KraftwerkAlbum

Wanneer ik aan Kraftwerk denk, moet ik onmiddellijk aan papegaaien denken. Neen, niet aan die kleurrijke gevleugelde beestjes, maar aan het werkwoord. Sinds dat één of andere muziekcriticus ooit heeft beweerd dat het kwartet de meest invloedrijke elektronische band aller tijden is, wordt het Duitse gezelschap immers overladen met allerlei loftuitingen. Nu heb ik daar natuurlijk geen probleem mee, want ook ik onderschrijf Kraftwerks onmetelijke invloed op de laat twintigeeuwse muziek in het algemeen en op de elektronische muziek in het bijzonder. Het stoort me echter wel dat vrijwel iedereen klakkeloos allerlei nonsens over deze band aanneemt, zoals dat Kraftwerk de eerste band met synthesizers zou zijn of dat de band de uitvinder van meerdere muziekgenres is. Maar goed, er zijn ook nu nog altijd muziekkenners die beweren dat Jimi Hendrix de beste gitarist aller tijden is…

“The Man-Machine”, het zevende album van de vier Duitsers, ligt in mei 1978 in de winkels. Net als andere platen van het gezelschap, kent ook dit album (Duitse titel: “Die Mensch-Maschine”) een thema. Het is namelijk een conceptplaat over moderne technologie en de (kille) relatie tussen mens en machine. Om dit motief kracht bij te zetten verwijst de albumhoes naar het Modernisme uit de eerste helft van de vorige eeuw en dan in het bijzonder naar het werk van de Russische kunstenaar, schilder, graficus, architect, typograaf en fotograaf El Lissitzky (1890-1941).

Deze behoorlijk kille, avant-gardistische stijl horen we ook terug in de zes muziekstukken, variërend in speelduur van meer dan drie tot bijna negen minuten, die bij elkaar ruimschoots onder de veertig minuten klokken. Door het gebruik van vocoders, kille synthesizergeluiden en computerachtige bliepjes en riedeltjes klinkt de plaat immers zodanig koel en berekenend dat je soms zelfs het idee krijgt dat de band moderne technologie wil verheerlijken. Toch ben ik eerder geneigd te denken dat Karl Bartos, Wolfgang Flür, Ralf Hütter en Florian Schneider een statement hebben willen maken met betrekking tot de – in hun ogen – toenemende ontmenselijking van de moderne maatschappij.

Het is de, soms paradoxale, eenwording tussen de organische mens en de zielloze machine die het viertal op “The Man-Machine” muzikaal probeert te verwezenlijken die mij na al die jaren nog altijd erg aanspreekt. Natuurlijk klinkt de proto-electromuziek tegenwoordig hier en daar wat gedateerd, maar het onderwerp is nog altijd actueel. Bovendien borduurt het album min of meer voort op zijn voorganger uit 1977, zodat het ensemble zich hier nog meer verwijdert van de behoorlijk abstracte experimenteerdrang van eerdere platen. Op dit album zet Kraftwerk namelijk de laatste stap in de richting van een meer songmatige aanpak, die vooral in de elektronische muziek van grote invloed zal blijken te zijn. Hoewel het mij dus te ver gaat om de Duitsers als de uitvinders van het genre te zien, is het duidelijk dat een enorme karavaan aan synthpopbands (met name uit de jaren tachtig) naar deze plaat geluisterd moet hebben.

Gezien deze reusachtige invloed is het buitengewoon moeilijk het album puur op zijn eigen waarde te beoordelen. Ofschoon ik mij alleszins kan voorstellen dat sommigen de muziek van Kraftwerk nu wellicht als kleutergepingel zullen bestempelen, ben ik evenwel van mening dat “The Man-Machine” een zeker niet te missen mijlpaal in de laat twintigeeuwse progressieve muziek is. Wat mij betreft behoort dit album dan ook met “Trans-Europa Express” en “Computer World” tot het allerbeste van de vier pioniers uit Düsseldorf.

Frans Schmidt