Parallel Or 90 DegreesAlbum

De comeback van Parallel or 90 Degrees (Po90) hing al een tijdje in de lucht. Toen begin 2009 de verzamelaar “A Can of Worms” werd uitgebracht, bleek dat Andy Tillison inmiddels de voorbereidingen had getroffen voor een nieuw album. Tegelijkertijd waren de reacties over die genoemde dubbel-cd zo lovend, dat de ietwat halfbakken status als typische late jaren negentig progband van Po90 eindelijk wat meer gestalte kreeg. Dus toch, na die jaren 1996-2001 waarin Tillison cs. vijf prachtige platen uitbracht, waaronder het bijna perfecte “Afterlifecycle” en “Travelling Chess” – de collectie van Peter Hammill-songs die Po90 op geheel eigen wijze interpreteerde. En natuurlijk het handjevol optredens, waaronder een stormachtig concert op het Progfarm-festival in 2001, dat achteraf gezien het afscheid van de band voor publiek is geweest. Daarna stond Tillison aan de wieg van The Tangent, de supergroep die in de lijn van Transatlantic wat Europese Willy Wortels uit de hedendaagse prog bij elkaar bracht. Dat lukte wonderwel op de eerste paar platen, maar de formule verwaterde en verzandde soms in teveel gefreak en ‘humoristisch’ geneuzel.

Met “Jitters” begint Tillison samen met Alex King, Dan Watts en nieuwkomer Matt Clark aan een nieuw hoofdstuk in zijn grillige muzikale carrière. In 43 minuten ontpopt de groep zich gedurende acht nummers als een krachtig, stevig en veel steviger collectief dan voorheen. Gekscherend genoeg begint de cd met een tussenstukje (Interlude) en zet de luisteraar meteen op scherp. Tientallen lagen gitaren, een snijdende bas en stoomwalsende drums bezetten een vol geluid, dat wordt aangevuld met elektronische effecten. In Standalone speelt de groep een versnelling lager, maar de productie blijft op het randje klinken. Hard en meedogenloos, met de dunne, vaak Bowie-achtige en zo typische Engelse zang van de in Frankrijk wonende Tillison. Toch klinkt ergens een verdwaalde piano, alsof die plompverloren tussen alle versterkers staat en totaal geen functie in de muziek heeft. In de daaropvolgende nummers laat het gezelschap horen waar zij voor staat, maar laat de uitdaging liggen om echt wat te ontwikkelen en dat is jammer. Aan het begin van Entry level denk je nog te maken hebben met een Bill Withers-achtig stuk (je kunt zo Lovely Day meefluiten als je dat zou willen), maar het leidt allemaal nergens naar. Het titelnummer zou eigenlijk voorbeeldig moeten zijn voor de rest van de plaat: daarop krijgt de groep wel een goede balans van muzikaliteit en balans te pakken. Beetje in de stijl van 10CC’s “Sheet Music”; grillig en zelfs een tikkeltje toegankelijk. Als dan The Dock of the Abyss volgt, is de groep terug bij af: hilarisch, maar tegelijkertijd nietszeggend.

Zocht Po90 op zijn eerste platen de aansluiting met de klassieke en authentieke prog van King Crimson en Van der Graaf Generator, nu probeert de band zijn commercieel succesvolle tijdsgenoten naar de kroon te steken, zoals Muse, Elbow en Porcupine Tree, maar ook Nine Inch Nails en zelfs Anathema. Genoeg clichés zijn aanwezig: metalriffjes, Ozric-achtige bliepjes en zwevende strijkjes. Prima natuurlijk, maar zorg eerst voor sterk songmateriaal en dompel vervolgens de productie van de plaat daar volledig in. Dat is helaas niet het geval met “Jitters”: niet één nummer op de plaat beklijft. Alles blijft doelloos hangen in vreemdsoortige experimenten met niet overtuigende zang zonder kop en staart. Het geneuzel en gefreak dat Tillison van The Tangent meenam terug naar Po90 staat niet in dienst van improvisatie, maar had juist als middel voor sterke nummers moeten dienen. Wat dat betreft kan Andy Tillison nog veel opsteken van bijvoorbeeld Jeremy Godfrey (Frost*): schrijf sterke songs, gebruik die als basis en leef je vervolgens in de studio volledig uit, door techniek als een apart instrument te gebruiken. Bij Po90 zijn er hoorbaar ideeën genoeg en hopelijk gaat Tillison op toekomstige albums vaker een beroep doen op zijn medebandleden; nu helpt slechts gitarist Watts op twee stukken muzikaal mee. Daar liggen ongetwijfeld kansen die de compactheid en toegankelijkheid van de muziek goed zullen doen. Parallel or 90 Degrees slaat met dit album de plank behoorlijk mis en doet hunkeren naar betere tijden, waarin de groep hopelijk weer terugkeert op zijn niveau van weleer. Mét de progressie, maar zónder de richtingloosheid die een album als “Jitters” behoorlijk in de weg zit.

Wouter Bessels