Henry FoolAlbum

Omdat er na het gelijknamige debuut uit 2001 nooit meer iets verscheen onder de noemer Henry Fool heb ik telkens geloofd dat het project rondom Tim Bowness een eenmalig feestje was. Ik heb dat altijd bijzonder spijtig gevonden, omdat “Henry Fool” precies het soort vreemde, mooie en ook een beetje ongemakkelijke soort prog is waar ik graag door verleid word. De heuglijke tijding dat er een nieuweling op komst was ontving ik dan ook met een enthousiast (doch bescheiden) huppeltje en een gevoeld “joepie!”.

Tim Bowness is natuurlijk vooral bekend van no-man, zijn gevierde samenwerking met Steven Wilson, en meer recentelijk vanwege Memories of Machines, en is voorts een geziene gast bij talloze progacts, zoals OSI, Nosound en White Willow. Zijn melancholische, gefluisterde slaapkamerzang is direct herkenbaar. Sommigen zweren erbij, maar weer anderen kunnen zijn geluid niet uitstaan. Voor deze laatste groep is “Men Singing” een uitkomst: in weerwil van de titel is het nieuwe album van Henry Fool namelijk geheel instrumentaal.

Echter, nog los van het feit dat er op “Henry Fool” wel gezongen wordt is “Men Singing” op het eerste gehoor moeilijk te herkennen als het nieuwe album van Henry Fool. Het vaak bevreemdende randje dat het debuut kenmerkt is hier vrijwel geheel afwezig en in plaats daarvan bestaat het album grotendeels uit sterk op Canterbury geënte progrock. Hoewel deze stijl ook al een rol speelde op het debuut, lag de nadruk daar op de afwisseling tussen stijlen. “Men Singing” is in dit opzicht dan ook samenhangender dan zijn voorganger.

Hoewel er een lang studioproces aan het album vooraf is gegaan, heeft “Men Singing” een sterke improvisatievibe, waardoor de suggestie gewekt wordt dat de muziek live in de studio is ingespeeld. Dit betekent echter niet dat de composities ook ondoordacht en ongeleid klinken; integendeel, het album klinkt zowel uitgewerkt als spontaan. Dit komt grotendeels door de overwogen manier waarop de instrumenten en thema’s in elkaar grijpen.

Een grote rol is hierbij weggelegd voor klassieke proginstrumenten als de Mellotron, die met name aan het begin van Chic Hippo een glansrol speelt. Er ligt bovendien grote nadruk op het samenspel van Bowness en zijn vrienden ontstaat zo een zeer interessant en eigen geluid. Op de nummers Everyone in Sweden en Man Singing heeft ook het werk van gastmuzikant Phil Manzanera hierin een groot aandeel. Bij het grote publiek bekend als gitarist van Roxy Music laat Manzanera hier een meer uitgesponnen en ontspannen kant van zijn stijl horen, die sterk verrijkend werkt voor de muziek.

Dus kan er, al die tekenen van kwaliteit in acht genomen, gesteld worden dat de nieuwe Henry Fool geheel geslaagd is? Wat mij betreft is die vraag niet zo makkelijk te beantwoorden. Een bepaalde vorm van redeneren, de zogeheten Eendentest, wordt in het Engelse vaak als volgt samengevat: “If it looks like a duck, swims like a duck and quacks like a duck, then it probably is a duck.” Omgekeerd werkt dit niet: door iets een eend te noemen gaat het niet opeens kwaken. En door een album onder de noemer Henry Fool uit te brengen wordt het niet opeens Henry Fool.

Persoonlijk had ik dan ook liever gezien dat Bowness c.s. dit onder een andere naam hadden uitgebracht. Waarom heeft de groep niet de albumnaam als projectnaam gebruikt? Juist die dingen die “Henry Fool” zo spannend maken ontbreken hier: de afwisseling tussen breekbare zang en haast mechanische muziek, tussen ouderwetse prog en nieuwere gitaarmuziek. “Men Singing” is zeer goed maar mist die spanning en dynamiek. Desondanks is dit een bijzonder goed album dat ik zonder meer aanraad aan liefhebbers van progressieve rock – maar het is dus geen eend.

Christopher Cusack