FramesAlbum

Instrumentale muziek is een merkwaardig en lastig fenomeen. De meeste luisteraars zijn op zoek naar een verhaal en emotie in muziek, en bij gebrek aan zang – die zowel door klank als door tekst emotie of een boodschap kan overdragen – is de componist van instrumentale muziek genoodzaakt om op een andere manier de composities zo te structureren en kleuren dat er niet alleen de suggestie van emotie maar ook een denkbeeldige narratieve boog ontstaat. Uiteraard is dit geen absolute regel voor instrumentale muziek – bij genres als noise of free jazz speelt structuur niet direct de hoofdrol – maar binnen de klassiek-klassieke muziek en genres als progrock doen dit soort principes doorgaans wel degelijk opgeld. In sommige opzichten kan het dan ook lastiger zijn om een goed instrumentaal album te maken dan om een uitgebreid concept over tijdreizen, ruimtevaart en buitendimensionale wezens te voltooien.

De in 2007 opgerichte Duitse instrumentale altprogband Frames werpt zichzelf met het volledig instrumentale debuutalbum “Mosaik” direct in het diepe. Met een frisse combinatie van postrock, pop en progrock creëert het gezelschap instrumentale soundscapes die in tegenstelling tot veel andere instrumentale composities niet zozeer functioneren als vehikel voor eindeloos gesoleer (ik noem geen namen, Joe Satriani) maar juist voornamelijk gericht zijn op het oproepen van een bepaalde atmosfeer. Hierbij wordt nadrukkelijk gepoogd om de nummers een ‘verhaal’ te laten vertellen door middel van een bepaalde spanningsboog. Dit doet de band met name door vernuftig te spelen met tempo en dynamiek om zo naar postrockachtige climaxen toe te werken. Tevens worden de belangrijke thema’s binnen een nummer telkens herhaald met enige variaties, zodat ook de samenhang bewaard blijft en er geen losse collage van melodietjes ontstaat. Uitstekende voorbeelden van een dergelijke opbouw zijn The Beginning en isp, waarin een paar basisthema’s steeds iets veranderd terugkeren, zodat de nummers aan het einde elk hun eigen woordeloze geschiedenis verteld lijken te hebben.

De manier waarop Frames te werk gaat doet veelal denken aan het werk van postrockensembles als Mono, Explosions in the Sky en Sigur Rós (dat weliswaar niet instrumentaal is), maar doordat sommige delen op “Mosaik” duidelijk inspiratie ontlenen aan conventies uit de hedendaagse popmuziek kan de band niet zonder meer tot deze hoek van de postrock gerekend worden. Insomnia, bijvoorbeeld, is een nummer dat met name in het refrein behoorlijk als een generische poptrack klinkt, overigens zonder daarin storend te worden, omdat Frames zich hier bewust toont van het risico dat een poppy nummer gauw cheesy kan worden. Door deze lichtere aanpak zou Frames dan ook niet als conventionele postrock doch eerder als een soort filmloze filmmuziek gezien kunnen worden, beeldend zonder beeld, net als “Tubular Bells” van Mike Oldfield, dat later ook daadwerkelijk gebruikt is als filmmuziek voor de klassieker “The Exorcist”.

Hoewel “Mosaik” een uitstekend voorbeeld is van een instrumentale plaat die niet eens eigenlijk toch beter geweest zou zijn met zang, is de plaat evenwel niet foutloos. Niet alle composities zijn even spannend – Agenda heeft bijvoorbeeld iets niemendallerigs – en doordat de heren van Frames hun eigen sjabloon zo foutloos uitgewerkt en toegepast hebben zijn niet alle nummers even goed van elkaar te onderscheiden. Zo zou de eerste helft van Horizon zomaar verwisseld kunnen worden met Agenda, en klinkt het eerste deel van M al te zeer als een samenvatting van het album – hoewel de tweede helft een stuk spannender is en het album op fraaie wijze besluit. De uitdaging voor Frames is dan ook om nu binnen hun eigen geluid te zoeken naar aanknopingspunten voor verdere ontwikkeling, om te voorkomen dat volgende releases herhalingsoefeningen worden.

Ondanks deze kritiekpunten, echter, is “Mosaik” een geslaagd debuutalbum, met een aantal fraaie composities waarop Frames erin slaagt om verhalende muziek te maken zonder taal. De band is duidelijk meester van het materiaal en dit maakt benieuwd naar het vervolg van het verhaal van de groep. Het begin is veelbelovend, en hopelijk volgt de carrière van Frames de fraaie spanningsboog van hun eigen nummers – maar dat zal het volgende album bepalen.

Christopher Cusack