Dongen, van JoostAlbum

Bij Progwereld houden we van bijzonder. En in het bijzonder van muzikanten die de nek uitsteken en het anders doen dan anderen.

Zo iemand is Joost van Dongen, cellist uit Nieuwegein. Naast ‘bijzonder’ en ‘anders’ is van Dongen een veelzijdig en druk man. Ga er maar even voor zitten. Hij ontwikkelt videogames, componeert muziek voor die games, speelde in de band Distance, bij het Kunstorkest en acteerde in veel jamsessies. Met zijn groep Cello Fortress (een combinatie van computergame en live geïmproviseerde cello muziek) stond hij op nationale en internationale podia. En – waar bij Progwereld normaal gesproken de interesse naar uitgaat – bracht hij in eigen beheer zijn debuutalbum “The Ageless Gate” uit. Daarbij hielp hij de hulp in van bevriende muzikanten op drums, gitaar, basgitaar, percussie, zang en viool. Hoeveel én ‘progressief’ wil je het in een alinea hebben?

We hebben het hier over zijn album “The Ageless Gate”. Op dit schijfje staan dertien nummers die, afgezien van wat woordloze zang op twee nummers, volledig instrumentaal zijn. Alle nummers vertellen een door Joost van Dongen en Roderick Leeuwenhart geschreven science fiction-achtig verhaal dat drie eeuwen bestrijkt. Het verhaal wordt aan elkaar gepraat door een verteller, Chris Einspahr. Hoofdrol in dit muzikale verhaal speelt de cello. Dat is een instrument met een prachtig maar vaak somber en melancholisch klinkend geluid. Binnen ‘ons’ genre komen we dit instrument regelmatig tegen, zoals op de albums van Neal Morse. Dat blijft vaak bij een rol op de achtergrond of als ondersteuning voor de sfeer. En wie kent niet ‘marktleider’, de Finse cello-formatie Apocalyptica.

“The Ageless Gate” is verdeeld in hoofdstukken, die uit verschillende nummers bestaan. In enkele nummers is de cello het hoofdinstrument, zoals Growl, The Master Waits, Grom en Lament. Het zijn korte nummers die fungeren als intermezzo. Ze zorgen voor een donkere en sombere sfeer. Uitzondering daarop is het uptempo en zelfs vrolijk klinkende Tensor. Toch is dit album niet bedoeld voor de ‘sombermansen’ onder ons.

Je hoort dat van Dongen muziek voor films en games componeert. Af en toe waan je je in een film of game. Op een aantal nummers maakt hij gebruik van (zelf ontwikkelde) samples. In het cd-boekje staat een opsomming van deze samples. Het maakt dit schijfje tot een niet alledaagse luisterervaring. Hear Her Typewriter Humming is daarvan een goed voorbeeld. Een sample met getik op een typemachine wordt hier listig gebruikt als percussie. Grappig detail is dat na dit nummer de tekst in het cd-boekje verandert van handgeschreven tekst in getypte vorm. Then The Halls Were Empty… And I Turned It On! is het meest bijzondere nummer. Vanwege sinistere effecten en subtiele percussie hangt er een dreigende sfeer, waar tegelijk veel gebeurt. Aanzwellende drums geven vorm en body wat uiteindelijk ontaardt in een Vangelis-achtig einde. Prachtig gedaan. Maar er is meer op dit ruim drie kwartier klokkende schijfje.

In enkele nummers lijkt het alsof je toetsinstrumenten hoort zoals synthesizers. Ze komen voort uit een stuk programmering. Hoe dat klinkt hoor je op The Daysailer And The Night Cave. De symbiose van programmering, cello en drums zorgen naast een knipoog naar elektronische muziek voor momenten die aan Gazpacho doen denken. De kroon spant Approach Of The Derelict Research Station. Hier vormt de combinatie van cello, programmering en samples voor een mystieke sfeer en uniek geluid. Tegen het einde wordt het feestje compleet door een stuk wat Jean-Michel Jarre gecomponeerd kon hebben.

Vaak is vormgeving en verpakking van een ‘eigen beheer’ album het sluitpost van de begroting. Dat is hier zeker niet het geval. Het artwork van Joost van Dongen en zijn partner Marissa Delbressine in het zestien pagina’s tellende cd-boekje is smaakvol. De hoes van de cd, waarin de kam van een cello als ‘gate’ is verwerkt, is vindingrijk. En dat allemaal in een uitklapbaar digipack. Als extraatje is een cd bijgesloten met de versie zonder gesproken teksten.

Voordat ik het album beluisterde had ik twijfel of een recensie wel thuishoort op een website waar progressieve muziek besproken wordt. Nu weet ik wel beter. Sterker nog, “The Ageless Gate” is een van de meest progressieve albums die ik in lange tijd heb gehoord en een feest voor een recensent. Veel van onze lezers zijn ‘open minded’ en zijn dol op iets nieuws. Dat vinden zij op dit album. Luisteren en bestellen kan hier.