Tangerine DreamAlbum

Nadat Virgin begin dit jaar het belangrijkste werk uit de ‘Virgin Years’ van Tangerine Dream verzamelde op een 3cd-box had Esoteric inmiddels de rechten in handen van de periode die daaraan voorafging en daarop volgde. Daarvan is deze “Sunrise In The Third System” op sublabel Reactive het eerste uittreksel.

Al sinds de late jaren tachtig verschijnen er regelmatig compilaties en heruitgaven van platen uit de jaren 1970 tot 1973 die op het Ohr-label zijn uitgebracht. De laatste uit 2006, “Nebulous Dawn”, ligt nog vers in het geheugen, want die set bracht op 3 cd’s de vier platen integraal uit, plus de single “Ultima Thule” en de single van The Ones, de groep waarin leider Edgar Froese zat voordat hij begon aan het TD-avontuur.

Esoteric heeft gekozen om op “Sunrise In The Third System” een samenvatting van vier albums te presenteren, alsmede deel 1 van “Ultima Thule”. Tevens staan er twee stukken op van “Green Desert”, een plaat die deels in 1973 werd opgenomen, maar pas in 1986 werd uitgebracht met aanvullende overdubs uit 1984. De dubbel-cd houdt de chronologie van de jaren 1970-1973 goed aan en volgt in die zin de ontwikkeling van de groep in haar zeer experimentele eerste jaren. “Electronic Meditation” is in 1969 door leider Edgar Froese opgenomen met drummer Klaus Schulze, cellist Conrad Schnitzler tijdens een jamsessie. De plaat laat een reis door het menselijk brein horen, als zijnde een metafoor voor het leven en aansluitend de wedergeboorte. Het psychedelische en behoorlijk stevige karakter van het piepjonge TD is in volle glorie te horen op de eerste kant van de oorspronkelijke lp. Deze is gelijk het meest essentieel is en vertegenwoordigd op deze dubbel-cd. Hoe ruig Schulze drumt en Froese gitaar speelt is aardig om te horen, maar men houdt van afdwalen.

Het echte debuut van Tangerine Dream is “Alpha Centauri” uit 1971, waarop Schulze is vervangen door de uit Agitation Free afkomstige drummer Chris(toph) Franke en Schnitzler plaats heeft gemaakt voor toetsenist Steve Shroyder. De vrije vormen worden op deze plaat wat aan banden gelegd, de opnametechniek is verbeterd, maar de groep heeft nog geen balans gevonden tussen elektronische experimenten en melodieuze delen met fluiten en percussie. Het titelnummer klinkt bij vlagen als een atonale versie van “A Saucerful of Secrets” en blikt, net als Sunrise In The Third System, alvast vooruit op “Zeit”, het legendarische dubbelalbum waarop vier celli worden gecombineerd met donkere klanken uit oude synthesizers en orgels. Ook van dit album zijn de twee beste stukken op deze compilatie te vinden. Als tegenhanger van “Zeit” neemt de groep vlak daarna “Ultima Thule” op, een stukje pure hardrock van drie minuten met hoofdrollen voor de gitaar van Froese en het orgel van Peter Baumann die de groep inmiddels heeft versterkt. In het informatieve boekje staat overigens foutief vermeld dat Shroyder zou spelen op deze single. Domper is dat niet de originele versie van Ultima Thule Part One is gebruikt, maar een bewerkte versie uit 2000 met een paar digitale overdubs en een bijna ‘dronken’ flanger-effect. Tevens ontbreekt het tweede deel van “Ultima Thule”, maar dat is geen drama. Dat stuk wordt rond de jaarwisseling van 1972 en 1973 uitgebouwd tot Atem, het titelstuk van de vierde TD-plaat die voor de groep de doorbraak in Engeland zal betekenen. Atem begint majestueus met de toms van Franke en de Mellotron van Froese en klinkt veel melodieuzer dan het materiaal op “Zeit”. In het tweede deel komt meer rust in de muziek. Dan klinkt Wahn veel spannender en bijna verwarrend met de stemexperimenten. Een opmerkelijke compositie uit de eerste vier jaar TD.

Van het al genoemde “Green Desert” is het lange titelstuk en Indian Summer uitgekozen om deze compilatie af te sluiten. Dit materiaal is de link tussen de ‘Pink Years’ en ‘Blue Years’, maar past muzikaal eerlijk gezegd in geen van beide periodes. Daarvoor is de combinatie van oude analoge klanken en wat minder oude digitale toevoegingen net iets te rigoureus. Niettemin blijft Green Desert als compositie een geweldige opbouw hebben. Franke die een trage drumpartij speelt, waar Froese overheen soleert op gitaar en dat samen tot iets moois leidt. Van alle nummers op deze dubbel-cd is dit het meest toegankelijke werk, maar heeft in wezen niets te maken met de spannende ‘Ohr’-jaren.

Dat het niet onmogelijk is om in een handig setje het complete werk uit de eerste TD-jaren te compileren op een paar cd’s bewees het al gememoreerde “Nebulous Dawn”, maar wat Esoteric met deze mooi verpakte uitgave in de markt zet, is overtuigend gedaan. Van elke plaat bevat de dubbel-cd het belangrijkste werk en dat is bij Tangerine Dream in die jaren geen gemakkelijke opgave. Dat er verder niets nieuws onder de zon is, dat nemen we maar op de koop toe. De komende maanden verschijnen er individuele heruitgaven van de vier Ohr-platen en daarbij wordt wel de kans gegrepen om de archieven van de groep wat verder te openen. “Sunrise In The Third System” is een goed startpunt om het vroege werk van de band te ontdekken, maar het kopen van deze set is ook het beste excuus om niet alle vier albums apart aan te hoeven schaffen. Misschien met uitzondering van “Zeit” en “Atem”, want die blijven verplichte kost voor elke TD-liefhebber.

Wouter Bessels