Perfect Circle, AAlbum

Uit verschillende gesprekken en lectuur blijkt de uitdrukking ‘progressieve rock’ bij ingewijden grofweg twee betekenissen te hebben. De eerste heeft betrekking op de soort muziek, terwijl de tweede de term progressief letterlijk neemt en dus relateert aan de mate van vernieuwing. Volgens deze globale verdeling valt het Amerikaanse A Perfect Circle in de tweede categorie. De band maakt immers buitengewoon innovatieve en grensverleggende rockmuziek, maar schikt zich niet naar model van de gekende bands uit vervlogen tijden.

De band wordt door Billy Howerdel en Maynard James Keenan, respectievelijk gitaartechnicus en zanger bij Tool, en Paz Lenchantin (basgitaar, viool en piano) opgericht wanneer de band door een langdurige juridische strijd met platenmaatschappij Freeworld Entertainment even niet actief is. Het trio werft verder nog vermaard sessiedrummer Josh Freese en gitarist Troy Van Leeuwen (ex-Failure) aan, waardoor de voltallige bezetting een feit is. Met behulp van enkele gastmuzikanten, waaronder Primus-drummer Tim Alexander, brengt de band in 2000 het monumentale “Mer De Noms” op de markt. De herstart van Tool resulteert evenwel al snel in het opschorten van alle activiteiten rond A Perfect Circle. Even vreest men zelfs voor haar voortbestaan, wanneer Paz Lenchantin overstapt naar Billy Corgan’s Zwan, Troy Van Leeuwen wordt ingelijfd door Queens Of The Stone Age en Josh Freese zijn bestaan als sessiemuzikant weer oppakt. Met het aantrekken van voormalig Marilyn Manson-bassist Twiggy Ramirez (echte naam luidt Jeordie Orsborne White) gloort er echter weer hoop aan de horizon. Daarbij denken zowel Freese als Van Leeuwen hun huidige bezigheden te kunnen blijven combineren met A Perfect Circle. Wanneer de band in de zomer van 2003 aan een nieuw album werkt, is Van Leeuwen evenwel op tournee met zijn nieuwe band. James Iha (ex-Smashing Pumpkins) wordt als zijn vervanger aangetrokken, maar is niet te horen op het nieuwe album.

Met deze achtergrondinformatie is het niet verrassend dat “Thirteenth Step”, evenals overigens het debuut “Mer De Noms”, min of meer in hetzelfde metalen straatje als Tool opereert. De plaat bevat immers enkele kenmerkende ingrediënten die we ondertussen van deze uitzonderlijke band gewoon zijn geworden. De onvoorstelbare verschillen van dynamiek en kracht en de vaak wonderlijke maat- en snelheidswisselingen zijn slechts twee van deze typische handelsmerken die ook nu te horen zijn. De composities van A Perfect Circle klinken echter aanmerkelijk minder duister en zwaar, maar wel meer melodieus, meer transparant en dus beter toegankelijk.

De nummers op “Thirteenth Step” huisvesten bovendien een zeer zwaarmoedig conceptueel motief. A Perfect Circle doorloopt namelijk vanuit drie afzonderlijke invalshoeken (een drugverslaafde, zijn bezorgde geliefde en een ongeruste buitenstaander) een paar stadia van een drugverslaving. Hierbij wil de band enig inzicht geven in de uiteenlopende emoties van pijn, leed, verlangen, weerloosheid, hulpeloosheid en bitterheid en cynisme die zo’n verslaving met zich mee kan brengen. Omdat er echter maar twaalf nummers op het album staan, lijkt de albumtitel op het eerste gezicht tamelijk vreemd gekozen. De dertiende en laatste stap, die een volledige recuperatie symboliseert, bestaat echter helemaal niet. Volgens de band blijft een drugverslaafde namelijk voor de rest van zijn leven een onophoudelijk gevecht met zichzelf leveren om de verleidingen van zijn verslaving te kunnen blijven weerstaan.

Het mag geen verrassing zijn dat A Perfect Circle dit naargeestige concept voorziet van een zeer toepasselijke soundtrack, waarbij de band zowel oog heeft voor de vreedzame hoogtepunten als de onheilspellende dieptepunten van deze verslavende verleiding. De nummers klinken soms soezerig en dromerig, dan weer ijzingwekkend en beangstigend. De band volgt hierbij feitelijk de intensiteit van het beklemmende verhaal. In vergelijking met het debuut valt dan ook meteen op dat de algehele toon van het nieuwe album ingetogener, subtieler en bedachtzamer is dan voorheen. Meer nog dan bij de vorige plaat weet de groep op “Thirteenth Step” een eigen identiteit aan haar composities te geven, waarmee ze bewijst opzienbarend gegroeid te zijn. Daarbij refereert het gezelschap op inventieve wijze ook naar bands als The Cure of Nine Inch Nails, maar ook naar progrock in het algemeen.

A Perfect Circle maakt namelijk veelvuldig gebruik van enkele karakteristieke kenmerken van deze muzieksoort. Zo is de groep bijvoorbeeld in haar element wanneer de nummers ingetogen en subtiel beginnen, om ze vervolgens in een ware uitbarsting van emotie te kunnen beëindigen. De kracht en energie die hierbij vrijkomt zal menig progrockband jaloers kunnen maken. De aantrekkelijke, doch doeltreffende productie van centrale figuur Billy Howerdel speelt hier letterlijk een prominente rol. De absolute hoofdrol is echter weggelegd voor Maynard James Keenan, die met zijn stemgeluid het sombere, doch uitdagende fundament voortdurend naar een nog hoger niveau weet te trekken. De man kan ogenschijnlijk met speels gemak alles aan; hard of zacht, gevoelig of agressief. Hiermee bewijst hij nog eens over één van de meest imposante stemmen van dit moment te beschikken.

Superlatieven komen duidelijk tekort om dit album van A Perfect Circle behoorlijk te omschrijven. Het langverwachte “Thirteenth Step” klinkt adembenemend overweldigend, zwaar melancholisch, buitengewoon doordringend, geraffineerd subtiel, maar vooral intens goed. Zonder aarzeling één van meest indrukwekkende platen van 2003.

Frans Schmidt

CD:

2LP: