Andy Tillison van The Tangent: gelaagde muziek van een onafhankelijke Britse rockband

Interview: Fred Nieuwesteeg
Datum: 13 december 2011

In september bracht The Tangent zijn zesde studio cd uit. Deze cd draagt de titel “COMM” en staat qua thema volledig in het teken van ‘communicatie’. Reden genoeg voor een interview met de oprichter en frontman Andy Tillison. Ongeveer anderhalve maand ben ik bezig geweest om de afspraak te regelen. Op 29 november 2011 belt hij mij op, terwijl hij midden in een verhuizing zit. Een eerdere telefonische afspraak ging door de hectiek van de verhuizing niet door. Over communicatie gesproken…

Midden in een hectische verhuizing: het lijkt wel een metafoor voor het leven van een popmuzikant?

Ja, inderdaad. Ik pendel tussen verschillende plekken, mijn meubels gaan van A naar B en kan niet goed bij mijn spullen: never a dull moment.

Kun je iets vertellen over de wordingsgeschiedenis van COMM?

Het was een lange reis van twee jaar. Het concept moest ontwikkeld worden en er was ook veel research nodig. Het album bevat veel feiten en die moeten natuurlijk kloppen. Zeker bij het plaatsen van negatieve aspecten moest ik die goed onderbouwen. Ik moest bedenken wat ik over het onderwerp kwijt wilde en dit vervolgens vertalen in composities. De band heeft vanaf het begin iets met communicatie gehad, dus wilde ik al lang over dit thema schrijven. Daarbij komt nog dat de laatste drie jaar behoorlijke wisselingen binnen de band hebben plaatsgevonden. The Tangent (TT) is getransformeerd van een project met een grote inbreng van de Flower Kings naar een normale Engelse rockband. Dat heeft ook veel energie gekost, maar ik ben heel blij met de huidige samenstelling.

Heb je alle nummers zelf geschreven?

John Barreth schreef Shoot Them Down. Hij heeft de band overigens inmiddels alweer verlaten. De rest is van mij. Het is overigens geen regel in de band dat ik alles schrijf.

Hoe is het muzikale idee voor COMM ontstaan?

Ik loop altijd rond met muzikale ideeën. Voortdurend heb ik riffs, akkoorden en melodielijnen in mijn hoofd zitten. Voor TT schrijf ik muziek als ik muziek wil schrijven en niet omdat er een cd moet uitkomen. We brengen een album uit omdat we genoeg goede nummers hebben en niet omdat we verplicht weer een cd moeten uitbrengen. Bij het schrijven van nummers kan ik verschillende dingen aan elkaar verbinden. Aan het begin van de ontwikkeling van “COMM” had ik  bijvoorbeeld wat ideeën liggen, die ik op verschillende plekken op de cd kon gebruiken.

Omdat dit zo’n duidelijke concept-cd is, lijkt het of de teksten er eerder waren dan de muziek. Klopt dat?

Het is beetje van allebei, het liep door elkaar heen. Flarden van de muziek die ik al had en stukken tekst heb ik in een langdurig en arbeidsintensief proces samengesmeed tot een volwaardige plaat. Ik ben niet, zoals bijvoorbeeld Neal Morse, in staat om in 25 minuten een cd maken. Ik heb veel tijd nodig om over dingen na te denken. Daarom ben ik ook niet bij veel andere bands actief om keyboards te spelen. Je zult mij dan ook niet bij de credits van veertien bands zien staan zoals sommige collega’s. Er gaat bij mij te veel tijd zitten in het schrijven van muziek. Wel heb ik nog mijn subband Parallel Or 90 Degrees op de achtergrond, maar daar gebeurt op dit moment niets mee.

Na tien seconden herkende ik op “COMM” het onmiskenbare geluid van TT. Het heeft me niettemin heel veel luisterbeurten gekost voordat de muziek zich volledig aan mij openbaarde. En pas toen kon ik het echt waarderen. Je maakt complexe muziek, doe je dat bewust?

Ik schrijf bewust geen muziek die makkelijk in het gehoor ligt, ik wil juist gelaagde muziek maken, met diepte. De cd’s die ik het beste vind zijn ook niet eenvoudig. Die moet je vaker beluisteren om ze te begrijpen. Dat geldt zeker voor enkele van mijn favoriete cd’s uit mijn kindertijd: “Pawn Hearts” van Van de Graaf Generator, “The Lamb…” van Genesis en “Tales From Topographic Oceans” en “Relayer” van Yes. Dat is toch heel anders dan de veel toegankelijkere muziek van bijvoorbeeld 10CC en E.L.O. uit die tijd. Bij het schrijven wil ik dezelfde diepgang als op genoemde voorbeelden. Ik gebruik graag contrapunten (onder ‘contrapunt’ wordt in de muziektheorie het verband tussen twee of meer stemmen verstaan. De term komt uit het Latijn, van punctus contra punctum, noot tegen noot, red). Ik wil dat instrumenten voortdurend alle kanten opgaan (zoals bijvoorbeeld bij Gentle Giant en Yes) in plaats van het gebruik van grote synthesizerklanken. Veel jaren ’80 progrockbands deden dat wel, zoals IQ: akkoorden, langzame thema’s spelen en dan een gitaarsolo erin… De luisteraar heeft er bij de muziek van TT echt zijn aandacht nodig en als de muziek dan blijft hangen en de mensen waarderen het, dan ben ik tevreden.

Ik verbaas me erover dat je steeds weer met nieuwe muzikale ideeën komt. Geen cd lijkt heel erg op zijn voorganger?

Ja, dat verbaast mij zelf ook wel, ik weet ook niet waarom het gebeurt. Ik denk dat ik gewoon geluk heb. De meeste muzikanten maken de beste muziek als ze jong zijn, zo tussen hun 19e en 30 jaar. Dat geldt ook voor veel van mijn helden. Bij mij werkte dat niet. Ik maakte wel spul dat goed was, maar ik heb nooit een grote carrière met veel succes gehad. Toen ik eind 30 begin 40 was, ontdekte ik dat ik eigenlijk heel goed kon schrijven. Ik heb dus alle  tijd gehad om deze vaardigheid te ontwikkelen. In de beginjaren zag ik mezelf meer als een keyboardspeler dan als een schrijver. Nu is het precies andersom. Het belangrijkste voor mij is het schrijven van composities: de muziek en de teksten.

Je had het over oude helden en inspiratie. Naar welke bands van deze tijd luister je zelf en haal je daar misschien ook nog inspiratie uit?

Om je de waarheid te zeggen raak ik door weinig huidige bands geïnspireerd. Ik vind er niet zo veel interessants tussen zitten. Toen Radiohead begon maakten ze veel indruk op me, daar heb ik veel naar geluisterd en hun muziek geanalyseerd. Maar dat is geen moderne band natuurlijk. Ik beluister wel veel muziek, hoor. Vaak hoor je teveel van één bepaalde band als Genesis of Yes terug. Een aantal bands leunt op de jaren ’80, heeft bijvoorbeeld een leuke zangeres en gooit er een paar gitaarsolo’s a la David Gilmour tussendoor. Dat is niet zo interessant voor mij. De laatste tijd heb ik ook veel (oude) jazz beluisterd. Het is nu niet de beste tijd voor muziek. De mensen hebben zo veel afleiding, ze nemen niet de tijd om goed naar muziek te luisteren of goede muziek te maken. Maar er gaat wel een keer iets veranderen, voorspel ik je. Het lijkt misschien dat ik heel oud word, maar ik ben wel degelijk voortdurend op zoek naar goede muziek. Op dit moment zit dat er voor mij even niet tussen.

Wat is jouw favoriete nummer van het album “COMM” en waarom?

Zonder twijfel is dat Titanic Calls Carpathia (TTC). Dit is een van de beste TT songs ooit. Het past in het selecte rijtje van In Earnest (van “A Place In The Queue”) en Where Are We Now (van “Down And Out In Paris And London”). Dit nummer heeft alles in zich wat ik wil. Het is een avontuur, cineastisch, alsof je naar een spannende film kijkt of een goed boek leest. Er zitten veel spannende ontwikkelingen in. Veel mensen zullen het waarschijnlijk juist niet leuk vinden. Met sommige andere nummers op de cd ben ik persoonlijk minder blij.

Doel je dan ook op The Wiki Man, wat ik persoonlijk naast TCC en heel goed nummer vind?

Ja, dat klopt. The Wiki Man is voor mij persoonlijk niet zo goed uitgepakt. Dit zou het grote nummer van de cd moeten worden, maar het werd TTC. Het is toegankelijker. Als je succesvol wilt zijn op je zesde cd,  moet je de fans geven wat ze willen en kijk je ook naar wat de critici zullen zeggen. Je moet dan wel weer oppassen dat je niet het verwijt krijgt dat je muziek weer net zo als de vorige cd klinkt. TWM is op zich een goed openingsnummer voor de cd omdat dit heel herkenbaar is als TT. Gedurende de cd is een ontwikkeling in de muziek hoorbaar. Zo kan TCC weer een goed beginpunt zijn voor een volgende cd.

Nog even over de bezetting. Hoe bevallen de nieuwelingen?

Al die wisselingen in de band, dat is oud nieuws waar niemand meer van opkijkt. Het is begrijpelijk dat mensen de band verlaten. Dingen veranderen, sommigen zijn vijftig, anderen twintig en ze krijgen soms andere prioriteiten: geld, andere muziek willen maken of aan een ander project meedoen. TT is geen vriendengroep uit de jaren ’70, maar acht  jaar geleden toevallig ontstaan. Nieuwkomers, zoals Luke Machin, zijn heel jong en doen het  geweldig. Hun ideeën en invloeden zijn heel welkom. Zo moet het gaan in een band, dat je steeds van elkaar leert.

Nog even over Luke, de nieuwe gitarist. Hij is pas 22, maar met een zeer volwassen geluid en het voelt alsof hij al lang in de band speelt. Wat vind je van hem?

Hij is geweldig, de beste gitarist die ik ooit gehoord heb! Hij is net 23 geworden en is op zijn vierde begonnen met gitaarspelen. Hij heeft dus al bijna twintig jaar ervaring! Hij heeft heel veel naar prog en grote gitaristen geluisterd. Grote voorbeelden van hem zijn Francis Dunnery (van It Bites), Andy Lattimer, David Gilmour en Allan Holdsworth. Ik zie in hem, zo jong al zo goed, een nieuwe superster. Ik heb me wel afgevraagd of ik hem er wel bij wilde hebben, want hij zou belangrijker kunnen worden dan TT zelf. Maar hij verdient deze kans. Hoe lang hij zal blijven? Ja dat weet je niet, er zal best wel ergens een band zijn die een nieuwe gitarist nodig heeft (lacht).

Ik vind TT echt een klasseband. Kun je mij aangeven hoe ‘groot’ TT volgens jou is?

Moeilijk te zeggen, hoe meet je populariteit? We komen niet in de buurt van Michael Jackson. InsideOut is een serieuze maatschappij. Ze brengen geen cd’s uit vanwege mijn mooie haar, maar omdat ze verkopen, over de hele wereld. De dvd gaat naar meer dan 60 landen, we hebben veel onlineverkoop. Optreden is een stuk lastiger. De fans wonen heel verspreid. Het is lastig om in een stad neer te strijken en dan 200 man te trekken. In alle uithoeken van de wereld luisteren mensen naar onze muziek, schrijven ons en kopen de cd’s. Dus in die zin zijn we wel populair. We zijn een van de laatste Britse rockbands die dit werk fulltime kunnen doen voor hun boterham  Dus dat doen we. We zijn niet rijk, komen zelf niet in de buurt, maar we kunnen ervan leven. Ik red het elke keer weer tot de volgende dag, ga ontbijten en de rest van de dag is voor TT, dan bén ik, TT. Veel collegamuzikanten moeten overdag gewoon werken.

Is het voor jou heel belangrijk dat er veel cd’s verkocht worden en veel mensen jullie concerten bezoeken?

We geven concerten om cd’s te verkopen, omdat we willen spelen en omdat we als een band door willen gaan. Het valt voor mensen ook eigenlijk niet mee om een concert van twee uur bij te wonen en ingespannen te moeten luisteren. Je kunt ook illegaal een dvd downloaden en die thuis bekijken. Er is ook zo veel anders te doen. We moeten dit accepteren. Wel doorgaan en aantrekkelijke optredens verzorgen. We willen een  jonger publiek aantrekken, ook door jongeren in de band te brengen. We hebben net een succesvolle tour door Europa afgesloten. We waren ook in De Boerderij, voor een vrij klein publiek, maar we hebben genoten. En we komen volgend jaar zeker terug naar Nederland!

Wat vind je van het illegaal of heel goedkoop downloaden van muziek: een moderne vorm van communicatie of de doodsteek voor hardwerkende artiesten?

Het is verschrikkelijk (hoorbaar geïrriteerd). Met name de mensen die uploaden. Waarom? Ze krijgen er een klein bedrag voor, maar ze doe er het werk niet voor. Dat doet vreselijk veel pijn. Ik ben niet boos op de mensen die downloaden, ik begrijp dat best. Ik heb het zelf ook wel gedaan. Maar het moet gewoon gestopt worden. Dat kan nu niet, een revolutie in de internetwereld is hiervoor nodig. Deze praktijken hebben al veel groepen de nek omgedraaid! Ik denk dat voor elke verkochte cd er tien gedownload worden. Een bedrag van €15 voor een cd is toch niet zo veel?! Je rijdt een stuk met je auto, haalt een pizza en je bent het ook kwijt.

Ik vind het artwork van “COMM” van Ed Unitsky erg mooi. Waarom is hij hiervoor weer teruggehaald?

Je moet wel eens veranderen, dus dat deden we. We wilden als TT niet steeds met dezelfde kunstenaar werken en dus  hebben we voor een paar cd’s iemand anders ingeschakeld. Nu waren we weer klaar voor Ed!

De onvermijdelijke vraag: wat zijn je plannen voor de toekomst?

De tour is net afgelopen. Begin 2012 verschijnt er een live-cd. Big Big Train heeft gevraagd of ik aan hun nieuwe cd wil meewerken. Bij die band doe ik dat graag. Dat gaat al snel gebeuren. En dan ga ik weer werken aan een nieuwe cd voor TT. Dat kan weer twee jaar duren, maar ook korter, dat kan ik niet zeggen. Ik ga het waarschijnlijk hebben over de manier zoals we vandaag de dag moeten werken. We moeten zoveel doen om een dak boven ons hoofd te hebben, dat is wel eens moeilijk. Dat wil ik gaan uitdiepen.

Laatste vraag: is er nog iets dat je tegen de Nederlandse fans wilt zeggen?

Ik wil de fans, eigenlijk iedereen die nog naar avontuurlijke muziek wil luisteren, bedanken, maar ook journalisten, zoals van Progwereld. We hebben elkaar allemaal nodig. We zijn een soort kleine gemeenschap geworden. Grote tv- en radiomaatschappijen hebben geen interesse meer, dus moeten we het zelf doen. Wij maken de muziek, jullie schrijven erover, de fans houden er van. Ik ben er trots op dat wij nog een echte onafhankelijke rockband zijn en ik hoop dat we nog lang muziek kunnen blijven maken voor luisteraars met een even onafhankelijke geest…