Met het overlijden van Brian Wilson verliest de muziekwereld een van haar grootste visionairs. Als creatieve spil van The Beach Boys stond Wilson aan de wieg van “Pet Sounds” (1966), een album dat de grenzen van popmuziek verlegde en uitgroeide tot een onmiskenbare blauwdruk voor de progressieve rock die later zou volgen.

De artistieke hoogvlieger “Pet Sounds” bracht Brian Wilson wereldwijde lof, maar luidde ook een periode in van diepe persoonlijke crisis. Terwijl zijn bandleden op tournee waren, werkte Wilson obsessief in de studio aan zijn meesterwerk, gedreven door een innerlijke noodzaak om zichzelf én de popmuziek te overstijgen. De druk die volgde – om steeds vernieuwender, dieper en grootser te creëren – bleek verlammend.

De plannen voor het opvolgende project, Smile, strandden uiteindelijk in 1967, deels door creatieve spanningen binnen de band, maar vooral door Wilsons toenemende mentale instabiliteit. Wat begon als paniekaanvallen en paranoia, groeide uit tot een jarenlange strijd met psychoses, depressie en drugsverslaving. Lange tijd trok hij zich vrijwel volledig terug uit het openbare leven, levend in isolement en onder zware medicatie.

Brian Wilson in 2012

Toch bleef Wilson, zij het met horten en stoten, muziek maken. In de jaren ’80 en ’90 vond hij voorzichtig zijn weg terug naar het podium en de studio. De uiteindelijke voltooiing van Smile in 2004 – met een nieuwe band en hernieuwde geestelijke rust – voelde als een wonderbaarlijke afronding van een onaf hoofdstuk. Niet alleen muzikaal, maar ook menselijk.

Wilsons revolutionaire gebruik van modulaties, onconventionele akkoorden, orkestraties en studiotechnieken maakte diepe indruk op artiesten als The Beatles, Todd Rundgren, Yes en Steven Wilson (geen familie, wél geestverwant). Zijn verlangen naar muzikale perfectie en emotionele gelaagdheid echoot nog altijd na in het werk van talloze progartiesten.

Waar veel tijdgenoten in de jaren zestig experimenteerden, componeerde Brian Wilson met een bijna klassieke precisie aan klanklandschappen vol melancholie, spiritualiteit en verbeelding. Hij was evenzeer een meester van de eenvoud als een pionier van complexiteit – een zeldzame combinatie.