De Progwereld Tien … Legendarische live-albums

Door: Dick van der Heijde

Enkele maanden geleden kwam iemand van Progwereld met het voorstel om als teamlid een top tien van albums te maken over welk onderwerp dan ook. De mogelijkheden waren legio. Sportschoolfavo’s, beste neo-prog platen, albums voor tijdens het autorijden, voor op vakantie, voor als je wilt dat je bezoek naar huis gaat, om je vrouw tevreden te houden, live platen, Genesis platen, albums die je niet wilt horen, muziek voor ’s nachts… Een nieuwe rubriek was geboren: de Progwereld-tien. Even was ik sceptisch. Door mijn handicap leid ik een bestaan dat totaal anders is dan dat van wie dan ook. Ik weet zeker dat niemand maar dan ook werkelijk niemand zich kan identificeren met één luttele seconde uit mijn leven. Sportschool? Ik krijg juist medicijnen om m’n spieren te verslappen. In de auto? Ik reis altijd met de rolstoeltaxi. Om je vrouw te pleasen? Ik ben al jaren gescheiden. Wie is er nu geïnteresseerd in mijn tien favoriete albums voor tijdens de wasbeurt? Het lijkt mij ook behoorlijk onzinnig om te weten naar welke muziek ik het liefst luister als de fysiotherapeut met me bezig is.

Al snel zag ik in dat ik me moest wenden tot de meer neutrale onderwerpen en ineens werd ik enthousiast.  Ooit opperde ik het idee een special te maken over live-albums maar dat idee is wegens gebrek aan animo in de prullenbak beland. Hallo, dan ken je Dick van der Heijde nog niet. Ik ben een rasechte Zeeuw. Luctor et Emergo is ons motto. Ik worstel en kom boven. Met het verschijnen van deze rubriek zie ik de ideale kans mijn snode plannen ten aanzien van de live-albums alsnog ten uitvoer te brengen. Enige subjectiviteit is mij niet vreemd maar in deze rubriek mag het. Hier is dus een lijstje met de tien live-albums waar ik groot mee ben geworden.

10.  Renaissance – Live At Carnegie Hall (1976)

Hoewel ik vroeger een grotere fan van Renaissance was dan momenteel heb ik “Live At Carnegie Hall”  toch in dit lijstje opgenomen. Voor mij is de dubbelaar  zo legendarisch als de neten. De platen met daarop de registratie van de drie concerten die de band in juni 1975 gaf in New York heb ik dan ook grijs gedraaid. Ontelbare malen heb ik me mee laten slepen met de hoge loepzuivere stem van Annie Haslam in nummers als Ocean Gypsy, Carpet Of The Sun en Mother Russia. De prachtige orkestraties in met name de plaatkantvullende  stukken Scheherazade en Ashes Are Burning hielden me aan de boxen gekluisterd. Het feit dat in het bandgeluid geen elektrische gitaar zat kon me toen nog niet deren, nu vind ik dat een groot gemis. Ook de zang van Haslam vind ik anno nu nogal braaf en netjes, een beetje achterhaald zogezegd. Toch luister ik nog steeds met plezier naar “Live at Carnegie Hall”.

9.    Supertramp – Paris (1980)

Normaal gesproken ben ik niet zo’n audiofiel maar iedere keer als ik de sublieme geluidskwaliteit van “Paris” hoor krijg ik spontaan zoenneigingen. Dat is ook niet zo verwonderlijk bij een album dat is opgenomen in de stad van de liefde.  De dubbelaar  bevat de registratie van een concert dat gehouden werd in het kader van de “Breakfast In America”-tour op 29 november 1979 in het Paris Pavillion. Te horen zijn natuurlijk een hoop nummers van dat album maar er staan ook heel wat klassiekers op uit het Supertramp-oeuvre tot dan toe. “Paris” is een sfeervol document van een zeer enthousiast  klinkende  band. Vaak neem ik het album mee naar de plaatjesdraaimiddagen in de plaatselijke kroeg en het vervult me altijd met trots als ik dan Fool’s Overture uit de boxen hoor knallen. Overigens, zo gedateerd als het Renaissance-album klinkt, zo tijdloos is deze.

8.    Saga – In Transit  (1982)

Mijn eerste kennismaking met de muziek van Saga was via de radio. In de lp-show van Wim van Putten hoorde ik een optreden van de band. Het was 1981 en ik werd fan voor het leven. Wat een energie, wat een instrumentbeheersing. Ik kocht een aantal  lp’s van de Canadezen en voelde me de koning te rijk. Ik had geluk want een dik jaar later  verscheen “In Transit”, een enkelvoudige live plaat met daarop  een aantal nummers die ik indertijd ook op de radio had  gehoord zoals  Don’t Be Late en Humble Stance plus een paar nummers van hun nieuwste studio-album  “Worlds Apart”. De track  Wind Him Up werd al snel mijn favoriet. Ik draaide het nummer altijd als ik kwaad was op iets. Ja, ja, ik ben ook een puber geweest. Een vriend wees me ooit eens op dat machtige gitaarakkoord in You’re Not Alone want daar, op 4.46 minuten werd volgens hem de essentie van Saga in een notendop gelegd. Hij had helemaal gelijk.

7.    Camel – A Live Record (1978)

Als de wereld alleen maar uit saxofoons zou bestaan stond “A Live Record” van Camel absoluut op de eerste plaats van dit lijstje. Wat Mel Collins daar laat horen is in mijn ogen ultiemer dan ultiem. Honderden, nee duizenden malen heb ik de wannabe uitgehangen. Kant 3 en 4 met daarop een integrale uitvoering van “The Snow Goose”, inclusief orkest kon me nooit zo boeien. Mij ging het om de zes nummers van kant 1 en 2, en dan met name om Song Within A Song. De manier waarop het thema gebracht werd, tweestemmig met de moog en hypermelodieus, gaf mijn kijk op muziek definitief vorm en ook als toetsenliefhebber kreeg ik keer op keer kriebels in mijn buik van die briljante strings. Andere nummers die m’n hart sneller lieten kloppen waren Never Let Go en Lunar Sea. Als de sax al in de koffer lag was het geweldige Lady Fantasy daar. Mooier kon niet.

6.    Pink Floyd – Delicate Sound Of Thunder (1988)

Hoe legendarisch wil je het hebben ? Alleen de hoes al, een creatie van Storm Thorgerson. Het is onmiskenbaar Pink Floyd. De afbeelding van de man met de vele gloeilampen op zijn kleding viel gigantisch op en hing dan ook als poster in mijn woonkamer. Het album doet onherroepelijk terug denken aan de twee indrukwekkende concerten die ik van de band heb gezien, optredens die eind jaren ’80 gehouden werden in het kader van de “A Momentary Lapse Of Reason” – tour. Eerst was ik getuige van hun show in de kuip te Rotterdam, vervolgens verscheen “Delicate Sound Of Thunder” en een paar maanden later toog ik naar Werchter in Belgie om het spektakel nog een keer te zien. Ik zag prachtige projecties, gave lasers en andere lichteffecten, een bed dat over het publiek zoefde, een heel groot varken dat parmantig aan enkele staalkabels hing te dansen en dat allemaal ter ondersteuning van de hypnotiserende Floyd-muziek. De dubbelaar geeft perfect weer wat de toeschouwers voor hun kiezen kregen tijdens de tour. Openend met het monumentale Shine On You Crazy Diamond komt de band op de eerste plaat met uitsluitend werk van hun laatste studio-album, “A Momentary Lapse Of Reason”. Het kolossale, overrompelende geluid komt goed tot zijn recht in nummers als Yet Another Movie, The Dogs Of War en natuurlijk Sorrow maar ook in de ballad On The Turning Away zegeviert de grote sound. Plaat twee laat een keur aan Pink Floyd-klassiekers horen zoals Time, Money, One Of These Days, Comfortably Numb en afsluiter Run Like Hell. “Delicate Sound Of Thunder” is een prachtig document van niet zomaar een band tijdens niet zomaar een tournee.

5.    Marillion – The Thieving Magpie (1988)

Hoewel ik niet bepaald tot de categorie ‘gillende meiden’ behoor moest ik toch even slikken toen ik hoorde dat Fish Marillion had verlaten. Mij en vele fans was een hoop leed aangedaan. Als pleister op de wonde bracht EMI op 29 november 1988 de dubbelaar “The Thieving Magpie” uit  maar in feite  strooiden ze daar alleen maar nog meer zout mee in de wond.  Dat de schijfjes toch regelmatig in m’n cd-speler zaten had alles te maken met het feit dat Marillion zo’n ongekend goede live-band is. Ze gaan er altijd volle bak tegenaan, ongeacht tijd of plaats. Of het nu ’83 of ’87 is, Sheffield, Londen of Edinburgh.  De eerste cd van “The Thieving Magpie” is geen doorlopend geheel maar een compilatie van diverse live-optredens. Schijf twee bevat een integrale uitvoering van “Misplaced Childhood” en geloof me, die wil je niet missen. Dat geldt overigens ook voor cd 1. Al jaren blijkt dat  “The Thieving Magpie” alles behalve zout in de wond is.

4.    Yes – Yessongs (1973)

Ik weet nog precies waar ik was toen ik “Yessongs” van Yes voor het eerst hoorde. Een vriendje had me meegnomen naar de slaapkamer van z’n broer. Een hippyhol was er niks bij met al die kleden aan de muur. In het midden van de kamer stond een grote waterpijp te dampen. Of we ook een hijsje wilden. M’n eerste blowtje. Erik, de grootste symfomaan van de wereld zette een muziekje op “Yessongs”. Hij had het dikke album al jaren, vertelde hij een beetje snobbig. Ik bestudeerde de prachtige hoestekeningen van Roger Dean aandachtig en wat vond ik het stoer dat Yes een driedubbel live lp uit had gebracht. Terwijl ik behoorlijk licht in m’n hoofd werd luisterde ik naar Seberian Khatru en zag dat de tracklist op twee stukken na alleen bestond uit nummers van mijn favoriete albums, “The Yes Album”,” Fragile” en “Close To The Edge”. Wat was ik in m’n nopjes…Het duurde dan ook niet lang voordat m’n spaarvarken op z’n rug lag. Ik kon toen absoluut niet begrijpen dat er mensen waren die Yes maar zozo vonden. Nu, ruim dertig jaar later kan ik me wel voorstellen dat Yes voor sommigen nogal pielerig en druk is. En dat de engelenstem van Jon Anderson er niet bij iedereen ingaat. Ik vind het fantastisch. Het blowen was geen lang leven beschoren, maar Yes zit voor altijd in mijn hart .

3.   Jethro Tull – Bursting out (1978)

Als ik van honderd bands hun beste album moest opnoemen zou dat zeker 99 keer een studio-album zijn. De enige groep die excelleert met een live-album is naar mijn idee Jethro Tull. “Bursting Out” is zo ongelofelijk lekker. De mengeling van progressieve muziek, hardrock en folk is op de twee platen van deze dubbelaar een ware explosie van energie. Wat een gave albumtitel en wat een perfecte coverfoto. Vanaf opener No Lullaby tot het afsluitende The Dambusters March laat “Bursting Out” een aaneenschakeling horen van daverende pure en organische nummers met als hoogtepunt de niet te evenaren fluitimprovisatie. Het album betekent voor mij het begin van een ontdekkingsreis waaraan ik vandaag de dag nog steeds deelneem.

2.   Kansas – Two For The Show (1978)

Voor mij is” Two For The Show” die mooie dubbel-lp die ik in augustus 1978 verdiend heb door een avondje op de kinderen van de buren te passen. Ik was een knulletje van 15 jaar maar voelde me een hele bink als eigenaar van dat bordeauxrode juweel.Inmiddels zijn de twee platen van het album verworden tot een duozak chips en ziet de hoes eruit als de krabpaal van de kat. Helaas hebben de digitale varianten die al jaren de honneurs waarnemen qua uitstraling niet het minste beetje melancholie te bieden. Wel klinkt alles kraakhelder en de stadion getinte muziek is natuurlijk net zo fantastisch. Met nummers als Song For Amerika, Journey From Mariabronn, The Wall en Magnum Opus ga je de oorlog echt wel winnen. Maar wie is er in vredesnaam op het armzalige idee gekomen om een album dat “Two For The Show” heet op een enkelaar te proppen en dat ook nog eens ten koste van een pracht nummer als Closet Chronicles. Ook de dubbel-cd uit 2008 die ter gelegenheid van de dertigste verjaardag van het album verscheen weet niet te appelleren aan mijn nostalgische gevoelens. De tweede schijf bevat nummers die het reguliere album destijds niet gehaald  hebben en ik ervaar het luisteren daarnaar nogal als sneaky. Voor het schrijven van dit stuk heb ik het origineel nog eens van zolder gehaald. Hoe mooi is dat?

1.  Genesis – Seconds Out (1977)

Dat Genesis met “Seconds Out” op de eerste plaats van dit lijstje staat is iets waar ik lang over nagedacht heb, nul seconden om precies te zijn. Het album is een van de eerste symfo-platen die ik kocht en markeert dus het begin van m’n liefde voor het genre. Wat moet ik er van zeggen? Dat ik Phil Collins er fantastisch vind? Dat nummers als Firth Of Fifth en Cinema Show buitenaards mooi zijn? Ik zeg maar zo, ik zeg maar niks meer.