King CrimsonAlbum

Robert Fripp zette eind 1974 King Crimson in de wachtkamer en had het in de daaropvolgende jaren regelmatig in interviews over ’the drive to 1981 and the incline to 1984′. Een aanwijzing voor wat komen zou. Ondertussen zocht hij innerlijke rust, maakte duoplaten met Brian Eno en zijn new wave-project The League of Gentlemen, terwijl ook Bruford niet stil zat en onder meer met zijn drumspel in Genesis en UK de gemoederen bezig hield. Als beiden elkaar in de loop van 1980 weer op het spoor komen, wordt een nieuwe groep met een nieuw geluid begonnen: Discipline. Meesterbassist en stick-speler Tony Levin -die op dat moment bij Peter Gabriel en Paul Simon speelt- weet de aandacht van Fripp te trekken en zanger en gitarist Adrian Belew komt hij (via Brian Eno!) op het spoor via Talking Heads (diens zanger David Byrne verzorgt vocalen aan Fripp’s “God Save the Queen/Under Heavy Manners”). Fripp, Bruford, Levin en Belew geven in april en mei 1981 een aantal kleinschalige optredens, waaronder in het Amsterdamse Paradiso. Aanwezigen horen een fris geluid in een nieuw decennium. Het nieuwe materiaal wordt voor de leeuwen gegooid, waarna de band de nummers in de studio opneemt en in september Fripp in een persbericht de reïncarnatie van King Crimson aankondigt.

“Discipline” is daarvan het eerste visitekaartje. Een tweede debuutplaat van een groep die met haar tijd is meegegaan. De oude creatieve en energieke muziek van de ‘oude’ King Crimson is gebleven; wel is het geluid hoekiger en leunt deze sterk op invloeden uit de wereldmuziek. Via Belew maakt Fripp kennis met de gelaagdheid van Talking Heads; platen als “Fear of Music” en met name “Remain in Light” en de lp “My Life in the Bush of Ghosts” die David Byrne samen met Brian Eno maakt. Een soort ‘urban’-muziek vol meditatieve gitaarpatronen, geluidseffecten en met percussie die beïnvloed is door Afrikaanse ritmes. De ondersteunende rol die Adrian Belew bij Talking Heads speelt, verandert op “Discipline” in een hoofdrol. Zijn heldere zanggeluid met een donker randje past helemaal in het straatje van de muziek die Fripp voor ogen heeft. En de man speelt nog goed gitaar ook. Zo wordt de plaat de eerste (en het sterkste) deel van een trilogie die de boeken ingaan van de jaren tachtig King Crimson. Elephant Talk is in al zijn wanhopigheid en cynisme een tikkeltje grappig, terwijl in de daaropvolgende nummers het karakter serieuzer wordt. Tekstueel verwoordt Belew een breed scala aan situaties, onder meer stress, drukte en beeldende kunst. Matte Kudasai en The Sheltering Sky zijn rustpunten met hoofdrollen voor Fripp’s nieuwe Roland gitaarsynthesizer, een instrument dat hij in plaats van de inmiddels afgevoerde Mellotron gebruikt om de nummers in te kleuren. Indiscipline en Discipline groeien uit tot klassiekers op het podium, waarbij met name eerstgenoemde veel ruimte biedt voor improvisatie. Bruford combineert elektrische met akoestische drums en knalt kamerbreed uit de luidsprekers. Levin zorgt voor het volle middenrif en met name zijn stick-spel is van groot belang voor de hechte karakters van de zeven stukken.

Zowel technisch als compositorisch is “Discipline” een hoogtepunt in het oeuvre van Koning Karmozijn. En mede dankzij de toegankelijkheid van het album groeit deze uit tot één van de best verkopende uit de KC-catalogus. Daar is het Fripp natuurlijk allemaal niet om te doen geweest: die stelt nog steeds dat platenmaatschappijen absoluut geen bestaansrecht hebben zonder muzikanten. De kwaliteit van “Discipline” -en dan met name de stukken in het ‘hart’ van het album- tonen aan dat de groep in deze bezetting gelijk op een stevig hoogtepunt staat. Wederom gaat het binnen King Crimson om de som der individuen: topmuzikanten die allemaal de juiste vorm en vibe te pakken hebben. En dat lukt, zeker in de jaren tachtig, andere progressieve bands maar zelden.

Wouter Bessels