KultivatorAlbum

In mijn volgende leven wil ik terugkeren als een Zweedse muziekstudio. Ik stel mij soms voor dat de gemiddelde studio in Zweden zich moet voelen als een Perzische sultan die net een nieuwe harem heeft gekregen voor zijn verjaardag. Op een doorsnee dag krijgt de gemiddelde studio in een middelgrote Zweedse provinciestad zo’n drie Mellotrons, vijf baanbrekende progbands, en zes of zeven herenigde vergeten beloftes over de vloer, en zal zich daarmee behoorlijk verwend voelen. Recent voelde ik weer een momentje nijd richting Zweedse studio’s in het algemeen toen ik de band Kultivator leerde kennen. De band, die van 1979 tot 1981 actief was, heeft maar één album uitgebracht, “Barndomens Stigar”, dat zelfs in hun eigen woonplaats niet bijzonder aansloeg. En dat is spijtig, want “Barndomens Stigar” is een authentiek vergeten meesterwerk.

Er zijn wel wat redenen te verzinnen waarom Kultivator niet zoveel teweeg wist te brengen. Het album is een zeer eigenzinnige mix van Zweedse prog, Canterbury en zeuhl, en draagt zijn avant-jasje met veel flair. Het album werd oorspronkelijk uitgebracht in 1981, en toen was dit soort complexe prog zelfs in Zweden niet bepaald commercieel levensvatbaar. Langzaamaan echter werd de eerste persing van het album een gewild verzamelobject, en de vroege jaren ’90 werd er een cd-versie uitgebracht door een klein Zweeds label. Nadat dit label in 2002 over de kop ging, was het album wederom niet meer verkrijgbaar. Gelukkig ontmoette de band de patroonheilige van de Zweedse prog, Stefan Dimle, die in 2007 het album op zijn label Mellotronen uitgaf. Speciaal voor deze release heeft de band toen ook nog een nieuwe ep, “Waiting Paths”, opgenomen, die met “Barndomens Stigar” meegeleverd wordt. Door Dimles initiatief heeft “Barndomens Stigar” zo wederom nieuwe adem ingeblazen gekregen, en dat is goed nieuws voor de liefhebbers.

Hoewel Kultivator een behoorlijk eigen geluid heeft, bevindt de band zich sterk in de hoek van de RIO en de zeuhl. “Barndomens Stigar” kan vergeleken worden met klassieke Rock in Opposition-bands als Samla Mammas Manna (ook zo’n fenomenaal stukje Zweedse geschiedenis) en Etron Fou Leloublan, maar vooral ook met de grondleggers van de zeuhl, Magma, voornamelijk vanwege de furieuze percussie, de elektrische piano en de merkwaardige zang van Ingemo Rylander. Naast deze invloeden, echter, klinkt er ook regelmatig (Zweedse) folkmuziek door in het geluid van de band, met name door de blokfluitstukken van Rylander. Het hoekige gitaarspel, vooral van Jonas Linge, voorziet de muziek soms van een vleugje King Crimson, zoals in Novarest. Een goede synthese van deze elementen is onder meer te vinden in het bezwerende Häxdans, dat als bonusnummer is toegevoegd maar zeker niet onderdoet voor de andere composities.

Zoals wel blijkt uit de hiervoor genoemde referenties is “Barndomens Stigar” geenszins een vrolijk album. Er zijn wel lichtere momenten, maar de muziek varieert hoofdzakelijk tussen broeierige, haast dreigende melancholie en manische momenten – overigens zonder dat er echt van uitbarstingen gesproken kan worden. Mede hierdoor zou het album gezien kunnen worden als een soort vooraankondiging van de Zweedse progrevival van de jaren ’90. Bands als Anekdoten en Änglagård worden immers gekenmerkt door een vergelijkbare intensiteit, en het zou mij niet verbazen als zij behoorden tot de kleine groep ingewijden die Kultivator kenden.

De ep die is bijgevoegd bij deze heruitgave is overigens veel meer dan zomaar een freebie. De composities zijn opgenomen terwijl de band al jarenlang niet meer samengespeeld had, maar dat is er niet aan af te horen. De nummers zijn iets rustiger, doch doen wat kwaliteit betreft niet veel onder voor het eerdere werk. Mocht de band ooit nog besluiten om weer ‘voor echies’ bij elkaar te komen, dan voorzie ik een mooie toekomst.

En daarom wil ik dus reïncarneren als Zweedse muziekstudio (of als sultan). Telkens als ik denk dat ik nu alle mooie muziek uit Zweden wel ken en dus nog maar een keer Anekdoten of Landberk opzet kom ik weer iets tegen dat net als de magische lamp in “Aladdin” decennialang heeft liggen wachten tot er eindelijk eens iemand langs zou komen. Maar als ik nou een studio was zou ik mijn hele dag kunnen vullen met dergelijke Zweedse muziek, en kwamen juwelen als “Barndomens Stigar” van Kultivator vanzelf naar mij toe.

Christopher Cusack