Birdsongs of the Mesozoic is een van de grootste vroege Amerikaanse voorvechters van de avantprog. Samen met bands als The Muffins was het gezelschap in de vroege jaren tachtig al druk bezig met het vervaardigen van moeilijke muziek voor het selecte genootschap zelf-pijnigende muziekliefhebbers die vrijwillig naar bands luisteren die menig zwakkere ziel in tranen kan doen uitbarsten (en niet per se om de romantische zeggingskracht ervan). Net als andere avant bands van hun generaties wordt Birdsongs Of The Mesozoic niet alleen gekenmerkt door virtuositeit en muzikaal avonturisme, maar ook, zoals bijvoorbeeld blijkt op “Pyroclastics” uit 1992, door een gevoel voor humor. Muziek, zo lijkt dit album te suggereren, kan alleen serieus genomen worden als zij zichzelf niet al te serieus neemt. Mede door deze ogenschijnlijke tegenstelling tussen speelsheid en serieusheid is “Pyroclastics” een fascinerend album.
Een blik op de titels van de composities is veelzeggend. Niet alleen bevat het album nummers als I’m a Pterodactyl en Sombre Reptiles, maar er staat ook een cover op van de befaamde theme tune van “The Simpsons”, geschreven door Danny Elfman. Dit is niet direct wat je zou verwachten op een album dat sterk geënt is op de chamber rock van onder meer Univers Zero en Present en de moeilijke muziek van componisten als Steve Reich. Dat deze combinatie toch werkt is onder andere te danken aan het gegeven dat Birdsongs Of The Mesozoic dergelijke inspiratiebronnen naadloos weet te verweven met invloeden als Frank Zappa en de Canterbury-beweging. Op de eerste compositie, Shortwave Longride, is al meteen te horen hoe dat werkt: het nummer begint met zware percussie en donkere pianoklanken die niet zouden misstaan bij Present, maar bouwt daaromheen een plagerig Zappa-achtig klanktapijt met synthesizer en elektrische gitaar. Op Pleasure Island gebeurt iets soortgelijks, behalve dat de band hier ook nog eens zijn toevlucht neemt tot cheesy jaren-tachtig-drums en saxofoon en dit volledig overtuigend weet te verwerken in hun chamber rock. Op Why Not Circulate gebeurt weer zoiets, maar dan met jazzy klezmerachtige muziek. Door deze eclectische en speelse manier van musiceren ontstaat een spannende stijl die tegelijkertijd luchtig en moeilijk is.
Door al deze kanten met elkaar te verweven heeft Birdsongs Of The Mesozoic zich een volledig eigen stijl aangemeten, die op “Pyroclastics” uitstekend tot zijn recht komt. Het album is dan ook standaard kost voor liefhebbers van de Amerikaanse avantscene van de jaren negentig. Dit is avantprog op zijn best: moeilijk, gewaagd, plagend en speels, maar bovenal uitdagend en overtuigend.
Christopher Cusack