PresentAlbum

Het Belgische kamerrockgezelschap Present, dat ontstaan is toen gitarist Roger Trigaux Univers Zero verliet, is nog altijd een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de RIO. Hoewel de band te laat werd opgericht om deel uit te kunnen maken van het Rock-in-Opposition-collectief is goed te horen dat ze daar wel hun origine hebben liggen: Present klinkt namelijk – niet geheel verrassend – als de piano- en gitaargeoriënteerde en blazerloze tweelingbroer van Univers Zero. Hoewel de twee hier besproken albums oorspronkelijk vijf jaar na elkaar zijn uitgebracht (waarna een hiaat van tien jaar volgde), zijn “Triskaidekaphobie” (1980) en “Le Poison Qui Rend Fou” (1985) al sinds 1989 alleen te verkrijgen als een dubbelrelease, en de meeste luisteraars zullen de twee albums dan ook moeilijk los van elkaar kunnen beschouwen.

“Triskaidekaphobie” en “Le Poison Qui Rend Fou” behoren zonder meer tot de grootste klassiekers van de RIO. Al meteen bij de opener Promenade Au Fond D’un Canal wordt duidelijk waarom: de band musiceert buitengewoon strak en de compositie kent geen noot teveel. De sfeer die wordt neergezet is bijzonder: hoewel Present evenals Univers Zero zowel dreigend als mistroostig is, klinkt de muziek door het ontbreken van met name de fagot een stuk ruimtelijker en minder apocalyptisch dan het eerste album van Univers Zero (bekend als “Univers Zero” of “1313”). Bovendien bevat de muziek kleine grapjes, bijvoorbeeld in de vorm van plagerige dissonante piano- en gitaarloopjes, die de muziek een iets speelser gezicht geven. Een beklemmend nummer als Le Poison Qui Rend Fou, Part 2 (met de grappige ondertitel Didi, Dans Ta Chambre!) wordt hierdoor wat luchtiger (doch ook wat dreigender) – al is Present nog altijd mijlenver verwijderd van de manische circushumor van bijvoorbeeld Samla Mammas Manna.

Ondanks dergelijke komische toetsen is Present echter net als voorganger Univers Zero volgens goede R.I.O.-traditie niet bepaald toegankelijk te noemen. Dit hangt samen met het feit dat de voornaamste invloedbronnen van de groep gezocht moeten worden in de modernistische klassieke muziek van de vroege twintigste eeuw, met name het werk van componisten als Igor Stravinsky, Arnold Schoenberg, Bela Bartòk, Anton Webern en Alban Berg, die experimenteerden met onder meer dissonantie, atonaliteit en de twaalftoonstechniek. Dit erfgoed wordt door Present onderworpen aan een rockbehandeling, waarbij ook de wijze lessen van de jazzgeschiedenis niet genegeerd lijken te worden. Tel hierbij op dat zangeres Marie-Anne Polaris goed heeft geluisterd naar Dagmar Krause (Slapp Happy/Henry Cow/Art Bears) en de kans is groot dat schoonmoeder binnen anderhalve minuut samen met de kat bovenin de gordijnen zit. De band is genadeloos in het uitwerken van zijn muzikale invalshoek en dat maakt de muziek bijzonder intensief en moeilijk te doorgronden.

Toch is het juist dit wat “Triskaidekaphobie” en “Le Poison Qui Rend Fou” tot absolute hoogtepunten van de Rock in Opposition/avantrock maakt. De muziek is hard, geslepen en compromisloos, maar blijkt bij intensieve beluistering niettemin van wonderbaarlijke schoonheid. Zoals ik ook geschreven heb in andere recensies van avantrockalbums, verstaat de band de kunst om de schoonheid van lelijkheid te tonen. De muziek van Present kost moeite – maar is die moeite meer dan waard.

Christopher Cusack