GongAlbum

Gong! Als ik de hoes van “Flying Teapot” zie, ruik ik de hash-lucht weer, die daarbij hoorde als de lucht van spruitjes bij Kerstmis. Ik weet nog wel dat ik altijd geïntrigeerd was door het idee van muzikale vrijheid dat de band uitstraalde, maar dat ik uiteindelijk altijd juist afknapte op het gebrek aan muzikaliteit. Stoned als een knijper gekke liedjes zingen, ik vond het geen kunst. Schoolvrienden die de platen grijs draaiden moesten er altijd enorm bij giechelen, maar ik hield het geen vijf minuten vol. Geen wonder dus, dat ik Gong pas ging waarderen toen het ‘Pierre Moerlen’s Gong’ ging heten.

Enfin, tijden komen, tijden gaan voorbij, maar Gong blijft kennelijk altijd bestaan, ook vier jaar na de dood van opper-gnoom en oprichter Daevid Allen. De band die hij voor zijn overlijden bestierde, maakte in 2016 nog een soort eerbetoon aan Allen met “Rejoice! I’m Dead”, maar drie jaar later is het hoog tijd om te stoppen met kniezen en de draad weer op te pakken.

Dat doen deze vijf mannen voortvarend, met een album dat doelbewust klinkt als een trip. Dat is op zich geen nieuw idee, in tegendeel. Ik durf te beweren dat álle platen van Gong muzikale trips zijn, ontstaan onder invloed van paddenstoelen, LSD, kruidenbuiltjes, kontzweet van ouwe kikkers en alle andere hallucinatoire middelen die Allen te pakken kon krijgen. Maar hoewel Gong op “The Universe Also Collapses” dus een oud idee van stal haalt, is de muziek zeker geen oude wijn in een nieuwe zak.

Begrijp me niet verkeerd: het is geen nieuwe muziek. Het is psychedelische rock van de oude stempel, met eindeloos doorpompende riffs, liedjes van twintig minuten, lichtelijk stuurloze composities en de nodige gekkigheid. Maar in tegenstelling tot voorganger “Rejoice! I’m Dead” is dit een geïnspireerd album met – voor zover dat lukt met stukken van die lengte – puntige muziek, die zowaar vakkundig wordt gespeeld en ook nog klinkt als een goed verzorgde klok. Dat is een mooie verrassing, want ik had me al voorbereid op een eeuwigdurend album vol lamlendige flutmuziek. Daarvan is hier geen sprake.

Niet alles is even prachtig, de zang in My Sawtooth Wake klinkt weer even verveeld als vroeger, maar daar staat tegenover dat het nummer stevig rockt, met een paar mooie krachtige riffs. Afsluiter The Elemental is daarbij een even briljant als compleet geschift liedje dat je zou kunnen meezingen als je de timing zou snappen, met bijna elk tweede akkoord een andere toonsoort.

Het is grappig dat Kscope het album in de bijsluiter weer schaart onder ‘progressive rock’ terwijl voorman Torabi op de website van Kscope nadrukkelijk zegt: dit is geen prog, dit is psychedelische rock. Ze hebben allebei een beetje gelijk, want “The Universe Also Collapses” is echt zo psychedelisch dat de luisteraar (bijna) gaat hallucineren, maar tegelijk is het voor Gong een enorme progressie. Je zou bijna zeggen dat de huidige bezetting een soort geslaagde blend heeft weten te maken van de acidrock uit de vroege jaren ’70 en de jazzrock van later.

Op een moment dat ik het totaal niet meer verwachtte, heeft Gong zich weer opnieuw uitgevonden. En dat op een manier die een knap, zeer onderhoudend en relevant album heeft opgeleverd. En de kabouter die op mijn toetsenbord danst is het er helemaal mee eens!

Erik Groeneweg