Ayreon UniverseConcert

Het moge bekend zijn dat Arjen Lucassen een broertje dood heeft aan live-optredens. Waarschijnlijk bezorgt zijn perfectionistische benadering hem te veel stress om alle toevalligheden die een liveoptreden kunnen terroriseren te kunnen handelen. Daarom werden we de afgelopen twintig jaar slechts sporadisch getrakteerd op een paar nummers uit de Ayreon-catalogus tijdens concerten van Stream of Passion, The Gentle Storm en Star One. Totdat daar ineens twee jaar geleden de theaterversie van “The Human Equation” was in De Nieuwe Luxor in Rotterdam. Geruggesteund door het grote succes van deze vier voorstellingen wist Joost van den Broek Lucassen ertoe te bewegen om te beginnen met de voorbereidingen voor een Ayreon-concert. De afgelopen twee jaar werd er door een uitgebreid team koortsachtig aan dit idee gewerkt en afgelopen weekend werd 013 drie dagen lang omgetoverd tot een ‘Electric Castle’.

De band was bijna identiek aan de bezetting van “The Theater Equation”, met dien verstande dat Joost van den Broek deze keer de toetsen zelf voor zijn rekening nam. Hij deed dat met veel verve, op zijn Wakeman’s ingebouwd tussen drie torens van keyboards met als stralend middelpunt een heuse Hammond. Bij de band waren er verder nog gastrollen weggelegd voor Peter Vink, die destijds bij Star One de basgitaar hanteerde, Rob Snijders (partner van Anneke van Giersbergen) op percussie en drums en jawel, Arjen Lucassen.

De vocale invulling was sterk en zeer divers met tien mannelijke en zes vrouwelijke vocalisten, waarbij Marcela Bovio, Irene Jansen en Lisette Marije bijna constant voor de achtergrondvocalen zorgden. Met name Floor Jansen maakte grote indruk met haar prachtig galmende stem. Anneke van Giersbergen zong ook weer een aantal sterren van de Ayreon-hemel, vooral in het, danig ingekorte, maar toch ijzingwekkende Valley Of The Queens. Ook Magali Luyten, die als een soort raging bitch over het podium stormde, was een genot om te zien en te horen.
Bij de mannen had John Cuipers de ondankbare taak om Sir Allen Russel, die helaas had afgezegd, te vervangen. Petje af voor John. Wijdbeens stond hij zijn mannetje. Verder was Mike Mills, net als in “The Theater Equation” een sterke troef, zowel op vocaal als theatraal vlak. En dan was er nog Damian Wilson: je moet een beetje houden van zijn geluid, maar wat heeft die man een stem.

Het is een hele kluif om uit de Ayreon-catalogus een afgewogen selectie samen te stellen die garant staat voor een denderende liveshow. Daarbij moest ook nog rekening worden gehouden met de (af)wisseling van vocalisten en niet te vergeten de fantastisch mooie visuals.
Al deze factoren resulteerden uiteindelijk in een concert van een kleine dertig, al dan niet ingekorte, nummers. Gekozen was voor een goede mix van heavy, ingetogen en folk.
Persoonlijk vond ik het jammer dat slechts twee nummers van het meest actuele Ayreon-hoofdstuk, “The Source”, een plek vonden in de setlijst. Daar staat nog een aantal geheide krakers op.
Mede door het voortdurend komen en gaan van zangers op het podium liet de avond uiteindelijk een versnipperde indruk achter. Nummers als Dawn Of A Million Souls, Valley Of The Queens, Into The Black Hole en The Castle Hall kregen vaak te weinig tijd om in te dalen bij het publiek. Stond je net te genieten van die heerlijk slepende groove van Dawn Of A Million Souls, verdween John Cuipers al weer van het podium om plaats te maken voor La Giersbergen, Bovio & Jansen’s verstilde Valley Of The Queens: prachtig maar ook te kort.

Het duurde dan ook lang voordat het publiek los ging. Dat lag zeker niet aan de muzikanten of vocalisten. Alles werd vakkundig en met beleving gebracht, al hebben Hansi Kürsch en Jonas Renkse geen al te sterke podiumuitstraling.
De vlam sloeg eigenlijk pas in de pan toen Arjen Lucassen zelf op het podium verscheen voor The Caste Hall. Meteen daarna gaf hij een toespraak waarin hij iedereen uitgebreid bedankte en waarin duidelijk werd wat voor een emotionele achtbaan de afgelopen twee jaar voor hem is geweest. Ondanks het wat lange, en soms ongestructureerde, verhaal, een mooi moment waarin hij een deel van zijn zielenroerselen met ons deelde. Of dit Ayreon Universe een vervolg krijgt liet hij op zijn Ayreon’s in het midden.

Er was veel aandacht besteed aan de schitterende visuals die op het podiumbrede scherm en het drum- en toetsenpodium werden vertoond. Ze werden ondersteund door twee bewegende ‘lichtrobots’ aan weerszijden van het podium en het nodige vuurwerk en rookeffecten.
De geluidsmix was in zoverre goed dat alle instrumenten en zangers goed in balans hoorbaar waren met als kanttekening dat de drums een te prominente en soms, storende, rol hadden. De bass drum was des Dream Theaters afgesteld en de snare had een vervelend holle klank waardoor de fenomenale gitaarpartijen van Marcel Coenen en de fluit van Jeroen Goossens soms roemloos ten onder gingen. Misschien moet Coenen zijn geluid wat meer body geven om overeind te blijven in het drumgeweld van Ed Warby.

Ondanks een paar minpuntjes hebben, inclusief ondergetekende, zo’n 3000 mensen uit tientallen verschillende landen genoten van een avondje Ayreon. Laten we trots zijn dat we in Nederland zo’n muzikaal genie hebben die de Nederlandse instrumentale en vocale crème de la crème, aangevuld met een paar buitenlandse sterren, bij elkaar krijgt om een dergelijke monsterproductie neer te zetten. Chapeau!

Verslag: Math Lemmen
Foto’s: Jostijn Ligtvoet en Math Lemmen