Keith Emerson mag dan op 70-jarige leeftijd inmiddels aan zijn welverdiende pensioen denken, eind jaren tachtig stond hij op een behoorlijk ander kruispunt in zijn leven. Hij had even genoeg van het ‘broodschrijven’ voor anderen (onder andere filmmuziek), zat in een scheiding en de jaren met Greg Lake en Carl Palmer waren ver achter hem. De samenwerking met Lake en drummer Cozy Powell had ook geen vervolg gekregen. Dan volgt een telefoontje van producer Patrick Leonard; hij zegt een jonge muzikant in zijn studio te hebben die graag met Keith aan de slag wil. Emerson verruilt Groot Brittannië voor Californië en duikt drie weken de studio in met deze Kevin Gilbert. Daarna duurt het vijf jaar voordat “Changing States” eindelijk uitkomt. Er is dan in de tussentijd veel gebeurd.
De klik tussen Emerson en Gilbert is enorm goed en dat is te merken aan het materiaal dat beiden opnemen. Gilbert werkt daarnaast met Leonard aan het album van hun project “Toy Matinee” en stilletjes sluipen de invloeden daaruit de samenwerking met Emerson binnen. Het is slechts een van de vele invalshoeken die deze cd op muzikaal vlak laat horen. The Band Keeps Playing en Shelter From The Rain zijn de meest poppy songs die Emerson ooit heeft uitgebracht, waarbij Gilbert’s doordachte productie deze niet tot dertien in dozijn maakt. Ballade en Interlude zijn prachtige pianosolo’s. En dan is er het ELP-achtige geweld van Another Frontier, een typische Emerson mini-symfonie vol toetsenwerk en een Ravel-achtig tussenstuk. Hierin heeft Gilbert, met zijn gave voor arrangeren, zonder meer de hand gehad. Het hoogtepunt van hun samenwerking.
Voorts keert het album met Gershwin’s Summertime naar jazzsferen; bijna denkt de luisteraar ineens een hele andere plaat te horen. Datzelfde gebeurt ook met Montagues And Capulets (gebaseerd op Prokofiev’s “Romeo And Juliet”) en Abbadon’s Bolero, dat een opname met het London Philharmonic Orchestra uit 1976 betreft en waar Gilbert zijn tubaspel aan heeft toegevoegd. Reuze knap en leuk allemaal, maar het maakt “Changing States” allesbehalve een coherente plaat. De diverse sessies, waaraan ook de gitaristen Tim Pierce en Marc Bonilla samenwerken, voelen op deze plaat samen meer als het muzikale dagboek van Emerson dan een album met een kop en een staart. De ‘aftershock mix’ van The Band Keeps Playing is overbodig en slechts licht afwijkend van het origineel (Emerson’s spel op de piano van Robert Berry), maar in het licht van de aardbeving van Los Angeles in 1990 (de sessies vonden in dezelfde periode plaats) vooral een momentum. En dat onderstreept de sfeer van een muzikaal dagboek.
Als de sessies teneinde lopen, staat Emerson op het punt om zijn samenwerking met Lake en Palmer te hernieuwen. Hij besluit een punt achter zijn eigen project te zetten. Het met Gilbert opgenomen materiaal vormt wel voor een groot gedeelte zijn bijdrage aan “Black Moon”, waarmee ELP in 1992 glorieus terugkeert. Gevolg is dat “Changing States” op de plank blijft liggen en pas in 1995 een gelimiteerde uitgave op het Britse AMP label van Mark Jenkins krijgt. Die is snel uitverkocht en wordt met name door het stijgende aantal fans van Kevin Gilbert gekocht. Als Gilbert plotseling in mei 1996 overlijdt, neemt de vraag nog meer toe. Pas eind 2000 wordt dit album weer bijgeperst, zonder extra’s.
Nu pakt Esoteric de gelegenheid om de cd opnieuw op de markt te brengen, vergezeld van een interessant verhaal over de totstandkoming, inclusief interviews met Emerson en Pierce. De geluidskwaliteit in vergelijking met de AMP-cd verschilt nauwelijks. Bonustracks ontbreken helaas, terwijl het door Emerson in 1996 geschreven For Kevin wel een mooie aanvulling zou zijn geweest. Het is zijn hommage aan Gilbert die hij regelmatig tijdens de ELP-optredens in dat jaar speelt. Wel belandt het nummer op “Emerson Plays Emerson” (2002), maar For Kevin zou op deze verdiende heruitgave van “Changing States” zeer toepasselijk zijn geweest. Emerson was gek met Kevin Gilbert en ook met Marc Bonilla, die hij tijdens de 1990 sessies leerde kennen. Beiden spelen tot de dag van vandaag samen; de kiem van die samenwerking ligt op dit album.
Verwacht geen album van hoogstaand niveau, maar wel een combinatie van twee natuurtalenten, allebei van een verschillende generatie. Dit is een plaat met een ratjetoe aan stukken die afzonderlijk meer indruk maken (in het bijzonder Another Frontier) dan als geheel. Je zou je bijna gaan afvragen wat er gebeurd zou zijn zonder de ELP-reünie van 1992. Emerson had immers zijn nieuwe artistieke maatje gevonden. Maar eerlijk is eerlijk, Kevin Gilbert kon in elk geval weer iets van zijn bucketlist afvinken.