No-ManDVD

Laten we de no-man-ballon eens een beetje leegprikken. Zonder Porcupine Tree had niemand zich bekommerd om, en het grootste gedeelte van de mensheid zelfs maar gehóórd van het Britse no-man. Deze luxepositie van de band van singer/songwriter Tim Bowness en gitarist/producer Steven Wilson is wat betreft zowel benijdenswaardig als meelijwekkend. Voor altijd zal de band het neusje van de zalm blijven bij Porcupine Tree-liefhebbers, en bij de rest van de muziekgemeenschap is het respect voor de band slechts als gevolg van het succes van no-man’s evenknie. Dat blijkt wel uit het feit dat de laatste studioplaat, “Schoolyard Ghosts”, gemakkelijk het bestverkochte werk van no-man ooit is gebleken.

Nog erger: zonder Porcupine Tree was de muziek van no-man waarschijnlijk ook niet zo goed geweest. De niche die het duo voor zichzelf heeft gecreëerd kenmerkt zich al ruim 15 jaar tot het doen van geen enkele concessie, en er zijn weinig bands die deze houding al zo lang kunnen volhouden. Dat is niet altijd zo geweest. De eerste live-dvd, opgenomen van één van de drie enige concerten die no-man in 10 jaar tijd ooit gaf (op 29 juni 2008 in de Bush-hall in Engeland, de andere twee waren in Nederland en Duitsland), is daar een bewijs van. De tweede dvd bevat namelijk een heuse special over de ‘carrière’ van no-man, een overigens heldere en verrassend boeiende reconstructie van een op zijn minst vreemde geschiedenis.

De inmiddels al als legendarisch te boek staande concerten van 2008 hebben dus zijn weerslag gekregen op deze dvd. Voor het gezicht is het niet veel. De zes muzikanten (naast Wilson en Bowness zijn vier gastmuzikanten gestrikt) zijn wat gepropt op het veel te kleine podium en de belichting getuigt ook niet echt van fantasie.

De regie is echter wel van hoge klasse, want voor je het weet word je diep weggezogen in de atmosferische muziek van no-man. Anders dan je zou verwachten is het kijken en luisteren naar een live-concert van no-man een spannende en fascinerende belevenis. Bowness zwalkt over het podium en kijkt ondertussen ernstig naar zijn publiek, alsof hij een profeet is die straks wat ernstigs gaat vertellen. Zijn lijzige en gedragen stem is loepzuiver, en zijn gezicht is serieus en geconcentreerd. De vijf muzikanten om hem heen, inclusief een braaf gitaarspelende Wilson, concentreren zich rondom hem, en het geheel is haast een mystieke ervaring. Hier gebeurt wat. Wat preciés, dat is niet helemaal duidelijk, maar na het bekijken van deze dvd voel ik me gelouterd.

De muzikanten rondom Bowness kennen de kunst van het weglaten als geen ander. Met name het elektronische drumwerk van Andrew Booker is een lust voor het oog en oor. Voor de rest schilderen de vijf muzikanten met accenten en voorzichtige solo’s een klankpalet dat een prachtig decor vormt voor de nadrukkelijke zang van Bowness. Alles lijkt in dienst van hem te staan, en dat past de stijl van de band ook wel. Enige zwakke schakel wat mij betreft is violist Steve Bingham. Hij mag dan wel klassiek geschoold zijn, ik hoor af en toe storende valse noten. Bij de toegift Things Change mag oud-violist Ben Coleman weer het toneel opkomen. Bij zijn eerste partij denk je, nou, niet bijzonder, maar aan het einde gaat het dak er compleet af, en speelt hij met deze ene partij het hele concert met Bingham terug naar de schoolbankjes. Zo gevoelig, en tevens zo gevaarlijk. Het hoogtepunt van de dvd bij verre. Het is mij een raadsel waarom Coleman niet het hele concert meespeelt.

Concluderend is “Mixtaped” een fantastische dvd, die vooral helder en transparant laat horen waar no-man nú staat. Verwacht geen totaaloverzicht van een heel oeuvre, een samenvatting van heel leven samenspelen, maar een werkelijk uitstekend verslag van een historische avond.

Markwin Meeuws