RushDVD

Naar aanleiding van “Vapor Trails”, het eerste album van Rush sinds “Test For Echo” uit 1996, start het Canadese trio in juni 2002 met zijn eerste wereldtournee in vijf jaar. Oorspronkelijk bedoeld als een korte drie maanden durende tournee met ongeveer veertig optredens, eindigt deze tour pas in november 2002, na bijna zeventig shows, met een drietal optredens in Brazilië. De band treedt hier voor het eerst in zijn bestaan voor in totaal ruim 125.000 fans op: 25.000 in Porte Alegre, 60.000 in Sao Paulo (een record voor Rush) en 40.000 in Rio de Janeiro.

“Rush In Rio” is een registratie van het concert dat de band op 23 november 2002 gaf in het Maracana Stadion van Rio de Janeiro. Tijdens het laatste concert van de “Vapor Trails”-tournee spelen bassist/zanger Geddy Lee, gitarist Alex Lifeson en drummer Neil Peart een ruime selectie uit hun dertigjarige carrière. In chronologische volgorde passeren nummers van “Rush” (Working Man), “Fly By Night” (By-Tor And The Snow Dog), “2112” (2112 – Overture en 2112 – The Temples Of Syrinx), “A Farewell To Kings” (Closer To The Heart en Cygnus X-1), “Hemispheres” (The Trees en La Villa Strangiato), “Permanent Waves” (The Spirit Of Radio, Freewill en Natural Science), “Moving Pictures” (Tom Sawyer, YYZ en Limelight), “Signals” (New World Man), “Grace Under Pressure” (Distant Early Warning en Red Sector A), “Power Windows” (The Big Money), “Presto” (The Pass), “Roll The Bones” (Dreamline, Bravado en Roll The Bones), “Counterparts” (Leave That Thing Alone), “Test For Echo” (Driven en Resist) en “Vapor Trails” (One Little Victory, Ghost Rider, Secret Touch en Earthshine) de revue. Aangevuld met de (verplichte) drumsolo O Baterista brengt dit de duur van het concert op een meer dan respectabele lengte.

Met een oeuvre van maarliefst zeventien albums is het niet onbegrijpelijk dat de band simpelweg niet al zijn klassiekers kan spelen. Zo brengt het drietal geen enkel nummer van “Caress Of Steel” en “Hold Your Fire” ten gehore, waarbij vooral dat laatste gegeven opvallend is. Desondanks had ik persoonlijk graag wat meer nummers gezien van “Counterparts”, “Power Windows” of “Signals” en wat minder van “Roll The Bones”.

Na het bekijken van de prachtige documentaire “The Boys In Brazil” wordt al snel duidelijk dat het onstuimige weer tijdens deze drie openluchtconcerten niet echt meezit vanwege een welhaast continue dreiging van enkele fikse regenbuien. Gelukkig wordt alleen het tweede concert ook daadwerkelijk geteisterd door enige flinke nattigheden. Deze regenbui heeft echter ook zijn nadelige effect op de, vaak gevoelige, (midi-)apparatuur van de band, waardoor vooral Neil Peart genoodzaakt is zijn spel aan de nieuwe omstandigheden aan te passen.

Tijdens het opbouwen van het podium in Rio de Janeiro wordt de crew wederom getrakteerd op een flinke regenbui. Desondanks besluit de band het laatste optreden toch te filmen. Vanwege de reeds genoemde barre weersomstandigheden en het feit dat de mobiele opnamestudio niet tijdig arriveert lopen de voorbereidingen echter niet geheel volgens planning. Het meest belangrijke gevolg van deze vertraging is dat Rush helaas niet in staat is om een behoorlijke soundcheck voor dit optreden te doen. Nu heeft de band daar zelf niet zoveel last van, maar door het gemis van deze soundcheck is James Barton, de geluidsman van de band, niet in staat het geluid op de gebruikelijke manier te testen en te regelen. Dit is erg spijtig, helemaal omdat juist dit optreden ook nog eens wordt opgenomen en gefilmd. Het missen van de soundcheck heeft vooral zijn weerslag op het geluid en de mix van het optreden, maar daarover later meer.

Ondanks het gegeven dat de band door deze problemen muzikaal niet helemaal in absolute topvorm verkeert, klinkt de muziek van het drietal wederom buitengewoon krachtig en sterk. De energie en humor die deze drie Canadezen tijdens het optreden ten toon spreiden is werkelijk ongeëvenaard. Wat dit duivelse trio zo uniek maakt is het feit dat het drietal ondanks zijn evidente vakmanschap en vaardigheid de nummers op een bijzonder speelse en luchtige manier ten gehore brengt. Een hoofdrol hierbij is weggelegd voor Geddy Lee, die voortdurend heen en weer beweegt tussen basgitaar, toetsen en zang, waarbij hij samen met Alex Lifeson ook nog eens het publiek ‘bespeelt’.

De ster van het optreden is echter Neil Peart, waarvan ik ergens heb gelezen dat zijn drumstel inmiddels de grootte van een kleine provincie aanneemt. Na de dood van zijn vrouw en dochter binnen het tijdsbestek van nauwelijks één jaar aan het einde van de vorige eeuw, is het werkelijk een waar genoegen de man omgeven door zijn immense (ronddraaiende) drumstel aan het werk te zien. Het schijnbare gemak waarmee hij zijn drumvellen beroert, doet mij weer eens inzien dat de man zonder enige twijfel tot de absolute wereldtop behoort.

Waarschijnlijk omdat de band voor het eerst in zijn bestaan optreedt in Brazilië wordt Rush op een buitengewoon hartstochtelijke manier door het talrijk aanwezige publiek ontvangen. Regisseur Daniel E. Catullo III wisselt de filmbeelden van de band voortdurend af met enkele beelden vanuit het Braziliaanse publiek, waardoor de wisselwerking tussen band en publiek goed naar voren komt. Deze beelden van een dolenthousiaste menigte, waaronder vanzelfsprekend veel Braziliaanse schonen, doen je realiseren wat voor een welhaast religieuze belevenis deze optredens van het Canadese trio voor deze mensen is.

Video:
De dvd wordt gepresenteerd in breedbeeld met een beeldverhouding van 1.78:1, waarbij opgemerkt dient te worden dat het beeld helaas niet anamorfisch is. Eén van de vier executive producers van de dvd, Allan Weinrib (de broer van Geddy Lee), verklaart dat de beslissing om het anamorfische breedbeeld te laten vallen voornamelijk ingegeven is door de beperkingen van enkele camera’s, die tijdens het concert zijn gebruikt. “Het merendeel van het concert is gefilmd in het 16:9 Digibeta formaat”, vertelt hij in een officiële persverklaring. “Omdat we echter niet wilden dat de band door cameramensen afgeleid zou worden, hebben we besloten enkele op afstand bedienbare minicamera’s te gebruiken. Deze konden alleen in een 4:3 verhouding worden opgenomen”.

De lange speelduur van de dvd is ook een reden voor het feit dat “Rush In Rio” jammer genoeg niet in anamorfisch breedbeeld vertoond wordt. Het is immers gewoonweg niet mogelijk om bijna drie uur muziek en beeld in combinatie met meerdere geluidssporen op een enkele dvd te plaatsen. In plaats van het concert in tweeën te splitsen, heeft de band er dus voor gekozen om het beeld niet anamorfisch weer te geven.

Nochtans ziet het beeld er over het algemeen best goed uit. De transfer is erg zuiver waardoor het contrast en de schaduwdetails zeer goed naar voren komen. Ondanks het gebruik van allerlei rook- en lichteffecten blijven de videobeelden in de regel zeer scherp en helder, maar lang niet alle kleuren komen even fraai in beeld. Bovendien zijn de close-ups beduidend scherper dan beelden van verderaf.

Audio:
“Rush In Rio” biedt twee geluidssporen: een Dolby Digital 2.0 stereospoor en een Dolby Digital 5.1 surroundspoor. Tijdens het luisteren naar het 5.1 geluidsspoor viel mij een aantal zaken op. Ten eerste is het gezang en gejuich vanuit het publiek buitensporig goed te horen. Door deze luide mix heb je soms zelfs het idee dat je midden in het stadion staat! Het nadeel is echter wel dat de zang van Geddy Lee af en toe niet meer duidelijk te horen is. Om dit euvel op een eenvoudige manier te verhelpen, dien je de volumeregeling van de achterluidsprekers aan te passen. Het lawaai van het enthousiaste Braziliaanse publiek zorgt er ook voor dat de korte aan- en afkondigingen nauwelijks te volgen zijn en dat kan toch niet de bedoeling zijn. Verder lijkt het wel of de twee achterkanalen van deze 5.1-mix achter in de arena zijn opgenomen. Hierdoor klinkt het gezang van het publiek telkens een fractie later dan het tempo van de band in feite aangeeft. Het moge duidelijk zijn dat dit faseverschil soms erg irritant kan zijn.

Bij beide geluidssporen zijn bovendien meer dan eens de nadelige gevolgen van de zogenaamde volumebegrenzers te horen. Deze begrenzers controleren voortdurend het totaalvolume, zodat de muziek nergens te hard of te vervormd klinkt. Het gebruik van deze volumebegrenzers gaat op deze dvd helaas wel eens ten koste van de dynamiek en intensiteit van de muziek.

Wanneer je jouw buren deelgenoot wilt maken van dit concert of wanneer je jouw vrienden wilt overdonderen met het geluid, dan raad ik zonder enige terughoudendheid het surroundspoor aan. Omdat dit geluidsspoor echter gehinderd wordt door de reeds aangehaalde onvolkomenheden, komt deze mix soms rommelig en onverzorgd over. Wil je evenwel onvervalst genieten van het concert, dan prefereer ik toch de gewone stereomix. Deze doet namelijk veel meer recht aan het eigenlijke geluid van de band. Er is immers beduidend minder lawaai vanuit het publiek te horen, waardoor de band veel beter tot zijn recht komt.

Extra’s:
De extra’s van “Rush In Rio” zijn te vinden op de tweede dvd. Deze bestaan uit de documentaire “The Boys In Brazil”, een drietal multi-angle songs en een tweetal ‘easter eggs’.

“The Boys In Brazil” is een bijzonder interessante en af en toe lachwekkende documentaire van bijna één uur over de drie concerten van Rush in Brazilië, met interviews met Geddy Lee, Alex Lifeson en Neil Peart. De bandleden praten onder meer over de voorbereidingen voor deze tournee, hun gevoelens ten aanzien van het spelen van enkele oudere nummers en hun ervaringen in Brazilië. De door Andrew MacNaughtan gemaakte documentaire geeft een bijzonder openhartige blik achter de schermen van het Canadese drietal. Onder de noemer “MX Multiangle” is het spel van de band tijdens de nummers YYZ, O Baterista en La Villa Strangiato, met verschillende camera’s, uit meerdere invalshoeken te volgen. Deze mogelijkheid is vooral interessant voor de muzikanten onder ons, die hun hart kunnen ophalen bij de fabelachtige techniek van de drie heren. Tenslotte zijn er nog twee ‘easter eggs’ te vinden op deze dvd; de achtergrondfilm van By-Tor And The Snow Dog en een versie van Anthem uit 1975.

Bovendien wordt deze dubbeldvd vergezeld door een zestien pagina’s tellend boekwerkje waarin Neil Peart op zijn bekende wijze verhaalt over de belevenissen en problemen tijdens de drie concerten in Brazilië.

Conclusie:
Als groot Rush-fan moet ik tot mijn spijt vaststellen dat de allereerste concertdvd van het Canadese trio helaas geen onverdeeld succes is geworden. Het gemis van een anamorfisch breedbeeld en de matige surroundmix doen zowel de beeld- als de geluidskwaliteit te kort schieten ten opzichte van andere recente muziektitels.Aan de andere kant laat “Rush In Rio” wel een bijzonder gedreven band zien die, weliswaar niet in topvorm, een zeer groot publiek in extase brengt. De interactie tussen Rush en dit dolenthousiaste Braziliaanse publiek is op fraaie wijze in beeld gebracht, waarbij alleen het technische aspect van de dvd te wensen overlaat. Juist deze interactie maakt “Rush In Rio” zo uniek en opmerkelijk, waardoor ik de mindere punten van de dvd graag door mijn vingers wil zien.

Desalniettemin hoop ik dat Rush de volgende keer het concert over twee dvd’s splitst, met de eerste set (Tom Sawyer – Natural Science) op disc één en de tweede (One Little Victory – Working Man) op disc twee. Hierdoor is er immers genoeg ruimte op beide dvd’s voor anamorfisch beeld met eventueel zelfs een DTS-geluidsspoor.

Frans Schmidt