Soft WorksAlbum

Allan Holdsworth-fans moeten nu even opletten. Het overleden jazzgitaargenie is op de top van zijn kunnen op deze fantastische live-opname van een kortstondige, maar uiterst populaire editie van Soft Machine.

Hij is helaas niet de enige die inmiddels het tijdelijke voor het eeuwige heeft verwisseld: ook de Canterbury-iconen saxofonist Elton Dean en bassist Hugh Hopper zijn niet meer onder ons. Waarmee het enige nog levende lid van het kwartet op dit album de legendarische (en huidige Soft Machine-drummer) John Marshall is. Ik ga jullie hier niet vermoeien met de volledige stamboom van de Soft Machine familie. Het is in dit verband voldoende te weten dat de vier heren nooit eerder in deze samenstelling met elkaar hebben samengespeeld. Hopper, Dean en Marshall speelden enige tijd samen met toetsenist Keith Tippett in een eenmalig ensemble genaamd Soft Ware. Toen Tippett niet meer verder wilde werd Holdsworth bereid gevonden diens plek in te nemen.

In deze bezetting en onder de naam Soft Works, werd een studioalbum opgenomen, “Abracadabra”, uitgebracht in 2003. Daarna volgden optredens in de VS (één), Japan (vier), Italië (vijf) en tenslotte nog één in Mexico. Deze opname komt van de derde avond, 11 August 2003, in Japan, in de Namba Hatch club in Osaka, en toont de band in absolute topvorm. De heren spelen zich gezwind door een bijna twee uur durende set die zwaar leunt op het voornoemde studioalbum maar ook oude Soft Machine-favorieten bevat. Zoals Facelift en Kings & Queens, Robert Wyatt’s Calyx, een eerbetoon aan John Coltrane, First Train, geschreven door Hugh Hopper en het door Holdsworth gepende Alphrazallan, genoemd naar zijn anti-angstmedicatie. Tja…

Hoewel het bekend is dat Holdsworth nooit tevreden was over zijn eigen gitaarwerk, moet hij toch glimlachend toegekeken hebben van bovenaf, luisterend naar zijn bijdragen aan opener Seven Formerly. Het is werkelijk formidabel wat hij hier laat horen. Hoe is het in Godesnaam mogelijk dat iemand zo snel kan spelen, het is een waarlijke waterval van noten. In Seven Formerly neemt hij het stokje over van Dean’s saxofoon en tilt hij de hele melodie op naar een hoger plan. Datzelfde doet hij in Alphrazallan, maar in het meer beschouwende Baker’s Treat levert hij gevoelige, gedempte akkoorden voor Elton Dean’s lyrische saxofoon. Totdat hij zelf aan een andere betoverende solo begint.

Ook Dean verdient lof, zijn aan Coltrane refererende spel is uiterst geïnspireerd. Misschien komt dat wel door het samenspel met kompaan Holdsworth. Het ritme duo, de briljante jazz-rock drummer John Marshall en de onopvallende bassist Hugh Hopper met zijn kwikzilver basloopjes, blijft een beetje in de schaduw maar biedt zoals altijd uitstekend ondersteuning aan het virtuoze duo om te excelleren. Gelukkig maar, het risico van gezamenlijk uit de bocht vliegen ligt altijd op de loer bij dit soort ‘superbands’.

Het gaat te ver om alle nummers individueel te bespreken, maar ik wil vooral de aandacht vestigen op de versies van Soft Machine klassiekers Kings & Queens en Facelift. Beide nummers hebben baat bij een meer open, sobere behandeling dan het origineel: de ruimte tussen de instrumenten (en de noten) geeft de eerste een mystieke sfeer, terwijl de laatste een aanhoudende, dreigende polsslag ontwikkelt.

Maar we hadden het in de opening al over de geniale Holdsworth, zonder twijfel de grote trekker van dit album. Hij combineert de voorliefde voor volume en attack van de rockgitarist met het gevoel voor harmonie van diens jazz-tegenpool. Vlagen van noten schieten in het rond, vaak eindigend in dramatische crescendo’s. Ook de vaak bekritiseerde SynthAxe-gitaar wordt door hem met zowel smaak als vaardigheid bespeeld. En zeker zo belangrijk, hij weet meestal wanneer het tijd is om te stoppen.

Naar verluidt was de originele opname een beetje ruw, met luidruchtige drums, gedempte gitaar en een over het algemeen ‘dreunende’ sfeer. Er is dus toverwerk verricht door engineer Mark Wingfield: het geheel klinkt alsof het gisteren is opgenomen, met de best denkbare technologie. Hulde.

Als je van het Canterbury-geluid houdt, en dan in het bijzonder Soft Machine, en als je evenals ik gelooft dat Allan Holdsworth een van de grootste jazzgitaristen aller tijden was, dan is dit verplichte kost.