Isildurs BaneDVD

 De eerste dvd van Isildurs Bane (IB), het Zweedse kunstenaarscollectief rond Mats Johansson, is deel 5 in de uitdijende serie MIND. Na een instrumentale studioplaat, een live dubbel-cd, een plaat met een improviserend / jazz-trio en een min of meer poppy plaat met zangers, was er een redelijke hoop dat op deze dvd al die puzzelstukjes in elkaar zouden passen. Dat gebeurt helaas niet.

“MIND Vol. 5: The Observatory” is in hoofdzaak de registratie van een concert dat de band in 2004 gaf in Halmstad in Zweden, een concert dat in het teken stond van “MIND Vol 4: Pass”. Op die plaat staan liedjes met zangers en zangeressen, sfeervolle liedjes in het verlengde van King Crimson, Bel Canto en zelfs Colin Blunstone. Daarnaast staan er vier stukken van het lange opus The Voyage op, old-school IB, opnamen van een ander concert, stukken waarin de band is teruggebracht tot de instrumentale kern die even knappe als grillige jazz-rock-prog maakt.

Zoals we dat inmiddels van de cd’s gewend zijn, is ook de dvd een collage. Deze keer bestaat het knip- en plakwerk niet uit geluidsfragmenten, maar uit snippertjes beeldmateriaal van het boeiende leven van de tourende muzikant. Regelmatig worden de concertopnamen onderbroken voor ultrakorte stukjes film waarin de muzikanten van zaal naar zaal en hotel naar hotel reizen. Omdat deze clipjes zo kort zijn, wordt de toeschouwer er niet veel wijzer van. Ook de relatie tussen de liedjes en de filmpjes wordt niet duidelijk. Tijdens The Voyage wordt het beeld doorsneden met zwart-wit beelden van een landweggetje waar de camera overheen raast. Ja ja, voyage, ik heb ‘m.

Deze manier van monteren geeft de film iets afstandelijks, zoals ook de cameravoering erop gespitst lijkt eerder bij te dragen aan het kunstzinnige karakter dan aan de vastlegging van wat er nou eigenlijk gebeurt. Als je een vaste camera bij de drummer richt op zijn hoofd en niet op zijn handen ben je vreselijk eigenwijs of heb je er niet veel van begrepen. Tijdens de gitaarsolo vooral de percussionist laten zien die net aan zijn stok staat te pulken of tijdens een slagwerkpassage inzoomen op het bezwete hoofd van de toetsenman mag in kunstenaarskringen bewondering oogsten; ik vond het maar irritant en afstandelijk. Ik had de grootste moeite me een beetje in de muziek in te leven, werd afgeleid.

Voor zover je de concerten wel kunt volgen, valt de enorme tegenstelling op tussen de ingewikkelde stukken uit The Voyage en het concert in het teken van “MIND Vol 4: Pass”. Hoe mooi en sfeervol de laatste studioplaat ook is, de IB-mannen hebben er niet zo gek veel bij te doen. Ik maak me sterk dat er geen nummer tussen zit dat ze niet met één hand op de rug kunnen spelen. De grote rollen zijn weggelegd voor zanger Jeppsson en de mooie zangeressen Hansson en Olsson. Daarbij valt Jeppson me wat tegen. Op “MIND Vol 4: Pass” kleurt zijn hese stem mooi bij de gepolijste klanken, live blijft er eigenlijk niet veel van over, wordt hij in de mix weggedrukt door gitarist Christophs. Ook hoor ik hem vaak de tonen niet helemaal of helemaal niet raken. Jammer. Anders is het gesteld met Mariette Hansson, die een belangrijkere rol binnen de band lijkt te gaan krijgen.

De film opent en sluit met videoclips van nieuwe nummers van haar hand Under The Wind en Without Grace, aan Sarah McLachlan herinnerende poppy liedjes die mijlenver verwijderd zijn van het experimentele geluid dat IB had op “MIND vol. 1”. Haar fraaie stem blijft live wel overeind, evenals haar subtiele gitaarspel.

Bij de vier stukken van The Voyage zie je de muzikanten van IB wel hard werken, dat epos zit dan ook razend knap in elkaar. Jammer van die kunstfilmpjes er doorheen. Als ik naar een concert(film) kijk, wil ik muzikanten bezig zien, wil ik kunnen zien hoe de muziek uit de instrumenten geperst wordt, wil ik muzikanten op de toppen van hun kunnen zien. Ik wil geen opnames die – als ze al niet worden onderbroken door roadmovies – steeds net de verkeerde muzikant laten zien.

Gelukkig maken de bonusvideo’s veel goed. Daarin proef je voor het eerst de sfeer van een echt optreden, hoor je het publiek reageren, zie je de muzikanten lol maken. Vooral Celestial Vessel en The Asylum zijn een genot om naar te kijken, omdat daar een echt bandje aan het werk is. Als ik had mogen kiezen, had ik een dvd vol van dit soort opnames gekozen, met als bonus misschien zo’n kunstfilmpje.

Ook extra zijn de audio-tracks van vier nieuwe stukken, waaronder de twee nummers van Mariette Hanson. Intussen zijn deze liedjes ook op een aparte cd gezet en dat is wel zo wijs. Ik vond het tenminste maar raar om op de tv steeds het volgende liedje te kiezen en dan naar een zwart scherm te staren. Het zijn overigens wel erg sterke stukken, in het verlengde van de meest toegankelijke stukken van “MIND Vol 4: Pass”.

IB is een band die ik hoog heb zitten, met muzikanten die ik bewonder. Daarom moet ik eigenlijk concluderen dat deze dvd tekort schiet: je ziet veel te weinig van die muzikanten. Natuurlijk is de muziek prachtig, maar op de studioplaten is ze nog mooier, daarvoor heb ik geen dvd nodig.

En voor de techneuten: de dvd vermeldt nergens van wat voor techniek gebruik gemaakt is en meer dan mooi stereo 2.0 zit er niet in, maar de opnames klinken loepzuiver. Dat is ook niet zo moeilijk als je het publiek er helemaal uitfiltert.

Erik Groeneweg