Procol HarumAlbum

Nog net in de jaren 60 kwam de derde lp van Procol Harum uit. Met A Whiter Shade Of Pale en Homburg had de band al twee superhits gescoord. De titelsong van “A Salty Dog” zou het in Nederland als single ook uitstekend doen. In Engeland en de Verenigde Staten sloeg dit zeemanslied veel minder aan. Waarschijnlijk vond men het te traag en te lang om op de radio te draaien. De meningen over dit album, met een aantal nummers met een nautisch thema, zonder dat we kunnen spreken van een conceptalbum, waren sterk verdeeld. De een roemde de composities en melodielijnen, de ander vond het een bont samenspel van stijlen met verschillende zangers. De positieve reacties waren wel in de meerderheid.

Om met de zang te beginnen; waarom zou je drie bandleden laten zingen als je Gary Brooker in huis hebt? Tsja, dit tekent de verschillende sterke karakters in de band die alle nadrukkelijk hun inbreng wensten te hebben. Toetsenist Matthew Fisher vond verder dat hij te weinig credits kreeg voor zijn aandeel in de wereldhit AWSoP en dat Procol Harum steeds meer als een begeleidingsband voor Brooker ging optreden. Na “A Salty Dog” verliet hij de band. De spanningen tussen gitarist Robin Trower en de rest van de band begonnen ook behoorlijk op te lopen.

A Salty Dog is een typisch Harum-nummer, een prachtige, gedragen compositie van Brooker, die het dramatisch zingt zoals alleen hij kan. Voor de opnames werd gebruik gemaakt van een heus orkest. Voor het strijkerswerk werd inspiratie opgedaan bij Chopin. Opvallend is dat de gitaar van Trower op dit nummer niet te horen is. The Milk Of Human Kindness, een rocknummer, sluit hier goed op aan. Brooker zingt weer fraai, de scherpe gitaar van Trower komt nu goed door en ook Fisher laat op kenmerkende wijze zijn orgel ronken. Weer een rustpuntje is Too Much Between Us, waarin het orgel de hoofdrol vervult en  dat een beetje klinkt als op AWSoP. Het is heerlijk wegdromen op deze zeer ontspannen melodie.

Een duidelijke rockstructuur met een bluesvibe horen we terug in The Devil Came From Kansas. Zeker het spel van Trower, die het nummer mede schreef, heeft een bluesy inslag. Bij zijn slotsolo gaat het geluid van link naar rechts over de boxen, dat hoorde je in die tijd vaker. Handgeklap en een koortje zorgen nog voor een extra accentje. Fisher verzorgt de zang op Boredom, met ditmaal Brooker op de achtergrond. Het is een luchtige popsong in calypsosfeer, door het gebruik van marimba, fluit, sambaballen en exotische percussie-instrumenten.

Regelrechte blues heeft de band in petto in het korte Juicy John Pink. Uiteraard heeft Trower, als schrijver de hoofdrol met zijn blueslicks, de mondharmonica ontbreekt ook niet, verder heeft het weinig om het lijf. Het is jammer dat Fisher op Wreck Of The Hesperus zingt, hij schreef dit nummer, dus zong hij het ook. Met de stem van Brooker had het veel mooier geklonken. De orkestraties zijn weer niet van de lucht, ik zie zo The Onedin Line voor me. Brooker’s pianospel is imponerend en Trower weeft zijn spel hier subtiel tussendoor. De branding sluit dit zeemanslied af.

All This And Moore is weer een typisch Brooker nummer. Hij zingt het met veel pathos, zeker na het subtiele intermezzo op piano. Het gitaarwerk is sterk net als de trombones die het nummer uitgeleide doen. Dan is het weer de beurt aan Trower, met nog zo’n blues getinte bijdrage. We hebben het over slow blues in Crucifiction Lane, met Trowers stem, die beter bij dit soort werk past, al is wel even doorbijten geblazen.  Het laatste woord is aan Fisher, die Pilgrim’s Progress schreef, dat bijna de allure heeft van AWSoP. Door zijn zang lijkt het toch wat meer op een liefdesliedje van The Beatles. Het golvende Hammond-spel is alom aanwezig en lijkt bijna zijn eigen koers te kiezen. Aan het eind klapt de band mee en krijgt het nummer bijna de sfeer van een hymne. Fisher gaf zelf later toe dat Brooker dit beter had kunnen zingen, wat dit nummer tot een nog waardiger afsluiter van dit album had kunnen maken.

Met “A Salty Dog” kreeg Procol Harum een prima opvolger van “Shine On Brightly”. De veelheid aan stijlen valt op, rock, blues en pop wisselen elkaar af. Het gebruik van een orkest is nieuw en voegt absoluut iets toe aan het bandgeluid. Later zou een live-opname met een compleet orkest volgen. Een mix van fraaie nummers en een aantal ‘bijzondere’ levert de band wat meer commercieel succes op. Grappig in dit verband is het feitje dat veel van de instrumenten die op de opnamen te horen zijn eerder waren gebruikt door The Beatles en The Shadows. Zo’n vetpot zal het allemaal toch niet geweest zijn. Matthew Fisher deed bij deze plaat voor het eerst de productie en de teksten waren weer van de hand van Keith Reid, die verder geen bandlid was. Het hoesontwerp, indachtig het nautische thema, is een pastiche van het destijds bekende sigarettendoosje van Player’s Navy Cut.  Een zeebonk kijkt vanuit een reddingsboei woest de wereld in…