Tegenwoordig heb je allerlei foute programma’s op de televisie. En dan vooral van Nederlandse makelij. Ik persoonlijk kijk er niet naar. Écht niet. Door mijn beroepskeuze heb ik überhaupt weinig tijd om televisie te kijken, wat zich dan ook beperkt tot het volgen van de nieuwsprogramma’s en het kijken naar wat favoriete series en incidenteel een film. Dat mensen met hun volle verstand naar programma’s als “Geer en Goor”, of nog erger “Samantha en Michael Willen Rust in de Tent“ kunnen kijken is mij een volledig raadsel. Nog zo’n een:  “Stylist van volksbuurt” Roy Donders. Yak! Begrijp me goed; Ik wil mezelf allesbehalve intellectueel noemen, maar met dit soort programma’s verhoog je niet het Nederlandse moraal. Documentaires zie ik weinig, maar als ik in de tv gids zie (ja, ik heb er nog één) dat er één gepland staat en ook nog over muziek gaat, doe ik in veel gevallen een poging te kijken of neem het op. Toch kom ik niet vaak een documentaire tegen die mij echt van de eerste tot laatste minuut kan boeien. En zo kom je dan midden in de nacht na een dag hard werken op een you-tube kanaal beland waar een film/documentaire van de IJslandse band Sigur Rós staat. De dvd bestaat al sinds 2007 en oud collega Frans Schmidt schreef in een eerder stadium op deze site al uitgebreid over deze beeldplaat. Maar om wat voor reden heb ik de film nog nooit bekeken, hoewel ik in die tijd al een ruime tijd bekend was met de band.  De film Heima weet elk haarvat in mijn lichaam te boeien, hoewel het toch een band is waar ik in sommige gevallen enorm gefascineerd naar kan luisteren, maar in andere gevallen ook wel eens tegen staat.

Waarom is deze film zo boeiend? Daarvoor wil ik een quote gebruiken uit de recensie van Frans. Zo schreef hij onder andere; “Heima is de titel van de meer dan geslaagde registratie van deze uitzonderlijke ’tournee’ die de band voornamelijk langs ongewone locaties als buurthuizen, openluchtmusea, parochiezalen, spookstadjes, repetitieruimten, nationale parken, verlaten visfabrieken en protestkampen brengt”. En die registratie blijkt ook voor mij een boeiende formule. De setting, de magie, de band, alles lijkt te kloppen aan deze film. De film toont beelden van gepassioneerde, maar soms wat schuchtere en ingetogen mannen die ietwat wereldvreemd over komen. Je ziet de band optreden in unieke settingen en de beelden zijn doordacht maar toch ook gevoelig voor het moment. De band treedt op in een verlaten vissersdorp, of midden in het onherbergzame landschap van de IJslandse vlakten met behulp van een kleine generator. Ik wist niet dat ik zo onder de indruk kan raken van een opname van een fanfareband, die meespeelt met Sigur Rós in een nietsbeduidend dorpje. De band vertelt gedoseerd over zichzelf, bijvoorbeeld over de keerzijden van het ‘groot” worden. De meetings met advocaten of over onderhandelingen met een platenmaatschappij. Hoe enorm blij de band is met de opkomst van publiek bij het optreden midden in de verlaten natuur. Zo zie je in de film dat niet alleen jongeren maar ook kleine kinderen en opa’s en oma’s meekijken naar een ‘pop-up’ concert . Maar er wordt ook verteld over het maken van instrumenten van een hol soort hout (rhubarb), leistenen en dakpannen. Je ziet beelden van groepjes IJslandse bevolking, jong en oud, in typische lokale huisjes, waarin de band een optreden verzorgt. De film gaat ook over de grote aluminium industrie, die veel schade toebrengt aan het IJslandse landschap. De kijker krijgt een rondleiding door de schoonheid van IJsland begeleid door prachtige, post-rock achtige muziek.  Al dit wordt op geboeide wijze gebracht zonder te vervallen in verveling en herhaling. Die bewuste nacht heb ik tot drie uur laat geboeid gekeken naar “Heima” en vervolgens in de dagen daarna nog eens drie keer. Zonder voor of achteruit te spoelen. Telkens met een honger naar een weemoedige sfeer die op fenomenale wijze wordt uitgebeeld. Het weergeeft een uniek, rustgevend gevoel dat mij in deze herfstige dagen bij de kladden grijpt. Ik heb hem nog steeds niet origineel, laat ik daar maar eens snel verandering in brengen.

Jullie begrijpen het natuurlijk al, er zijn altijd pareltjes op het internet te vinden die ik wellicht op tv gemist heb. In mijn optiek zijn documentaires van progbands überhaupt al weinig te vinden, een beetje als het zoeken naar een speldenknop in de woestijn, maar ik wil hierbij toch een oproep doen. Hebben jullie suggesties, stuur die dan naar de Facebook of Twitter pagina van Progwereld. Dan doe je niet alleen mij een plezier, maar wellicht ook je lotgenoten die wellicht een verdwaald uurtje over hebben; al dan niet midden in de nacht of nog beter: gewoon ’s avonds, zodat je die verloedering van de Nederlandse Televisie kan vermijden. Sorry Geer en Goor.

Ruard Veltmaat