SBBAlbum

Over de muur en achter het ijzeren gordijn, maakte SBB in de seventies het ene na het andere meesterwerk. Zelfs buiten het Oostblok wisten de heren hierdoor de aandacht op zich te vestigen. Tegenwoordig hebben hun albums in West-Europa welhaast een cultstatus. Dit is niet geheel zonder reden, aangezien zelfs eind jaren ‘70 het progressieve vuur nog altijd intens brandde.

De muziek van deze drie heren is een combinatie van jazz-en progrock. Qua stijl doet het mij wat denken aan tijdsgenoot Happy The Man maar ook aan de elektrische jazzfusion van Return To Forever. De meer elektronische momenten hebben wat weg van Jeff Wayne, waardoor ik vermoed dat de heren tijdens hun (west)-Europese tours zich hebben laten beïnvloeden door de opkomende discorage.

De sound van deze Polen leent zich in elk geval goed voor jammende melodieën die langzaam verder worden uitgebouwd in steeds expressievere en daardoor ook intrigerende klankenwaaiers. Wolani O Brzęk Szkła bestaat dan ook uit twee lange composities die alle kanten opschieten. Deze muziek heeft verder een soort ruwheid. De verschillende stijlen zijn niet naadloos met elkaar versneden, maar worden verwerkt als de ingrediënten van een soep: de brokken kun je – als ware het stukken vlees en groenten – van elkaar onderscheiden, maar de opvolging van smaken en indrukken voelt niettemin logisch aan.

Dit blijkt onder meer op het titelnummer. Het langzame begin bevat lome, zweverige melodieën die de tijd nemen om de luisteraar met hun bezwerende synthesizertonen in te pakken. Pas na vier minuten wordt de snelheid opgevoerd en mogen de toetsen wilder zwieren tot de storm gaat liggen. In het middenstuk treffen we metronomisch drumwerk en swingend mondharmonicaspel aan dat klinkt als een lange prairiewandel naar een climax waarin de wolken langzaam verdonkeren. Uit de omgeving doemen vervolgens dreigende klanken op, waarbij de synthesizer helemaal mag losgaan. Een muzikale wervelwind! Dit resulteert in een heerlijk extatische climax.

Odejście start eveneens subtiel met sfeervol, akoestisch gitaargetokkel. Het zijn vederlichte tonen die door de wind langzaam hoger worden geblazen, waarna primitieve drums en zingende synthesizers gaandeweg hun intrede doen. Het creëert anticipatie voor een uitbarsting. In plaats daarvan leidt de band ons naar een heel klein, breekbaar segment met wiegende melodieën en fluisterende zang. Het is de disco-achtige passage die uiteindelijk de spanning breekt: het swingt in elk geval de pan uit, wat op verrassende wijze voor ontlading zorgt. Ook het einde van deze compositie kenmerkt zich weer door sterk synthesizerspel dat met spookachtige tonen een gevoel van dreiging creëert. Dit zorgt voor een stormachtige conclusie. Erg sterk hoe deze nu. Els steeds weer veranderen, terwijl elke mutatie toch iets toevoegt aan een onverbiddelijke opbouw.

Op de deluxe editie treffen we nog een tweetal korte nummers aan: Bitwy Na Obrazach en Uścisk W Dołku. Dit zijn disconummers die niet misstaan zouden hebben op een denkbeeldige, Poolse variant van Saturday Night Fever. Niettemin is het toetsenwerk ook hier heel expressief, hetgeen deze composities een warm, fluwelen geluid geeft dat ver boven de middenmoot uitstijgt. Een uitstekende toevoeging aan het album.

Deze plaat vind ik helemaal te gek. Wellicht is het een tikkeltje rauw en neigt het verder naar onevenwichtigheid, maar desondanks weet de band de uiteenlopende klanken te verwerken tot ijzersterke nummers. Met name de twee lange composities van het originele album overtuigen met verve. Deze plaat zie ik daarom als een vergeten klassieker van de jaren ‘70.