Pink FloydAlbum

Dit jaar is het dertig jaar geleden dat Roger Waters zijn beoogde trilogie van The Wall afsloot. Na een album in 1979 en een reeks live-optredens in 1980 en 1981 verscheen in 1982 de film van Alan Parker over de levens- en lijdensweg van hoofdfiguur Pink. In de daaropvolgende jaren kon Waters het Wall-boek moeilijk dicht doen. Steeds weer sprak het verhaal en de muziek nieuwe generaties aan. Nu is er een uitgebreide wereldtournee onder zijn eigen naam en is men vorig jaar begonnen het werk van Pink Floyd in een nieuw jasje te steken (Discovery en Experience-editions), met in enkele gevallen zelfs een heuse Immersion Set. Deze is gevuld met multimedia, hebbedingetjes en nooit eerder uitgebrachte opnames waar Floyd-fanaten al jaren op zitten te wachten. Waren in 2011 “The Dark Side Of The Moon” en “Wish You Were Here” al onderwerp van zo’n pretpakket, nu staat ‘The Wall” centraal.

Het op 30 november 1979 uitgebrachte dubbelalbum verschijnt in een Discovery Edition (twee cd’s), een Experience Edition (drie cd’s) en de Immersion Set, die uit zeven schijven bestaat en wederom gehuld is in een stevige box. Het originele album staat op twee cd’s, de eerder in 2000 uitgebrachte dubbel-cd “Is There Anybody Out There – The Wall Live 1980-81”, een dvd met clips, een documentaire en een klein stukje film van de originele Wall-show uit 1980 en twee cd’s vol met demo’s gemaakt in 1978 en 1979 tijdens de productiefase van het album.

Om gelijk met de ‘muur’ in huis te vallen, wat maakt juist deze Immersion Set het aanschaffen waard? Heel simpel: ruim 2,5 uur aan demomateriaal. Een verzameling die vast niet besteed is aan iedere luisteraar, maar in dit geval mag er – vanuit historisch en artistiek oogpunt – zeker om worden gejuicht dat de kluizen zijn geopend. Waarom? De ontstaansgeschiedenis van The Wall is een zeer interessante: vanaf de eerste demo die Roger Waters begin 1978 maakt met behulp van gitaren en toetsen, tot de banddemo’s uit begin 1979, voordat met producers Bob Ezrin en James Guthrie koers wordt gezet naar Frankrijk en Amerika om de plaat af te maken. De schetsen van Waters, waarvan ongeveer een kwartier op cd 5 zijn te vinden, zijn erg persoonlijk en soms moeizaam om te beluisteren (zijn stem gaat door merg en been), maar bevatten een schat aan ideeën die binnen een jaar door de band zijn omgetoverd tot volwaardige nummers. Een paar vallen af, zoals Teacher Teacher, dat als The Hero’s Return op het album “The Final Cut” zou opduiken en Sexual Revolution, dat van een saaie blues op “The Wall” tot een sleutelnummer op Waters’ eigen “The Pros And Cons Of Hitch Hiking” uitgroeit.

De demo’s van Waters tonen aan dat hij precies weet welke kant hij, tekstueel en conceptueel gezien, met “The Wall” opwil, terwijl de banddemo’s goed zijn voor het voortschrijdend inzicht. Enkele opvallende zaken: de bombastische drums van Waiting For The Worms, de vorm van The Thin Ice (waarvan het bandgedeelte op een bepaald moment zelfs het album afsloot), het ontstaan van The Show Must Go On (de demo Never Too Late klinkt als de muzikale missing link tussen “Wish You Were Here”, “Animals” en “The Wall”) en de ontwikkeling van de tekst en muziek van nummers als Young Lust, Comfortably Numb en Run Like Hell. Deze laatste drie komen gedeeltelijk uit de koker van David Gilmour (een paar van zijn originele demo’s sluiten cd 6 af) en eindelijk is te horen hoe anders het heeft geklonken voordat de definitieve mix – na veel discussie tussen Waters en Gilmour – is gemaakt. Deze cd’s met demo’s laten zich beluisteren als een fascinerende audio-documentaire waarin te horen is hoe het album langzaam maar zeker zijn definitieve vorm krijgt.

Samen met de uitstekend geremasterde studio- en live-cd’s vormen ze een inhoud om van te watertanden, maar toch is, in vergelijking met de eerdere Immersion Sets, één ding heel opvallend. Er ontbreekt een Blu-ray met bijvoorbeeld een 5.1 mix van de plaat. Dat zal voor velen een teleurstelling zijn en vormt het grootste kritiekpunt op deze uitgave. De band heeft al laten doorschemeren dat een surround-mix er op termijn misschien wel komt en dat is geen verkeerd idee: “The Wall” leent zich met zijn geweldige dynamiek, rijke arrangementen en het gebruik van diverse effecten daarvoor natuurlijk bij uitstek. Ook een dvd met een opname van een complete originele Wall-show siert door afwezigheid; slechts een stukje The Happiest Days Of Our Lives laat zien hoe die eruit heeft gezien. De documentaire “Behind The Wall” bevat meer korte beelden uit 1980, maar smaakt teveel naar meer.

Eerlijk is eerlijk: de vaak geuite kritiek op de Immersion Sets van “The Dark Side Of The Moon” en “Wish You Were Here” dat het uitmelken van EMI is begonnen, is slechts deels waar en hetzelfde geldt voor “The Wall”. Artistiek gezien is de toegevoegde waarde van dit soort boxen groter dan men denkt. De onderzetters, knikkers en sjaaltjes daargelaten, want die kunnen zo in de zak van Max. Op basis van de genoemde punten zijn EMI en Pink Floyd nog lang niet klaar met “The Wall” en misschien is het wel goed om voor ‘overkill’ te waken en niet teveel in zo’n box te stoppen. Een kwestie van keuzes maken en een kwestie van smaak. Lang leve de democratie.

Wouter Bessels