Tangerine DreamAlbum

Als Tangerine Dream in augustus 1984 in Engeland tekent bij het gloednieuwe label Jive Electro, heeft de groep er bijna tien jaar opzitten bij Virgin: een periode waarin de band uit Berlijn het gezicht van de melodieuze elektronische muziek een behoorlijke smoel geeft en tegelijk ook met zijn tijd meegaat.

De platen bevatten altijd weer de meest recente synthesizers en ander vernuft, terwijl ook het gitaarspel van bandleider Edgar Froese zeer bepalend is voor de vaak lang uitgesponnen composities. In de nadagen bij Virgin maakt de band een uitgebreide tournee door Oost-Duitsland en Polen; eerder al – respectievelijk in 1980 en 1982 – trad de groep op in Oost-Berlijn en Boedapest en die uitstapjes aan de andere kant van het ijzeren gordijn smaakten naar meer, vanwege de enthousiaste reacties op de muziek. Een van de twee optredens in het ijsstadion in Warschau dient als basis voor de in november 1984 uitgekomen dubbel-lp “Poland”. Die is nu in zijn volledigheid door Esoteric opnieuw uitgebracht. Of beter nog, eindelijk in ere hersteld.

Op “Poland” is in vier lange stukken en een korte toegift (Rare Bird) materiaal te horen dat ten tijde van de concerten nog niet op plaat is uitgebracht. De laatste daarvoor uitgebrachte studioplaat (“Hyperborea”, uitgebracht in de herfst van 1983) laat al horen dat de groep blijft experimenteren met geluid en dat het gebruik van elektronische percussie steeds meer een stempel op de muziek gaat drukken. Het titelstuk van “Poland” is wat dat betreft een typisch voorbeeld; een hypnotiserend ritme, waarover Froese warme koorgeluiden speelt, Schmoelling de druk opvoert met bijna uit de bocht vliegende solo’s en Franke met sequencers de sfeer dreigend maakt. Na een climax volgt een rustig gedeelte, waarvan er meer op de plaat zijn te vinden. De sterk filmische muziek doet denken aan materiaal van Ennio Morricone, maar is ook minimalistisch en dus zeer effectief. Tangent is iets minder boeiend en zeer fragmentarisch, terwijl in Barbakane de eenheid terugkeert, slechts kort onderbroken door een stuk dat als Warsaw In The Sun op een maxi-single verschijnt.
Samen met het titelstuk steekt afsluiter Horizon met kop en schouders boven de rest uit. Hier wordt de geheimzinnige en bijna donkere sfeer van “Hyperborea” en ook het tweede deel van Poland voortgezet, waarbij de heren de spanning geweldig opbouwen en elkaars spel aanvullen. Vooral Schmoelling speelt zijn solo’s met veel gevoel. Ook dit stuk kent een overdonderende climax, waarmee de cirkel met het ritmische begin van Poland weer rond is. Horizon levert het bewijs dat het trio Froese-Franke-Schmoelling op het hoogtepunt van zijn kunnen staat. Alles valt prachtig op zijn plek in deze kleurrijke muziek. Toch is er een opvallende afwezige: het gitaarspel van Froese. Maar de stijl waarin Schmoelling af en toe speelt, daar kan een gitarist – zelfs Froese – niet aan tippen. Zeker niet binnen de muziek die Tangerine Dream op dat moment maakt.

Na dit dubbelalbum zouden de heren met “Le Parc” een plaat met korte en compacte stukken maken, die meer de individuele bijdragen blootstellen dan dat er een groep aan het werk is. Alleen al om die reden is “Poland” een aanrader voor een TD-plaat uit de jaren tachtig. Eerder is deze dubbelaar diverse malen op cd verschenen als een enkele cd met ingekorte versies van Barbakane, dan wel het volledig ontbreken van Tangent. Alleen de zeldzame Amerikaanse in 1992 uitgebrachte versie op dubbel-cd bevat alle stukken compleet en die dient dan ook als basis voor deze prachtig verpakte heruitgave, waarvan het boekje een interessant verhaal van Andy King bevat over het verloop van de tournee door het ijskoude Polen. Frappant is het daarom dat “Poland” warmer dan ooit op cd klinkt en met veel zorg is opgepoetst, zonder dat het geluid dichtslibt of er (teveel) compressie is toegepast. Dat belooft nog wat voor de andere heruitgaven die Esoteric heeft gepland van TD-platen uit de Jive-periode. Dit is zo’n remaster die met recht ‘definitief’ genoemd kan worden.

Wouter Bessels

2CD Deluxe editie (2011):