GazpachoAlbum

De naam Gazpacho wekt bij mij altijd een culinaire emotie op. En hoewel ik geen flauwe link wil leggen naar de Spaanse soep, is er toch een connectie met een ander product. De Noorse band staat in mijn beleving nagenoeg ook synoniem voor kaas. Naarmate kaas langer rijpt wordt het vaak beter. Steeds beter.

Het is niet meer nodig om de band bij het Progwereld lezerspubliek te introduceren, dus komen we gelijk ter zake. Het heeft vijf jaar geduurd voor de band weer een nieuw album afgeleverd heeft en dat kwam door een softe bandbreak. Geen ruzie, geen gedoe, maar gewoon even geen Gazpacho. Focus op gezin en loopbaan. Dat zorgt mijns inziens voor een wat vergezocht concept, volgens de band komen er verschillende thema’s bij elkaar: lot, keuzevrijheid, identiteit, herhaling en toeval. Het album refereert aan het gedachte-experiment van het Ship of Theseus: als je stuk voor stuk delen van jezelf verliest, ben je dan nog steeds dezelfde persoon? Een complex onderwerp, een ingewikkelde benadering en een bijsluiter van deze boeiende filosofie vind je dan ook in de omschrijving van de band zelf, onder de video van de titeltrack Magic 8-Ball.

Dat concept of die filosofie uit zich ook in de fragmentatie van het album, zonder dat je die omschrijving als negatief moet opvatten. De tracks hebben meer dan ooit een eigen identiteit en het verband tussen de nummers is minder vanzelfsprekend, iets waar de band bij eerdere albums zo sterk in was.

Opener Starling begint vertrouwd goed en sterk. De tragiek, maar ook de schoonheid spat van de ruim negen minuten durende track af. Het is daarmee ook het langste nummer van het album. We horen prachtig strijkwerk van Mikael Kromer, wervelende pianotoetsen van Thomas Anderson, de gevoelige zang van Jan Henrik Ohme. Ik heb het op deze site al eens eerder gezegd, maar de muziek van Gazpacho en een band als Kauan hebben veel overeenkomsten in meeslependheid. Beide bands zorgen ervoor dat je hun muziek intens kan beleven, in een melancholische carrousel van emoties: atmosferisch, cinematografisch en dromerig.

Daarna zorgt Strangers ervoor dat je in een andere dimensie belandt. De elektronische benadering is nieuw voor de band en dat geldt ook voor de structuur en aanpak. Het is het gevoel van elektronica, gemengd met wat lichte tribaltechnieken. Wat betreft de productie heb ik wel wat aanmerkingen. En dat ligt gevoelig, want ik heb de producties van Gazpacho altijd smaakvol gevonden. Er zijn enkele keuzes gemaakt die naar mijn smaak wat minder uitvallen, hoewel het details zijn. Zo vind ik de vervormde stem van Ohme in Sky King niet helemaal lekker in de mix vallen. Dat nummer gaat over Richard Russell, een bagage-afhandelaar op een vliegveld in Alaska die in een opwelling een vliegtuig stal en vervolgens liet crashen. Hij werd een soort volksheld omdat hij de moed en ballen had om zijn eigen recht te pakken. Het staat volgens de band voor het gegeven dat elk individu op deze planeet gek genoeg is om te nemen waar hij recht op denkt te hebben. Maar dat we ook niet weten hoe we het leven moeten leiden en in dadendrang onszelf, maar ook een ander soms beschadigen.

Niet al het materiaal is even sterk, het middenstuk met nummers als Ceres en Gingerbread Men overtuigt na een paar luisterbeurten nog niet helemaal, hoewel Ceres wel een heerlijke melodie heeft. Het heeft schoonheid maar geen echte impact. Er zit een paar muzikale gimmicks in (Gingerbread, tussen minuut drie en vier), maar het sleept de luisteraar niet mee. En als je een specificatie van de fragmentatie van mij wil, is de single Magic 8-Ball daar dan toch ook een voorbeeld van.

Al vaker op deze site besproken is de rol van Ohme. Natuurlijk zijn ‘de voors en tegens’ door ons allemaal wel eens besproken; zijn kopstem, zijn meeslepende manier van zingen, of voor sommigen: een zeikstem. Maar ik wil nu en plein public wel eens een veer in zijn achterste steken, want zonder Ohme zou de muziek van Gazpacho minder een episch avontuur van emoties zijn. Waar de muziek van de band minder uitdagingen kent, zorgt Ohme daar juist en voor de scherpe randjes. De kippenvelbeleving. En waar er dan in de mix wordt gedraaid aan de zang, pakt dat gelijk ook minder geslaagd uit (Sky King). Gedurfd en gewaagd zijn de hoge noten in Unrisen. Het pakt net goed uit, al kan ik mij voorstellen dat er in de studio flink geoefend is met het inzingen van de intro.

Bijna klassieke neo-prog is Immerwahr. Tekstueel gaat de song over Clara Immerwahr, een scheikundige en feministe die getrouwd was met de chemicus Fritz Haber. Hij nam tijdens de Eerste Wereldoorlog de wetenschappelijke verantwoordelijkheid op zich voor de ontwikkeling van strijdgassen. Clara bestreed zijn werk in het openbaar en beschreef het als een perversie van de wetenschap en was zeer ongelukkig met zijn ‘succes’. Toen hij weer thuiskwam na een tijd aan het front, pleegde Immerwahr zelfmoord, wat Haber op zijn beurt emotioneel ogenschijnlijk weinig deed. Kort na haar overlijden ging hij weer strijdlustig naar het front om een nieuwe gasaanval te organiseren.

Muzikaal klinkt de song als een klassieke mix van Marillion, IQ, Pendragon, en bevat zelfs een “Collage”-fragment. Hoe dan ook; voeg er je eigen bevinding aan toe. De geweldige (piano) toetsen van Anderson zijn fantastisch, zoals die door het hele album een pluspunt zijn. De instrumentale finale van de track is weer atypisch, centimeters verwijderd van een wall of sound zoals we kennen in de postrock. Het zal mij niet verbazen als dit uitdraait tot mijn favoriete nummer van het album.

Hoewel, dat zou ook het laatste nummer kunnen worden. The Unrisen is een ouderwets hoogstandje en zorgt voor een euforisch “ik ben fan van Gazpacho!”-moment. Genialiteit, meeslependheid, melancholie, maar wel wat te kort. Had er nog even drie minuten van deze sprankelende klanken aan toegevoegd en dat had de zwakke momenten op de cd bijna goedgemaakt.

De eindconclusie is weer als gewoonlijk. Een paar luisterbeurten is zoals gebruikelijk niet genoeg voor Gazpacho. Het concept is boeiend en doordacht en verdient jouw interesse en aandacht. “Magic 8-Ball” bedient de fan met vertrouwde elementen, aan de andere kant kent het ook vernieuwende elementen. Desondanks overdondert en ‘pakt’ deze plaat mij nog niet gelijk. Maar daar komt ie: als recensent moet je vertellen dat de muziek van Gazpacho tijd nodig heeft om te rijpen.

Maar ja, een kaas krijgt de tijd om te rijpen, een recensent moet altijd actueel zijn.