PanzerballettAlbum

Jazzgitarist Jan Zehrfeld brengt met zijn band Panzerballett een verzameling van zijn favoriete beltonen (‘Handy-Klingeltöne’) uit. ‘Pardon? Beltonen? Zit ik nu alweer per abuis op Beltoonwereld.org?’ Nee, eerwaarde lezer, waarmee u te maken heeft is de recensie van het debuutalbum van het Duitse ensemble Panzerballett, een metal / jazz / funk-fusion producerend gezelschap onder leiding van jazz-gitarist Jan Zehrfeld, die in het boekje van de plaat een meervoudige poging tot humor begaat. Zo wordt de lezer onder meer geïnformeerd dat de heer Zehrfeld eens een jaar in een “WG” (woongemeenschap) heeft gewoond met een besmetvreesde sopraanzangeres, die altijd zeurde over de geringe schoonmaakkwaliteiten van Zehrfeld. ‘Ooit’, zo eindigt de anekdote, ‘schreef zij aan Z.: ‘Volg toch eens een kook- en poetscursus!’ Dat heeft hij echter niet gedaan.’ Naast dit verslag van een onbeantwoorde liefde (althans, ik neem aan dat het dat is) vertelt Jan Z. de lezer welke stukjes van welke nummers hij als beltoon op zijn mobiele telefoon heeft staan, en alsof dat niet genoeg is, ook nog eens in welke categorie hij die beltonen heeft opgeslagen. Waarom moet ik toch telkens als ik dit lees denken aan het Brits-Amerikaanse komiekengezelschap Monty Python, en in het bijzonder aan hun sketch “The Funniest Joke in the World”?

Na deze digressie komt dan toch maar de kern van de zaak, de muziek, aan de orde. Zoals reeds gezegd, maakt Panzerballett een kruising tussen heavy metal, funk en jazz. Het eerste aspect is voornamelijk terug te vinden in de dynamiekwisselingen van het gitaarspel, terwijl de funk vooral van zich doet spreken in het bas- en drumwerk. De jazz, ten slotte, vindt uiting in de saxofoon, want, en el nombre de Dios, wat een heftig opgeneukte — pardonez le mot — saxofoon bedient saxofonist Gregor Bürger! Fiedeljo, toonladder op, fiedeljo, toonladder af… Auditief jeukpoeder in het kwadraat, vooral wanneer de gitaar ook in de berekening van de jeukiteit wordt meegenomen; gitaar en saxofoon hebben namelijk een volstrekt symbiotische verstandhouding, al heeft gitarist Zehrfeld alle composities eigenhandig geschreven of van Nokia gestolen. Echter, de saxofoon wordt nergens echt hinderlijk, wat te danken is aan het funkgehalte van de ritmesectie, die een en ander swingend houdt, zodat de luisteraar niet compleet door de bomen de beer niet meer kan verdrinken en de put moet verkopen voordat het kalf in het bos geschoten is…

Natuurlijk zijn er ook bands aan te wijzen die Zehrfeld bij het schrijven beïnvloed hebben. Gedacht worden kan bijvoorbeeld aan Soft Machine, wat betreft de jazz/Canterbury-achtige feel van het materiaal. Van een geheel andere orde is Meshuggah, een band die ondanks de bruutheid van de muziek ook als een soort fusion gezien kan worden. Het nummer Meschugge is dan ook een ode aan deze Zweedse metalmonsters. Ondanks het feit dat verschillende stukjes op verschillende bands ljiken, is het geheel moeilijk te classificeren, wat vooral komt door de niet alledaagse combinatie van jazzsaxofoon met metaljazzgitaar. Deze combinatie is dan ook wat de muziek spannend houdt, en ervoor zorgt dat de plaat, ondanks het hoge genre-eigen muzakgehalte, niet gaat vervelen. Bovendien geeft de aanwezigheid van metal de muziek extra dynamisch potentieel, waarvan de composities vervolgens ook voldoende gebruik maken, zodat enerzijds de saxofoon zich een buitengewoon omvangrijk schouwtoneel kan toerekenen, terwijl anderzijds de luisteraar welverdiende zuurstofferingsruimte geboden wordt.

Zoals bij vrijwel alle instrumentale fusion valt ook in het geval van Panzerballett dat eeuwige euvel te noteren: vanwege het karakter van de muziek zijn de composities meer collages en de nummers vrijwel onderling uitwisselbaar. Desalniettemin is de kwaliteit van de muziek op “Panzerballett” dusdanig dat dit geen onoverkoombare crime mag zijn; ook in het geval van deze band, namelijk, geldt dat de muziek kan dienen als behang maar ook als voer voor een albumlange verdieping in de edele kunst van het fuseren. Hoog-technisch, hyperdruk, maar toch aangenaam… Die combinatie heeft toch wel wat.

Panzerballett heeft met het gelijknamige album een interessant debuut uitgebracht. Hoewel de muziek binnen een bepaald stramien valt, weet de band er wel een dergelijke eigen draai aan te geven dat het geheel niet spanningsloos is, zodat de liefhebber van fusion (of saxofoon in het algemeen) zich met deze plaat zonder meer enige tijd moet kunnen vermaken, ook al is de hoes verschrikkelijk en de poging tot humor ronduit abominabel…

Christopher Cusack