op het Transatlantic album dezelfde benadering gebruikt en welke rol heeft Rich Mouser daarin gespeeld?

Ja, weet je, je gaat Mike niet vertellen hoe hij zijn drums af moet stellen. Hij speelt met zijn typische Mike Portnoy-sound. Maar nadat was besloten dat ik de afwerking van “Forevermore” voor mijn rekening zou nemen en Neal die van “The Breath Of Life”, had ik bijna dagelijks contact met Rich Mouser om details van de mix af te stemmen. Ik heb geprobeerd wat meer diepte aan de kickdrum te geven, wat minder overhead, een groter geluid voor de toms en iets minder compressie om een beetje weg te blijven bij de, bijna metal, sound van de oudere Transatlantic albums. Daar klonken de drums naar mijn zin te veel als in Dream Theater. Het komt natuurlijk absoluut niet in de buurt van de drumsound van The Flower Kings want die zijn heel vintage. Bij Transatlantic blijven de drums meer op de voorgrond en dat hoort ook zo. Dat brengt ook veel energie mee. Uiteindelijk hebben we een mooie balans gevonden.

Het viel me op dat je vocalen op “Islands” erg sterk en overtuigend zijn. Hasse schreef dat het de meest soulvolle vocalen van Roine ooit zijn.

Met betrekking tot mijn eigen zang laat ik het oordeel graag aan anderen over. Je bent als zanger te zeer betrokken om er zelf een oordeel over te geven. Soms ben je blij met wat je doet en ben je trots op een bepaalde gitaarsolo of een bepaalde passage die precies klinkt zoals je het wilde. Vaak probeer je van alles om het beter te maken, maar bereik je nooit het punt waarop het klinkt zoals je het in je hoofd hebt. Wanneer jij het goed vindt en Hasse is enthousiast, zal het waarschijnlijk ook wel goed zijn.

Kun je ons in het kort de ontstaansgeschiedenis van “The Absolute Universe” vertellen?

Na de schrijfsessies in Zweden hadden we de “Forevermore” versie in grote lijnen uitgewerkt. Ik ben vrij snel daarna begonnen met het opnemen van mijn eigen vocalen en gitaarbijdragen. Daarbij ben ik meer resoluut te werk gegaan dan bij de vorige albums. Ik heb er bewust heel wat gitaarwerk in gestopt en was daar heel tevreden mee. Er kwam gaandeweg echter steeds meer muziek bij waardoor we op een dubbelalbum uitkwamen. Daar hadden enkele mensen moeite mee. Neal vond er daarnaast te veel gitaar in zitten die ook nog eens te hard in de mix stond. Nadat we hadden besloten om voor twee versies te gaan heb ik tegen Neal gezegd dat hij er mee mag doen wat hij wil, zo lang ik mijn gang maar kan gaan met de lange versie. Die voelde heel organisch aan en ik was heel gelukkig met mijn gitaarwerk op die versie. Ik heb hem nog geadviseerd een keer naar een album van Joe Bonamassa te luisteren om te ervaren hoe mooi het kan klinken met de gitaar ‘in your face’. Bonamassa is een geweldige gitarist met een fantastisch geluid en bij hem hoor je elke nuance in zijn spel. Dat was het gevoel dat ik probeerde te bewerkstelligen met mijn gitaarbijdragen op Forevermore”. Maar oké, met vier individuen heb je altijd verschillende opvattingen.
Voor mijn gevoel is “Forevermore” een meer gedetailleerde en uitgewerkte versie van het album. Er staan ook meer orkestraties en toetsen op die ik overigens zelf heb ingespeeld. Daarnaast heeft het een natuurlijke flow en een meer klassieke Transatlantic- en progrock-vibe.

“The Breath Of Life” is natuurlijk helemaal geen slecht album, maar ik begreep de keuzes die Neal heeft gemaakt niet helemaal. Ik was bijvoorbeeld vanaf het begin een groot fan van Rainbow Sky, een opgewekte, Beatle-achtige song die voor de nodige afwisseling zorgt. Ik was dan ook teleurgesteld dat hij dat nummer niet heeft gebruikt. Maar ja, we zijn allemaal verschillend en maken allemaal andere keuzes.

Transatlantic

Was het ingewikkeld om InsideOutMusic te overtuigen van de noodzaak van drie versies vanwege het langere wachten en de hogere kosten?

Niet echt, al ben ik misschien niet de geschikte persoon om dit te beantwoorden. Waarschijnlijk moet je dat bij InsideOut navragen. Volgens mij kostte het niet meer dan een e-mail waarin we ons voorstel uiteenzetten. Waarschijnlijk hadden ze het idee dat dit verkoopbaar was en zagen ze de potentie van deze ongebruikelijke release. Ik krijg tenslotte in elk interview met betrekking tot deze release de vraag waarom we dit op deze manier uitbrengen. En het antwoord op die vraag is dat we het niet eens konden worden over één definitieve versie. De ‘eenvoudige’ weg was om alle drie de versies te doen. En laten we eerlijk zijn, het unieke karakter van deze release heeft ook wel wat.

Hoe is het jullie gelukt om de complete transformatie van het album op afstand te realiseren?

We hebben niet alles opnieuw opgenomen. We hebben slechts enkele stukken opnieuw opgenomen. Dat kon iedereen in zijn eigen studio doen. Zo konden de opgenomen bestanden over en weer worden gestuurd en naar Rich Mouser.

Speelde de Covid-pandemie, wat inhield dat er geen liveoptredens mogelijk waren, een rol in de beslissing om drie versies van het album op te nemen?

Nee, helemaal niet. Vanaf kerst 2019 heeft iedereen zijn eigen partijen ingespeeld. Toen er nieuwe muziek was geschreven moesten er weer nieuwe partijen worden ingespeeld. Daar zijn we gedurende de lente en zomer mee bezig geweest. Het feit dat het drie verschillende versies zijn geworden heeft uitsluitend te maken met de situatie dat we het niet eens konden worden over de uiteindelijke release. Totdat iemand op het briljante idee kwam om drie verschillende versies uit te brengen waarin alle verschillende opvattingen en ideeën hun weg konden vinden.

Transatlantic

Wat zijn de thema’s op dit album en zijn de drie versies daarin verschillend?

Niet direct, al kan ik niet voor de teksten van Neal spreken. Mijn teksten zijn niet politiek, maar gaan wel over de hectiek van de westerse wereld. Over de wijze waarop we consumeren, de wijze waarop we losraken van elkaar. Met de teksten van Pete was wel iets bizars aan de hand. Zijn teksten wijzen al op iets wat op een lockdown lijkt, terwijl ten tijde van het schrijven nog niemand over een  aanstaande pandemie had gehoord.

Muzikaal gezien hebben we een zeer gevarieerd album afgeleverd. Met veel verschillende stijlen: kleine akoestische stukjes, a capella gedeelten, er zijn riff-georiënteerde passages, grootse symfonische stukken, gitaarsolo’s, keyboardsolo’s, iedereen doet leadzang, we hebben een paar mooie harmonykoortjes en een aantal eigenzinnige stukjes.
Ik denk dat Rich Mouser de allerbeste mix heeft verzorgd, vergeleken met de vorige Transatlantic albums. Je kunt nu ook het laag heel duidelijk horen. Deze keer kun je eindelijk goed horen wat voor een geweldige bassist Pete Trewavas is. Dat was op het eerste Transatlantic album heel anders.

Is het binnen Transatlantic de gewoonte dat diegene die de tekst heeft geschreven, die passage ook zingt? Is er een specifieke reden voor het feit dat op de verschillende versies de leadzang soms door andere bandleden wordt verzorgd?

Het antwoord op de eerste vraag is: meestal is dat het geval ja. Toen we klaar waren met schrijven in Zweden was er bijna geen zang toegewezen aan de verschillende secties van de muziek. Daarom heb ik, toen ik er thuis aan begon te werken, een aantal stukken ingezongen. Daar waren ook stukken bij die waarschijnlijk voor Neal waren bedoeld. Dat was eigenlijk de eerste versie die we hadden. Toen Neal daar later zijn eigen zang aan toevoegde hadden we twee versies. Uiteindelijk konden we het er niet over eens worden wat nou de meest geslaagde versie was. Daarom hoor je op Neal’s versie soms andere leadzangers.

Hoe organiseren jullie de achtergrondvocalen op afstand? Gebeurt dat spontaan of is er iemand die bepaalt waar achtergrondvocalen moeten komen en wie die zingt?

Dat gebeurt over het algemeen spontaan. Het wordt meestal overgelaten aan degene die de lead-vocals doet. Zo heb ik veel achtergrondvocalen in mijn eigen songs gedaan. Maar Neal heeft er ook een aantal toegevoegd. Ik heb echter ook enkele achtergrondvocalen gedaan bij Neal’s songs. Zo streven we ernaar dat iedereen zoveel mogelijk zingt. Maar we doen ook leadzang op elkaars songs om te voorkomen dat het teveel als een Neal’s song of Roine’s song gaat klinken. Op mijn versie had ik achteraf graag wat meer leadzang van Pete en Mike gehad.
Ik vind het heel belangrijk dat we de vocale kleuren van alle bandleden gebruiken. En er hoeft natuurlijk geen misverstand over te bestaan dat Neal de beste leadzanger van ons vieren is. Maar binnen The Beatles werd ook veel gewisseld met de leadzang, en ook The Eagles en Fleetwood Mac gebruiken meerdere leadzangers.

Zo is het met de teksten ook gegaan. We hebben niet van tevoren afgesproken waar de teksten over moesten gaan. Toen we begonnen met schrijven had ik mijn demo’s en bijbehorende teksten. Daar heb ik voor een groot gedeelte aan vastgehouden. Die verschillen een beetje van de teksten van Neal en Pete, maar als je alle teksten bij elkaar zet klinkt het als geheel best logisch.

Transatlantic

Ik hoor terugkerende thema’s in de muziek zoals het slot van “Heart Like A Whirlwind” in “The World We Used To Know”, “Solitude”, “The Greatest Story Never Ends” en het hoofdthema van de Overture natuurlijk. Komen deze thema’s spontaan terug of wordt er bewust gezocht naar passages waar ze zouden kunnen terugkeren?

Dat gebeurt met opzet. We zoeken bewust naar mogelijkheden om thema’s terug te laten komen. Evenals in klassieke muziek, maar ook in de klassieke progrock. Wanneer je de muziek een aantal keren hebt gehoord kun je dit verschijnsel waarschijnlijk wat beter waarderen.

Hebben jullie het er al over gehad op welke wijze jullie deze release live vorm willen gaan geven en is besproken of Daniel Gildenlöw of Ted Leonard daar deel van uit gaan maken?

Daar  hebben we het nog niet over gehad. Je ziet op het internet al veel discussies over dit onderwerp, maar laten we eerlijk zijn: er is in dat opzicht nog niets om over te praten. We zitten alle vier in diverse bands, ik in The Flower Kings, Neal in Flying Colors en zijn Neal Morse Band, Mike in Flying Colors, Sons Of Apollo, The Winery Dogs en nu weer Liquid Tension Experiment en Pete in Marillon. Wanneer het al zover komt dat er sprake kan zijn van tournees, zullen al die bands weer willen gaan spelen. Dan vraag ik me af hoe we een moment gaan vinden waarop we alle vier vrij zijn. Het is lang niet zeker dat Transatlantic meteen zal gaan toeren als alles weer open gaat. Misschien zijn we dan al een jaar verder en hebben we nóg een album opgenomen. Toen we het album in Zweden hebben geschreven hebben we het er zijdelings over gehad en toen was al onduidelijk wanneer we met Transatlantic zouden kunnen toeren. Nu is de Brexit er nog overheen gekomen. Dat maakt het nog ingewikkelder. Ook of Daniel of Ted ons zullen gaan versterken is niet ter sprake gekomen. Voor mij persoonlijk is Transatlantic live met Daniel de beste live-versie van de band. De energie die hij meebrengt met zijn vocalen, toetsen, gitaar en percussie is geweldig. Zonder Ted te willen diskwalificeren want hij heeft het geweldig gedaan.

Transatlantic

Wat is de actuele stand van zaken ten aanzien van het tweede Anderson/Stolt album?

We hebben ruim een half uur muziek. We hebben eraan gewerkt tijdens de opnames van het The Sea Within album. Daarna kregen we een aanbod om met The Flower Kings op te treden in Zuid-Amerika en vervolgens waren we met The Flower Kings weer helemaal terug in business. Jon heeft in die periode zijn “1.000 Hands” album gedaan. We hebben het afgelopen jaar te weinig tijd gehad om eraan door te werken, zeker toen Transatlantic weer in beeld kwam. Ik heb laatst de bestanden weer eens beluisterd en het is echt goede muziek. Ik vond nog ergens een prachtig, 25 minuten durend symfonisch, orkestraal stuk dat ik al heel lang heb liggen. Misschien dat ik dat naar Jon stuur om te kijken of hij daar iets bij kan zingen. Dat is namelijk wat Jon doet. Je stuurt hem muziek en hij begint er gewoon bij te zingen of bedenkt er vocale lijnen bij. Ik wil de komende tijd bekijken of we het proces toch weer op kunnen pakken en dit album tot een goed eind kunnen brengen.

Zijn er momenteel nog andere projecten waar je aan werkt?

Niet echt. Ik ben erg druk geweest met The Flower Kings en Transatlantic en alle bijbehorende interviews. Er was gewoon geen tijd om iets anders te doen.

Ik zag op Facebook voorbijkomen dat je een groot fan van That Joe Payne bent. Heb je ooit overwogen om met hem samen te werken?

Ik meen me wel te kunnen herinneren dat ik hem een plek in The Sea Within heb aangeboden. Ik heb het er destijds ook met Thomas Waber over gehad. Dat zou dan een geheel andere band zijn geworden. Hij is een geweldige zanger en performer en ik zag het potentieel. Ik wil overigens niet opscheppen maar vaak heb ik gelijk. Ik hoop dat hij solo met zijn albums de weg naar een groter publiek kan vinden. Het is een uniek talent en met het juiste label en ondersteuning van de juiste mensen zou hij heel groot kunnen worden.