Hollmer, LarsAlbum

Soms, beste lezer, soms zijn er dingen waarmee je liever geen recensie begint. Vaak kan het dan ook niet anders. Dit is één van die dingen die ik wenste niet te hebben moeten schrijven. Want ons onderwerp van deze recensie, Lars Hollmer, is vorig jaar 27 december 2008 komen te overlijden op 60-jarige leeftijd. Zo heeft dit album dat ik nu pas kan recenseren wel een erg speciale betekenis krijgen. Lars zal nooit meer albums maken, dit zal zijn laatste blijven.

Dit maakt het natuurlijk absoluut niet makkelijk voor mij om “Viandra” te beluisteren en te recenseren. Want ondanks dat het toch al bijna een jaar geleden is, krijg ik het toch telkens moeilijk wanneer ik dit album opleg. Ja, progwereldvolgers, ik ben een erg emotioneel persoontje. Sommige mensen zullen het niet begrijpen dat je kan treuren om iemand die je niet kent, die je enkel kent via zijn muziek. Maar toch heb ik het er moeilijk mee.

“Viandra” zelf maakt de hele muziekbeleving niet echt makkelijker. Want dit is andere kost dan wat Lars Hollmer in het begin van zijn lange carrière deed. Voor wie het niet weet, en dat zullen waarschijnlijk wel een boel mensen zijn, Lars Hollmer was de bandleider van de Zweedse avant-garde progband Samla Mammas Manna (later ook Zamla Mammaz Manna, Von Zamla en terug Samla Mammas Manna). Samla Mammas Manna was één van de vijf originele R.I.O.-bands die zich in 1978 ertoe verbonden elkander te promoten en vertegenwoordigen door middel van optredens voor die bands te organiseren. Uiteraard maakte Samla Mammas Manna ook muziek die tegendraads was, maar waren niet te vergelijken met een band als Univers Zero die toch vaak als voorbeeld voor veel hedendaagse RIO-bands wordt gezien. Samla Mammas Manna maakte virtuoze, vaak komische vrolijke muziek die vooral steunde op de accordeon van Lars Hollmer. Het zal geen verrassing zijn dat in zijn solocarrière Lars Hollmer ook muziek maakte die in de lijn van Samla Mammas Manna lag.

Maar dit is niet het geval op “Viandra”. Dit is eigenlijk erg zwaarmoedige muziek, nog steeds vooral op accordeon steunend. Qua sfeer doet dit album eigenlijk meer denken aan Univers Zero (ja dan toch dus) dan aan Hollmers eigen band. De aanwezigheid van fagottist en hoboïst Michel Berckmans zal hier hoogstwaarschijnlijk niet vreemd aan zijn. Niet dat hij meegeschreven heeft aan de nummers hoor. Nee, de composities zijn allen door Lars Hollmer alleen geschreven tussen 2001 en 2007. Maar instrumenten zoals de fagot en de hobo geven sowieso al een donkerdere sfeer aan het geheel. Mede daardoor was Univers Zero’s “Heresie” ook zo’n donker album. En laat u niet misleiden beste lezer: ook een accordeon kan donker en dreigend klinken. Het is niet altijd vrolijkheid boven. Zoiets komen we bij collega-accordeonist Alec K. Redfearn ook vaak tegen.

De composities zelf zijn nog steeds typisch Hollmer maar doen meer denken aan de muziek die zijn band maakte toen ze Von Zamla heetten. En toeval of niet, ook toen was Michel Berckmans een lid van de band. Het grote verschil is dat bij Von Zamla meer de nadruk op verschillende instrumenten en de virtuositeit van de bespelers lag. De improvisatie stond vaak bovenaan. En dit in tegenstelling tot Lars Hollmers “Viandra”. Hier is het allemaal rustig, minder geïmproviseerd en vooral in dienst van het nummer.

“Viandra” is al bij al toch verrassend zware kost geworden. Zwaarder dan ik verwacht had. Want tijdens mijn eerste luisterbeurt combineerde ik dit met het lezen van een kortverhaal op het internet (ik doe dit wel vaker tijdens muziek: lezen+muziek werkt bij mij blijkbaar erg goed). Jammer genoeg was dit een zeer dramatisch verhaal: één broer van een tweeling laat het leven, en de ander moet verder. De combinatie met het zwaarmoedige sfeer van “Viandra” en dan nog eens het feit dat Lars Hollmer is heengegaan, maakte dat ik het voor het eerst echt moeilijk had tijdens het luisteren, het niet droog hield en dus in tranen zat wanneer “Viandra” voorbij was.

Het meest bevreemdende vind ik dat deze plaat zo perfect is als laatste plaat. Dit mocht geen vrolijk album zijn. Dit is de perfecte plaat om Lars Hollmer te herdenken. Wist Hollmer dat dit zijn laatste ging zijn en schreef hij daarom zulke zwaarmoedige nummers? In elk geval zal deze plaat voor altijd een speciale plek in mijn collectie innemen.

Het ga je goed daarboven Lars.

Peter van Haerenborgh