Als Neil Morse zijn zoektocht naar het ware geloof op muziek had gezet, of als Yes de muziek voor “Jesus Christ Superstar” had mogen maken, had het resultaat waarschijnlijk heel erg geleken op de allernieuwste van Fred Schendel en Steve Babb, de breinen achter Glass Hammer. Want dat zijn de twee indrukken die na eerste beluistering van “Lex Rex” om voorrang vechten: dit is een conceptplaat met een christelijke boodschap, met muziek die teruggrijpt op de ‘proggoden’ van de jaren ’70.
Eerst maar even die boodschap: in het verhaal van “Lex Rex”, dat eigenlijk een parabel is, gaat een Elckerlyc-achtige jongen, een Romeinse soldaat, op zoek naar glorie, het enige woord dat in het tekstboekje consequent in een ander lettertype wordt afgedrukt. Ingefluisterd door de god Mars denkt hij die glorie op het slagveld te vinden en de godin Aphrodite probeert hem ervan te overtuigen dat de ware glorie in de liefde te vinden is. Pas als de soldaat in Judea in aanraking komt met Jezus komt zijn zoektocht ten einde. Onze soldaat blijkt degene te zijn die Jezus aan het kruis verwondt met zijn speer, en juist de vergeving die de herrijzende Christus hem schenkt, is de glorie waarnaar de soldaat al zijn hele leven op zoek is. Moraal: volg Jezus en je vindt glorie.
Deze boodschap is verpakt in een ouderwetse voorstelling. Dit blijkt uit de woorden van de “spreekstalmeester” die de plaat opent en afsluit, en die in de pauze het voorafgaande nog even samenvat.
Dan de muziek: Het kan niet anders, of Schendel en Babb doen het bewust, zozeer lijkt de muziek op Yes en navolgers van deze groep als Spock’s Beard en Starcastle. Soms komen er flarden voorbij die bijna letterlijk op “Fragile”” of “Close To The Edge” staan, zoals Music For Four Hands, een wel bijzonder Wakemaniaans stukje pianomuziek, of de zang in het eerste nummer Tales Of The Great Wars, of de hoog scherende slidegitaar in When We Were Young, of… De lijst is eindeloos. Ook het instrumentarium sluit daarbij aan: kerkorgels, mellotrons, antieke synthesizers, alleen aan de nog steeds wat mechanisch klinkende drums kun je horen dat deze plaat niet in 1975 gemaakt kan zijn.
Je kunt dus zeggen dat Glass Hammer alles bij elkaar “geleend” heeft, of je kunt zeggen dat Glass Hammer die plaat gemaakt heeft waar we met z’n allen al zo lang op hebben zitten te wachten: een nieuw jaren ’70 progmeesterwerk. Ik ben geneigd voor die laatste optie te kiezen. Misschien zit er geen oorspronkelijke noot in, toch is dit een zalige plaat voor liefhebbers van nostalgische prog.
Er wordt bijvoorbeeld briljant gezongen, door Babb en Schendel, maar ook door een aantal gastzangers. In een paar stukken zijn de mooie tweestemmige zangpartijen en hemelse koren het hoogtepunt, hoewel het soms wel ontbreekt aan wat structuur. Soms lijkt het wel of er voor elk nieuw couplet een nieuwe zangmelodie bedacht is. Omdat ook de instrumentale stukken als een ketting vol bedeltjes aan elkaar zijn gehangen, lijkt de muziek soms wat fragmentarisch en zijn de liedjes ook na een paar draaibeurten wat lastig uit elkaar te houden. Gelukkig zijn al die fragmenten zo knap bedacht en liggen ze zo prettig in het gehoor, dat je daar snel overheen stapt. De muziek is bijzonder toegankelijk, elk geluidje klinkt zoals het hoort bij een plaat uit 1975. Er is een grote rol weggelegd voor het Hammondorgel en een eindeloze reeks Moog synthesizers. Ook gunnen de heren elkaar de ruimte om af en toe eens lekker te soleren. Virtuoze solo’s op orgel, gitaar, piano en synthesizers neigen soms naar jazzrock, soms wordt er lekker gerockt. Echt stevig wordt het niet, maar zo flauw als Glass Hammer in het verleden nog wel eens kon klinken, wordt het op “Lex Rex” nergens.
Het mooiste nummer vind ik A Cup Of Trembling, omdat dat het meest op een echt liedje lijkt, met een herkenbaar refrein, en door het afwisselende gebruik van mannen- en vrouwenstemmen. Een andere favoriet is Centurion, ondanks het wat dissonante instrumentale middenstuk. Ook het einde van When We Were Young is zo schaamteloos bombastisch, schitterend, kitscherig, pompeus en hemels dat ik er geen genoeg van kan krijgen.
Glass Hammer lijkt met deze plaat heel nadrukkelijk terug te willen grijpen op de platen van Yes uit de jaren ’70 en als dat inderdaad de bedoeling was, zijn ze daar ongelooflijk goed in geslaagd. “Lex Rex” is een wereldplaat, een warm bad voor iedereen die nog steeds op zoek is naar dat ene onontdekte meesterwerk uit 1975. Geen mijlpaal, want daarvoor is dit te duidelijk een terugblik, maar wel een briljante samenvatting van de symfonische muziek tot nu toe. En die christelijke boodschap, ach, baat het niet dan schaadt het niet.