PresentAlbum

Er zijn bands waarvan je, op basis van iedere recensie of artikel die je leest, de indruk hebt dat het wel eens iets zou kunnen zijn dat je interesseert. Maar vaak is er dan die ene drempel die er voor zorgt dat je er toch niet induikt. In het geval van het Belgische Present was dat altijd de referentie naar hun landgenoten Univers Zero: In mijn ogen een synoniem voor “moeilijke muziek… uit de buurt blijven”. Maar dat was eigenlijk een vooroordeel aangezien ik nog nooit in aanraking was geweest met hun muziek.

Totdat ik op een zaterdagnacht via het internet het Amerikaanse prog radioprogramma Dreams Wide Awake zat te beluisteren, voor het eerst wat van Univers Zero hoorde en gelijk verkocht was. Donkere klanken en een bedompte sfeer die me deden denken aan de Belgische mijnstreken. Nieuwsgierig als ik ben, ging ik verder op zoek en dan is het niet vreemd dat je al gauw bij Present uitkomt aangezien bandleider / gitarist / componist Roger Trigaux in het verleden in Univers Zero heeft gezeten.

Daar waar Univers Zero een klassiek element in zijn muziek heeft (ze worden niet voor niks met de Hongaarse componist Belà Bartok vergeleken), laat Present duidelijk horen dat het zijn wortels in de progressieve rock heeft. De composities bestaan uit meerdere delen die ieder als basis een korte, hoekige melodielijn hebben, die met de nodige variaties in tempo, dynamiek en ritmiek herhaald worden. Te denken valt aan een monotone variant op King Crimson’s Fracture (van het album “Starless And Bible Black”). Monotoon moet daarbij niet verward worden met saai, maar meer met de sfeer zoals het Zweedse Anekdoten die ook wel kan neerzetten. Het onverbiddelijk doordenderen van een muzikale machine. Dit is zeker geen achtergrondmuziek, maar muziek die de volle aandacht van de luisteraar vraagt, nee: zelfs opeist.

“High Infidelity”, Present’s zevende album, laat een ongekend grote bezetting horen met de toevoeging van een tweetal blazers en een cellist. Dit maakt dat de muziek bij vlagen een intrigerend web is van ritmische en melodische lijnen, die zich pas na de nodige luisterbeurten weten te openbaren. In Souls For Sale wordt in de eerste vier delen steeds meer de intensiteit opgevoerd. De opening van dit stuk is een waar visitekaartje voor het spel van de Amerikaanse drummer Dave Kerman (5Uus/ Thinking Plague). Verbluffend hoe deze van complex drumwerk kan overschakelen naar een bijna percussieve benadering. In het derde deel wisselen de gitaar en de cello angstaanjagend scheurende klanken uit. De spanning bereikt zijn hoogtepunt in het vierde deel waar de blazers voor het eerst echt prominent aanwezig zijn. Abrupt neemt men gas terug in deel vijf. De ingetogen, maar nog steeds drukke, lijnen blijven echter aanwezig. De spraakzang van Roger Trigaux (ik neem tenminste aan dat hij het is) geeft het geheel een beklemmend gevoel. Op de achtergrond vinden er allerlei subtiele veranderingen in het arrangement plaats. Er duikt zelfs kort een accordeon op.
De finale brengt ons weer terug bij de hektiek van deel vier en de manier waarop de drums en de cello een ritmisch figuur delen is erg bijzonder. Nog opvallender is de manier hoe al die verschillende muzikale lijnen regelmatig van instrument naar instrument springen. Fascinerend om te volgen. Vader en zoon Trigaux laten aan het eind nog een mooi staaltje Fripperiaans gitaarwerk horen.

Wat volgt is het enige stuk dat niet door Roger Trigaux is geschreven. Het komt van de hand van toetsenist Pierre Chevalier: Strychnine For Christmas. Het is dan ook niet verwonderlijk dat in dit stuk de gitaar nauwelijks aan bod komt. De cello opent met een klaagzang die alom aanwezig zal zijn in de komende tien minuten. Als vervolgens langzaam de band invalt en het tempo wordt opgevoerd lijkt het warempel wel alsof het geheel nog gaat swingen. Dit komt mede door het stuwende drumwerk maar ook de grote rol voor de blazers. De mellotron zorgt echter voor het sinistere ondertoontje dat zo kenmerkend is voor de muziek van Present. In het tweede deel van dit stuk wordt die swing abrupt onderbroken door weer die lage celloklanken en scheurende sax. De melodielijnen die volgen lijken wel een langzame variant op het voorgaande swinggedeelte. De pianoriedels (toch al het belangrijkste toetseninstrument op dit album) die te horen zijn, doen mij denken aan Keith Tippet’s spel op King Crimson’s Catfood. De finale bouwt langzaam op naar de onverbiddelijke climax door middel van percussief drumwerk, gongslagen, klagende cello en mellotron. Hypnotiserend.

In het afsluitende Rêve De Fer, welke qua stijl sterk overeenkomt met het openingsstuk, is er een grotere rol voor de Trigaux gitaartandem. Briljant is de fikse grompartij die Chevalier uit zijn orgel weet te halen. De afsluitende saxofoonuitbarsting laat horen hoe King Crimson had kunnen klinken als Ian McDonald in 1972 nog steeds in deze band had gespeeld, ware het niet dat de opnames verraden dat we met een modern album van doen hebben. Een algehele productie die er overigens één is om door het ringetje te halen. Gelukkig maar, dit is muziek die niet gebaat is bij een modderig geluid.

Present’s “High Infidelity” is een album met intense, compromisloze progrock die met name de avontuurlijk ingestelde liefhebber, die wel wat kan met de aangehaalde referenties, zal aanspreken. Voor mij was dit album een echte openbaring.

Christian Bekhuis