Martyn, JohnAlbum

Mijn eerste kennismaking met de muziek van John Martyn was een opname van het Britse muziek programma The Old Grey Whistle Test. Ik was op slag gefascineerd door zijn gebruik van een akoestische gitaar gevoed door een apparaatje wat de echoplex heet. Het nummer dat hij speelde: I’d Rrather Be The Devil…

Om de carrière van John Martyn te beschrijven volstaat een korte recensie natuurlijk niet. Hoewel zijn roots te vinden zijn in de Britse folktraditie bevatte John’s muziek door de jaren heen veel verschillende invloeden en genres. Zijn eerste twee platen “London Conversation” en “The Tumbler” doen nog niet veel stof opwaaien. De twee platen met zijn toen wederhelft Beverly tonen al sporen van wat zal komen, maar op zijn derde soloplaat “Bless The Weather” wordt al langzaam gebroken met de folktraditie en weet John zijn naam te vestigen als singer/songwriter. Een van de vaste krachten die John assisteren is meester bassist Danny Thompson, vaak op contrabas, en producer/opnametechnicus John Wood.

Na een drietal platen is het dan ook tijd om de belofte in te wisselen. John was eerst van plan om een nieuwe groep muzikanten om zich heen te verzamelen. Maar door een ongelukkige val van de producer moesten de opnamen worden opgeschort en besloot ondertussen John om toch met het oude team te gaan werken, wat uiteindelijk de beste keuze bleek. “Solid Air” zou een van zijn meest belangrijke platen van zijn carrière gaan worden.

De kracht van John’s muziek ligt voornamelijk in het feit dat hij experimenten niet schuwt en buiten de lijnen van de singer/songwriter en folkstroom denkt. Dit wordt meer en meer duidelijk op deze plaat. Op “Solid Air” draait alles om sfeer waarvan het broeierige titelnummer – een ode aan zijn net overleden vriend Nick Drake – een goed voorbeeld is. Maar het is voornamelijk de combinatie van John’s zang en gitaarspel dat de luisteraar gekluisterd houdt, hoewel Martyn zelf nooit zo te spreken was over zijn stem. Naast Danny verlenen een paar uitstekende muzikanten hun diensten. Zo vinden we John ‘Rabbit’ Bundrick op toetsen en Dave Mattacks (Fairport Convention) op drums. Zij spelen allen volledig in dienst van de muziek, en voelen John’s composities feilloos aan.

De echoplex heeft voorzichtig zijn intrede gedaan op het voorgaande album, maar op “Solid Air” word dit apparaatje meer gebruikt. De combinatie van echo en vertraging zorgt ervoor dat de gitaarlijnen die John speelt als ritme fungeert wat bijna een psychedelisch effect veroorzaakt. De vaak hese vocalen en vloeiende baslijnen geven een hypnotisch effect. Een van de meest progressieve stukken waar dit het beste tot zijn recht komt is I’d Rather Be The Devil waar hypnotische gitaartonen begeleid worden door Saucerful Of Secrets (Nick Mason)-achtige drumrolls. Nu hoor je ook duidelijk waar een band als Twelfth Night in zijn instrumentale tijdperk de mosterd van heeft geleend, al dan niet onbewust.

Martyn’s werk gaat ook aan collega muziekanten niet voorbij. Zo covert Eric Clapton het betoverend rustige May You Never en zal ook Steve Winwood gebruik maken van Martyn’s kunsten een paar jaar later.

“Solid Air” is zo’n album wat door zijn diversiteit daarom ook tijdloos is. Op welk album vind je bijvoorbeeld de lijzige jazz van Go Down Easy naast bijna soulachtige pop of psychedelische folk, zodanig dat het toch een geheel blijft. Met dit album wist John eindelijk door te dringen tot een groter publiek en zichzelf door de jaren heen te blijven vernieuwen, soms gedwongen door omstandigheden. Toch blijft “Solid Air” een speciaal album in een vier decennia overspannende carrière.

Maurice Dam