I.E.M.Album

Dat de muzikale bezigheden van Steven Wilson zich allesbehalve beperken tot enkel en alleen Porcupine Tree mag inmiddels met name binnen de progwereld als een algemeen bekend gegeven worden beschouwd. Min of meer gedwongen door zijn eigen niet aflatende drang naar ontwikkeling en vooruitgang, roept deze Engelse componist, musicus, producer en weet ik allemaal wat nog meer vanaf om en nabij de tweede helft van de jaren negentig namelijk allerlei verschillende muzikale alter ego’s in het leven. Door middel van deze zijprojecten kan hij immers sommige, vaak nagenoeg verdwenen stijlelementen bij Porcupine Tree verder uitdiepen.

Het lichtelijk raadselachtig klinkende I.E.M. is evenwel niets meer dan een afkorting voor het vooral in Engelssprekende gebieden enigszins gevoelig liggende Incredible Expanding Mindfuck. Het eerste voortvloeisel van dit project verschijnt in 1996 als titelloos debuut. Dit wordt drie jaar later gevolgd door de uitsluitend op vinyl verschenen ep “An Escalator To Christmas” en twee totaal nieuwe, doch lichtelijk teleurstellende albums in 2001. Het hier besproken “I.E.M. : 1996-1999” is dan weer een compilatie met muziek die tussen 1996 en 1999 onder die naam is opgenomen. Naast het digitaal opgepoetste debuut en de ep (die nu voor het eerst op cd te verkrijgen is) bevat deze verzamelaar ook wat bonusmateriaal.

Voor diegenen onder ons die niet helemaal – of helemaal niet – bekend zijn met I.E.M. wil ik met genoegen een uitspraak op Wilson’s eigen webpagina citeren, die wat mij betreft de lading meer dan uitstekend dekt. “This project developed out of Steven’s interest in experimental music from the sixties, seventies and beyond, particularly krautrock and the cosmic jazz of artists like Sun Ra. The almost entirely instrumental music is not intended to be nostalgic, but does nevertheless draw inspiration from aspects of this music. Some might legitimately view the project as simply being a more abstract and indulgent version of Porcupine Tree.” Concreet betekent dit dat Steven Wilson zich met I.E.M. ongegeneerd en zonder enige vorm van terughoudendheid kan overleveren aan zijn voorliefde voor progressieve en experimentele muziek uit eind jaren zestig en begin jaren zeventig van de vorige eeuw.

Uiteraard herbergen de verschillende hobbyprojecten van Wilson enkele van zijn meest herkenbare karaktertrekken en ook I.E.M. vormt hier beslist geen uitzondering op. Desondanks klinkt de muziek van Incredible Expanding Mindfuck een aanmerkelijk stuk experimenteler en dus avontuurlijker dan wat hij vandaag de dag met de overige heren van Porcupine Tree ten gehore brengt. Toch is Wilson’s meest bekende muzikaal tijdverdrijf wel degelijk een belangrijke bron van inspiratie. Met een klein beetje goede wil zou je namelijk kunnen stellen dat hij met dit project min of meer voortborduurt op het geluid van die band ten tijde van “On The Sunday Of Life…”, “Yellow Hedgerow Dreamscape” en in mindere mate van “Up The Downstair” en de ep “Staircase Infinities”.

Onder de noemer I.E.M. schotelt Steven Wilson ons een buitengewoon enerverend, doch smakelijk allegaartje voor van elektronica, krautrock, progressieve rock, psychedelische rock en spacerock. Ondanks dat Wilson het eigen karakter van deze muziekgenres nagenoeg perfect weet te vertalen naar deze tijd, is hij evenwel niet in staat om alle valkuilen die gepaard gaan met dergelijke hommages stuk voor stuk te omzeilen. Zo had een aantal passages alleszins profijt kunnen hebben van ietwat meer doortastend en kordaat knip- en snijwerk. In al zijn onverdroten enthousiasme voor deze muziek wil hij immers wel eens enkele ideeën iets te ver doorvoeren. Hierdoor hebben de muziekstukken af en toe te lijden onder een bepaalde mate van doel- en stuurloosheid, zodat de luisteraar makkelijk het spoor bijster kan raken.

Ondanks – of misschien wel juist dankzij – dat initiatiefnemer Steven Wilson iets te vaak wegdroomt en dientengevolge wel eens van het spreekwoordelijke padje af wil raken, is I.E.M. uiteraard in het bijzonder interessant voor de fans van het vroegere werk van Porcupine Tree. Nochtans hoef je niet noodzakelijkerwijs bekend te zijn (laat staan een fan) met dit werk of met één van zijn andere muzikale projecten om van Incredible Expanding Mindfuck te kunnen genieten. Ook liefhebbers van voornoemde muziekgenres in het algemeen en van psychedelische krautrock in het bijzonder zullen immers met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid bij het beluisteren van deze cd hun vingers aflikken.

Ik ben dan ook van mening dat het (nog eens) uitbrengen van dit materiaal op cd veel (nieuwe) fans een plezier zal doen. Niettegenstaande dat het titelloze debuut helemaal niet als een meesterwerk te kwalificeren is, vind ik het namelijk bijzonder knap hoe Wilson in zijn eentje de essentie van deze antiquarische muziek in een modern jasje weet te steken. Alleen al om die reden kan en wil ik deze cd van harte aanbevelen.

Frans Schmidt