Sleepytime Gorilla MuseumAlbum

Potverdorie! Heb ik zojuist vastgesteld dat ik de titel van ‘mijn meest excentrieke album van 2004’ zal toewijzen aan The Red Masque met “Feathers For Flesh”, komt Sleepytime Gorilla Museum uit het niets op de proppen met zijn tweede album, zodat deze strijd weer helemaal open ligt. Omdat “Of Natural History” termen als krankzinnig of buitenissig van een totaal nieuwe dimensie voorziet, resulteert dit in een buitengewoon interessant, maar bijzonder moeilijk beluisterbaar album. Als dit maar goed gaat…

Sleepytime Gorilla Museum komt tegen het einde van de vorige eeuw in Oakland (USA) voort uit een samenwerkingsverband van gitarist Nils Frykdahl (Charming Hostess, The Faun Fables, Idiot Flesh en inkBoat), violiste Carla Kihlstedt (Charming Hostess, inkBoat en Tin Hat Trio) en bassist Dan Rathbun (Charming Hostess, Idiot Flesh en inkBoat). Met de twee slagwerkers Frank Grau (Species Being) en David Shamrock (Thin Pillow en Thinking Plague) en percussionist Moe! Staiano (inkBoat en Vacuum Tree Head) debuteert het gezelschap in 2001 met “Grand Opening And Closing”. Zonder Shamrock speelt het stel vervolgens in nagenoeg alle uithoeken van de Verenigde Staten, waarvan “Live” uit 2003 het bewijsstuk is. Na deze tournee staat Grau zijn plaats achter het drumstel af aan Matthias Bossi (Skeleton Key) om als manager van de groep aan de slag te gaan.

“Of Natural History” is een zeer tumultueuze wervelwind van gevoelens en impressies, die met volle kracht over het muzikale landschap raast. Daarbij verzwelgt deze cycloon zo goed als alles wat hij op zijn weg tegenkomt, zoals avant-metal, avant-rock, gothic, industrial, metal, progressieve rock en rock-in-opposition. Vanwege deze enorme verscheidenheid aan muziekstromingen is Sleepytime Gorilla Museum dan ook een zonderling, avant-gardistisch gezelschap, dat duidelijk aan auditieve schizofrenie lijdt en daardoor bijzonder moeilijk te categoriseren is. Eén ding is zeker… ik heb niet vaak zoiets als dit gehoord!

De voornaamste bronnen van inspiratie van het Californische collectief zijn Art Bears, Einstürzende Neubauten, Henry Cow, King Crimson, The Melvins, Mr. Bungle, Rammstein en Frank Zappa. Omdat Sleepytime Gorilla Museum deze invloeden op een totaal eigenzinnige manier door elkaar weet te husselen, vereist beluistering naar dit tweede album evenveel aandacht en oplettendheid als onverzettelijkheid en volharding. Juist om die reden zal “Of Natural History” niet voor iedereen even prettig of aangenaam zijn, maar dit betekent niet dat de muziek volstrekt onbeluisterbaar of helemaal ongenietbaar is. Het allegaartje vraagt alleen wat meer draaibeurten dan gemiddeld, wat dit album uiterst geschikt maakt voor muziekliefhebbers met veel concentratie- en doorzettingsvermogen…

Ondanks dat “Of Natural History” volgens mij het meest samenhangende werkstuk van de groep is, klinkt het toch af en toe enigszins incoherent. Dat komt omdat de orkaankracht aan het begin van het album, naarmate de plaat vordert meer en meer aan kracht inboet. Dat geeft de luisteraar weliswaar enige tijd om op adem te komen, maar de oorspronkelijke windsnelheden worden helaas niet meer bereikt. Verder ben ik van mening dat Sleepytime Gorilla Museum in zijn nobele streven naar originaliteit en vernieuwing af en toe een tikje te hoog van de toren blaast en dientengevolge iets teveel van zijn luisteraars vraagt.

Via een veelvoud aan aparte arrangementen, ingenieuze instrumentaties, merkwaardige melodieën, complexe klanken, sombere stemmingen en robuuste riffs creëert Sleepytime Gorilla Museum een uitzonderlijk origineel en bijzonder grensverleggend album. Daarbij worden de elf muziekstukken omringd door geluiden van mensen, machines en uit de natuur. Deze rustieke omgevingsgeluiden staan in schril contrast met de vaak luidruchtige muziek en ik denk dan ook dat deze intermezzo’s zonder meer een diepere betekenis hebben.

Dat achter deze originele muzikale verscheidenheid ook een gelijkwaardig concept schuil gaat, zal waarschijnlijk dan ook niemand meer verbazen. Ondanks dat “Of Natural History” geen zuiver conceptalbum is, kent de plaat wel een rode draad, waarin kwesties als milieu, oorlog, politiek, religie, technologie, virussen en verkwisting centraal staan. Zo horen we onder meer verwijzingen naar God, Satan, de Futuristen, de Unabomber, tuberculose en de Apocalyps de revue passeren.

Eigenlijk presenteert Sleepytime Gorilla Museum een behoorlijk extremistisch programma, waar een gemiddelde milieugroepering jaloers op zal zijn. De band ziet immers de mens als een soort parasiet die de aarde om zeep helpt, waardoor direct het onderwerp van Cockroach pijnlijk duidelijk wordt. Deze merkwaardige metafoor komt het meest ondubbelzinnig naar voren in The Freedom Club, waarin de band enige sympathie toont voor een aantal radicale ideeën van Theodore Kaczynski. Deze professor, beter bekend als de Unabomber, verkondigt in zijn manifest enkele identieke standpunten, zoals de strijd tegen de verstikkende technologie.

Wanneer de wind is gaan liggen kan ik dan ook opmaken dat “Of Natural History” allesbehalve een makkelijk plaatje is en dat het dus bij eerste kennismaking in elk geval met enige voorzichtigheid benaderd dient te worden. Dat je deze bespreking tot zover hebt gelezen, betekent wellicht dat jouw karaktereigenschappen mogelijk geschikt kunnen zijn voor Sleepytime Gorilla Museum: avontuurlijk, standvastig, gedurfd, onverschrokken, opmerkzaam en bereid om tegen de wind in te gaan. Dat dit ook de kenmerken van de band zelf zijn, is niet helemaal toevallig.

Met deze karaktereigenschappen zal “Of Natural History” langzaam maar zeker van een wervelende windhoos veranderen in een alledaags, doch behaaglijk briesje. Leuk voor de watersporters, maar voorlopig zit ik nog zonder duidelijke winnaar in de strijd voor ‘mijn meest excentrieke album van 2004’… Frans Schmidt