In het kader van de Saxofoon special vind Progwereld het belangrijk eens te praten met een saxofoonspeler die actief is, of geweest is binnen de wereld van de Progmuziek. Het instrument wordt gematigd gebruikt binnen het genre, laat staan binnen de Nederlandse progrock. Alquin’s Ronald Ottenhoff is naast Tom Barlage (Solution) één van weinige Nederlandse saxofonisten die actief zijn geweest binnen de progressieve rock in dit land. Interviews met Ottenhoff zijn er op het internet niet te vinden en het kostte wat moeite hem te vinden. Met hulp van Ferdinand Bakker konden we contact met hem leggen en hem aan de tand te voelen over zijn favoriete instrument, de saxofoon.

Ron Ottenhoff

Ronald, we beginnen met je jeugd, als ik het goed begrijp ben je geboren in Indonesië op Soerabaja en hoe lang heb je daar gewoond?

Dat klopt, ik ben daar in 1946 geboren en heb er tot 1952 gewoond. We zijn daarna voor twee jaar terug verhuist naar Nederland en in 1954 weer naar Nieuw-Guinea verhuist, voor het werk van mijn vader. Hij werkte daar voor het gouvernement en ook mijn moeder vond daar werk als lerares. In 1962 kwamen we weer permanent terug naar Nederland.

Wanneer en op welke leeftijd ben je saxofoon gaan spelen en heb je ook nog andere instrumenten gespeeld?

Zoals zoveel andere saxofonisten en blazers ben ik begonnen op de blokfluit. Dat was al in Nieuw Guinea, en daar kreeg ik blokfluitles samen met Job Tarenskeen. Job ken ik al mijn hele leven en we zijn samen opgegroeid. Net als ik is hij saxofonist van origine. Toen Alquin werd opgestart als kwartet is hij gaan zingen maar ondersteunde hij mij bij sommige blaassecties in de muziek van Alquin.

Toen ik wat ouder werd ben ik klarinet gaan spelen. Ik werd sterk beïnvloed door mijn vader, die veel dixielandmuziek draaide en specifiek door Benny Goodman, de jazzklarinettist en orkestleider uit de Verenigde Staten. Goodman was de ‘King of Swing’ en ik kon uren naar hem luisteren. Ik had een klarinet van mijn vader gekregen, maar in Nieuw-Guinea kon ik geen les krijgen en daarom moest ik mijn vader beloven les te gaan nemen als we in Nederland waren. Die lessen heb ik genomen tijdens mijn vaders verlof in Nederland, toen we een half jaar hier verbleven. Toen we weer in Nieuw Guinea terug waren moest ik mijzelf verder ontwikkelen door veel te oefenen.

Jaren later, toen ik in Nederland ging studeren, speelde ik een bandje dat veel swing en dixieland muziek speelde. In die tijd keek ik met bewondering naar Peter Schilperoort, de Nederlandse klarinetspeler en internationaal nog steeds Benny Goodman. Maar in die periode groeide ik qua niveau snel en na enige tijd vond ik toch ook dat een klarinet ook een ‘iel’ geluid voortbracht. Dan wil je toch een stap verder met een krachtiger instrument. Toen heb ik rondom 1967 voor het eerst de tenorsax opgepakt.

En toen kwam de TU in Delft in beeld en de vorming van wat later een grote prog band zou worden: Alquin. Je had dus nog helemaal niet zoveel ervaring op de saxofoon?

Ja, dat ging geleidelijk inderdaad. Ik pakte daar niet alleen de tenorsaxofoon op, maar ging ook experimenteren met de alt- en sopraansaxofoon en tevens dwarsfluit. Van origine was onze naam Threshold Fear en zijn we begonnen als improvisatieband. Met Job (Tarenskeen) net als ik op saxofoon, Dick Franssen op toetsen en Ferdinand Bakker op gitaar. Pas later veranderde de naam in Alquin, naar het gelijknamige klooster bij de TU van Delft waar de band bijna elke dag repeteerde. Van meet af aan speelden we een mengeling van klassiek, moderne jazz en rock. Pas toen Paul Weststrate (drums) en Hein Mars (basgitaar) hun intrede deden veranderde de muziek wat meer richting progrock of symfonische rock. We hebben onze muziek ook nooit in een hokje proberen te duwen, onze stijl groeide gewoon zo.

Luisterde je ten tijde van Alquin naar andere muzikanten?

Tja, als je één iemand moet noemen was John Coltrane wel de belangrijkste, denk ik, hoewel hij toen natuurlijk al overleden was (1967). Maar Coltrane heeft al eerder een belangrijke rol in mijn leven gespeeld, ook als klarinetspeler. Ook Julian Edwin ‘Cannonball’ Adderley was van invloed op mijn spel. Op het gebied van hedendaagse muziek en pop vond ik Clarence Clemons altijd interessant, ook later nog, door zijn samenwerking met Bruce Springsteen. De jazz-elementen in mijn solowerk bij Alquin komen denk ik ook wel van die genoemde inspiratoren. Vooral het improviseren in de muziek van Alquin tijdens live optredens heb ik altijd fantastisch gevonden.

Hoe ontstonden jullie nummers eigenlijk? Werd de saxofoon of fluit wel eens als basis voor een nummer gebruikt?

Nee, eigenlijk niet of nooit. De composities werden voornamelijk door Ferdinand geschreven en Job leverde in het begin altijd de teksten. De ideeën ontstonden tijdens het repeteren in het klooster en gaandeweg het jammen en spelen van zo’n nummer kreeg het steeds meer vorm. Als de sfeer van zo’n nummer dan met zich meebracht dat er een klarinet, saxofoon of dwarsfluit nodig was, dan voegden we dat toe. Ik heb zelf nooit echt een nummer geschreven. Waar ik wel heel trots op ben is bijvoorbeeld mijn aandeel op High Rockin’ wat op “Best Kept Secret” staat.

Ik heb daar het thema van ontwikkeld en natuurlijk de solo in het midden van het nummer. Mijn aandeel was op het podium wellicht wel het belangrijkste, want daar kon ik tijdens een nummer ook improviseren, hetgeen misschien ook wel mijn sterke punt altijd was. Bijvoorbeeld het nummer The Dance (“The Mountain Queen”), leent het zich enorm te improviseren. Mijn voorkeur lag ook altijd bij het gebruik van de tenorsax en afhankelijk van de sfeer van het nummer paste ik een ander blaasinstrument toe.

Wat ik mij afvraag, was Pink Floyd in die tijd ook van invloed op jullie muziek? Uiteindelijk was die band al groot voorafgaand jullie opkomst?

Voor mij persoonlijk niet, maar ik kan niet voor de andere bandleden spreken natuurlijk. Maar zoveel saxofoon gebruikt Pink Floyd nu ook weer niet om bepalend te zijn toch voor de invloed van de saxofoon? Daarbij kwam PF in een later stadium pas met hun belangrijke cd’s en braken ze door met albums zoals “Dark Side Of The Moon”, waarop wat saxofoon te vinden is. En hoe je het wendt of keert, onze muziek was in beginsel al meer georiënteerd op blazers dan Pink Floyd. Bij die bands waren gebruikelijke instrumenten als drums, gitaar, basgitaar en toetsen de basis, aangevuld met andere instrumenten. Dus de manier van muziek en composities maken is in mijn optiek ook anders. Bij Pink Floyd is de sax meer een solo-instrument dat wordt toegevoegd om de sfeer van een nummer te veranderen of te verbeteren.

Als ik als ‘leek’ naar jullie muziek luister, vind ik de muziek van “Best Kept Secret” veel meer funky dan de muziek uit de beginjaren van Alquin?

Dat was het in zekere zin ook wel, hoewel sommigen zeiden dat we een meer commerciële en Amerikaanse inslag hadden op dat album. Maar voor mij was het wel meer richting de saxofoonmuziek die ik graag speelde, meer jazz, meer funky.

Ik weet dat de afgezegde tour in ‘77 de reden was waardoor de band gestopt is, maar was alleen dat de reden?

Kijk, we hebben gedurende ons bestaan in Nederland de absolute top bereikt. We hadden in alle grote zalen gespeeld. Volgens polls en eindlijsten stonden we op een gegeven moment qua populariteit boven bands als The Golden Earing en Focus. In de jaren van onze populariteit zijn we voor een gedeelte meegegroeid met de smaak van de luisteraar en is onze muziek geëvolueerd en misschien ook wel wat commerciëler geworden. In Engeland hadden we al een grote bekendheid en met de tour in Amerika zouden we ook daar kunnen doorbreken. Helaas door een besluit van onze platenmaatschappij ging die tour twee weken voor we zouden vertrekken niet door. En omdat het toen nog geen vetpot was op commercieel gebied moest je keuzes maken. Persoonlijk had ik ook een belofte aan mijn ouders gedaan dat ik verder zou studeren en mijn papieren zou halen op het gebied van elektrotechniek. Niet makkelijk want ik was er ruim vijf jaar uit. Ook Dick is later afgestudeerd, hij was ooit ook begonnen met elektrotechniek maar is overgestapt op bedrijfseconomie en heeft dat jaren later ook behaald. Hoe het met de anderen qua studie is verlopen weet ik eigenlijk niet.

Maar je kon je studie wel met de opbrengsten van de band bekostigen?

Ik begin wel, maar mijn vrouw (die ik eerder had ontmoet) werkte toen al en zij zorgde voor ons onderhoud waardoor ik verder kon studeren. De hypotheek van ons huis stond daardoor eerst op haar naam. Later is het allemaal goed gekomen, want ik heb jarenlang bij Berkel gewerkt. Dat bedrijf was vooral in de jaren tachtig toonaangevend op het gebied van keukenmachines en weegschalen. Toen het door slecht management minder ging met dat bedrijf ben ik uiteindelijk bij de toenmalige PTT terecht gekomen en was ik belast met de techniek achter telefooncentrales. Daar ben ik tot aan mijn pensioen, ruim tien jaar geleden  gebleven.

En? Tijdens je beroepscarrière nog sax gespeeld?

Jazeker, op amateurbasis heb ik in verschillende bandjes gespeeld. En veel jazz georiënteerd natuurlijk, waar het allemaal mee begonnen is. In die jaren heb ik ooit nog wat ingespeeld voor de band For Absend Friends, waar ik het nummer Billy heb ingespeeld. Maar daar houdt het qua progrock wel mee op.

Jullie hebben in het eerste decennium van deze eeuw natuurlijk ook nog de reünieplaten gemaakt, met een tour in 2010?

Ja, dat was ook zeker mooi. Uiteindelijk hebben we met “Blue Planet” (2005) en “Sailers And Sinners” (2009) nog een paar mooie platen neergezet.

In hoeverre heb je de wereld van de saxofoon gevolgd in die jaren?

Niet heel intensief, hoewel ik de laatste jaren wel onder de indruk ben geraakt van Tim Wes, een talentvolle jazzsaxofonist en zanger uit Spijkenisse. Hij is vernoemd naar de Amerikaanse jazzgitarist Wes Montgomery en groeide op met muziek uit de platenkast van zijn vader, zoals Dexter Gordon, Ella Fitzgerald en John Coltrane. Volgen is niet het juiste woord, maar ik heb wel op hem gelet.

Speel je nog dagelijks saxofoon?

Nee joh, bijna niet meer. Weet je, voor het spelen van de saxofoon heb je een band nodig en dat wordt op deze leeftijd (75) wat moeilijk. Ik ben een tijdje geleden overgestapt naar een elektronische saxofoon op computer, daar val ik niemand mee lastig…