Sleepytime Gorilla MuseumAlbum

Voor zover het Amerikaanse Sleepytime Gorilla Museum überhaupt bekend is, worden de heren en dame gezien als een bijzonder markant gezelschap dat eclecticisme hoog in het vaandel heeft staan. Met een gevarieerd scala aan instrumenten (waarvan een gedeelte zelf gemaakt is door de band) hebben de suppoosten namelijk al twee maniakale albums volgespeeld met een eigenzinnige potpourri van wijd uiteenlopende muzikale genres. De hoogst eigenzinnige muziek wordt bovendien met veel verve vertaald naar het podium, waar de band een Dante-achtig inferno lijkt te willen scheppen. Mede dankzij de sensationele liveshows is de ster van het genootschap rijzende, en ongetwijfeld zal het meest recente studioproduct, “In Glorious Times”, verder bijdragen aan de langzaam toenemende bekendheid van dit bizarre fenomeen.

“In Glorious Times” is een enigszins moeilijk te vatten plaat. Hoewel de muziek door het bijeengeraapte, drukke, energieke en vaak hysterische karakter zonder meer apart te noemen is, is de insteek van het collectief amper veranderd ten opzichte van de voorgaande albums. Het zou te reductief zijn om te beweren dat het trucje nu wel bekend is, maar voor degenen die reeds bekend zijn met “Grand Opening and Closing” en “Of Natural History” is de verrassing er enigszins af. Anderzijds zijn er wel degelijk nieuwe elementen geïntroduceerd, en is de stijl van de band verder uitgewerkt, waardoor het geheel gebalanceerder klinkt. Hoewel dit ietwat afbreuk doet aan de overweldigende kracht van voorgaande albums maakt de kristallisering van de stijl het makkelijker om de band serieus te nemen; het freakshow-gehalte neemt namelijk af.

Op “In Glorious Times” is de muziek over de gehele linie een stuk minder ‘rammerig’ geworden. Waar op “Grand Opening and Closing” bijvoorbeeld een nummer als 1997 een behoorlijk swingend metalnummer is, is op het hier besproken album het tempo omlaag gegaan en het geluid wat opener geworden, waardoor bij de ruige stukken eerder gerefereerd wordt aan de latere Meshuggah of doom-metal dan aan, bijvoorbeeld, Rammstein. Tegelijkertijd is de muziek vaak “ruimtelijker” geworden, waardoor de composities vaak naar filmmuziek neigen. Zo is Puppet Show een nummer dat zich uitstekend zou lenen voor een spannende horrorfilm. Deze verandering in het geluid hangt sterk samen met het feit dat de enige vrouw van het gezelschap, Carla Kihlstedt, een groter aandeel heeft gekregen in het schrijven van de muziek. Ook is haar gezongen aandeel groter geworden, en haar stem in combinatie met de opener muziek doet in nummers als Angle of Repose denken aan bijvoorbeeld Björk of Portishead. Hierdoor is de muziek relatief wat toegankelijker geworden, hoewel er nog steeds een wereld van verschil bestaat tussen de gemiddelde neo-prog-groep en Sleepytime Gorilla Museum.

Hoewel uit de reeds genoemde omschrijvingen en verwijzingen al voldoende duidelijk moet zijn dat het materiaal van de groep zich moeilijk in een hokje laat stoppen, is met voornoemde referenties slechts een deel van de muziek te duiden. Zo doet de algehele sfeer van drukheid vaak denken aan Frank Zappa of Magma en meer nog, Henry Cow, terwijl de afhankelijkheid van verschillende soorten muziek iets is dat ook King Crimson kenmerkt. Verder kan voor “In Glorious Times” nog een groep als Tool als baken dienen. Dit genootschap wordt namelijk ook gekenmerkt door een waanzinnig strakke (bijna-)krankzinnigheid, waarbij een repeterend spervuur aan onnavolgbare subtiliteiten de luisteraar in trance lijkt te brengen. Qua intensiteit kan Sleepytime Gorilla Museum zich meten met avant-prog gezelschappen als Guapo of Univers Zero. Echter, al de genoemde gezelschappen en artiesten delen met Sleepytime Gorilla Museum de drang om de grenzen van muzikale genres te zoeken en deze op eigenzinnige wijze te overschrijden. “Lak aan conventie” is dan ook de enige manier waarop de muziek van Sleepytime Gorilla Museum in drie woorden omschreven zou kunnen worden.

In een notendop is “In Glorious Times” een stap verder ten opzichte van de voorgaande albums van Sleepytime Gorilla Museum. Tegelijkertijd, echter, zijn er twee conflicterende kanttekeningen bij dit studioproduct te plaatsen. De stijl van de band is in kleine kring intussen behoorlijk bekend aan het worden, en daardoor had deze plaat wel meer verandering mogen tonen, omdat het verrassingseffect afnemende is. Daarentegen zorgt het feit dat het ‘bekende’ geluid langzaam uitgebalanceerd raakt er wel voor dat het gezelschap niet langer voornamelijk als rariteit gezien kan worden. Terwijl het dus goed is dat de vaste stijl langzaam uitgediept wordt, doet dit wel enigszins afbreuk aan het overweldigende effect dat de eerste twee albums hadden. Desalniettemin valt te stellen dat door de zorgvuldige uitwerking van het geluid Sleepytime Gorilla Museum steeds interessanter wordt. Misschien zal de muziek niet meer direct winnen op raarheid, maar vanwege de zorgvuldige zelfontplooiing van de band, waarvan “In Glorious Times” tekenend is, is het nieuwe album toch een stap voorwaarts, en niet zomaar een pas op de plaats.

Christopher Cusack