KraftwerkAlbum

Dankzij het toenmalige werk van Frans Schmidt Senior kwam ik al op relatief jonge leeftijd terecht in de wondere wereld van computers. Zo kan ik me bijvoorbeeld nog goed herinneren dat hij begin jaren tachtig met één van de eerste draagbare computers van IBM naar huis kwam. Nu is draagbaar een enigszins rekbaar begrip, maar het mag – na het klikken op de hyperlink – duidelijk zijn dat dit enorme ding van International Business Machines geen schootpeeceetje genoemd kan worden. Dat (nakomelingen van) dit reusachtige apparaat enige tijd later het leven van mij en vele anderen zal gaan beheersen, had indertijd echter vrijwel niemand kunnen voorzien.

Hoewel… Wanneer ik toentertijd naar “Computer World” had geluisterd, zou ik deze ontwikkeling wel degelijk hebben zien aankomen. Kraftwerks achtste album (Duitse titel: “Computer Welt”) is namelijk een conceptplaat over de toenemende invloed van de personal computer in ons dagelijkse leven. Op dit album gunnen de vier heren van Kraftwerk ons een kijkje in hun toekomstvisie, die op dit gebied akelig accuraat blijkt te zijn. Aanvankelijk beperkt de invloed van de pc zich namelijk volgens het kwartet nog uitsluitend tot de werkvloer (‘kant 1’), maar later doet de computer ook zijn intrede in ons privéleven (‘kant 2’).

Terwijl op “The Man-Machine” het samengaan van machine en mens uitmondt in een soort creatieve symbiose, alludeert de band nu op een totale overheersing door de computers. In dit toekomstbeeld heeft de mensheid uiteindelijk slechts nog een (kleine) rol als bedenker en doen hoogst intelligente machines de rest. Deze ontwikkeling horen we ook terug in de zeven muziekstukken op “Computer World” die samen nog geen vijfendertig minuten duren. Aanvankelijk klinkt de muziek hoopgevend en rooskleurig, maar naarmate de nummers aan ons voorbij gaan, bekruipt mij een dreigend gevoel van dominantie en claustrofobie.

Ofschoon Kraftwerk andermaal grossiert in koude synthesizergeluidjes en computerachtige bliepjes, blopjes en riedeltjes, vind ik het donders knap hoe die dekselse Duitsers het verhaal achter de plaat in muziek weten om te zetten. Hoewel de benadering van Karl Bartos, Wolfgang Flür, Ralf Hütter en Florian Schneider af en toe nogal kil en afstandelijk genoemd kan worden, kan de band niet beticht worden van enige vervreemding van de luisteraar. Integendeel zelfs, ondanks de perfectionistische aanpak weten de wereldvreemde geluidstechneuten legio fraaie ritmes en knappe deuntjes uit hun apparaten te toveren. Het is mogelijk om die reden dat “Computer World” vandaag de dag te boek staat als één van de meest toegankelijke albums van Kraftwerk.

Doordat de sociaal-politieke toekomstvisie met een haast onheilspellende accuratesse uiteen gezet wordt, vormt “Computer World” wat mij betreft het laatste in de reeks van vooruitziende, klassieke albums van Kraftwerk. Hoewel de band na deze plaat beslist niet creatief ineenstort, zal het viertal immers nimmer zo profetisch klinken. Bovendien krijgt de plaat door Kraftwerks voorspellende gave een zekere tijdloosheid, terwijl de muziek andermaal veel navolging kent.

In de tweeënhalf jaar na het verschijnen van “The Man-Machine” is het muzieklandschap dusdanig veranderd, dat de Duitsers niet langer uniek zijn in hun (elektronische) belevingswereld. Edoch, in plaats van het nieuwe landschap te willen blijven regeren vanuit hun ivoren torens, leggen de heren hun oren te luisteren bij enkele gezichtsbepalende nieuwkomers. De muzikale kruisbestuiving die hieruit ontstaat maakt van “Computer World” één van mijn favoriete Kraftwerk-albums aller tijden.

Frans Schmidt