Foto’s: Hans Ravensbergen
Welke elpee-kopende vijftiger, zestiger en zeventiger heeft als jongeling geen elpee met een cover uit de studio van Hipgnosis in handen gehad?
“The Art of Hipgnosis” is de eerste grote overzichtstentoonstelling ter wereld over de Londense ontwerpstudio Hipgnosis. Deze tentoonstelling is samengesteld door de directeur van het Groninger Museum, Andreas Blühm, samen met Hipgnosis-oprichter Aubrey Powell. Vanaf de jaren 70 hingen miljoenen tienerkamers vol met legendarische albumhoezen van grote artiesten. Meer dan bekend zijn de iconische platenhoezen van Pink Floyd, Genesis, Led Zeppelin en 10CC. Minder bekend zijn die van onder andere Peter Gabriel, Styx, AC/DC, UFO, The Scorpions, Paul McCartney And Wings en ga zo maar door. De Britse ontwerpstudio werd in 1967 opgericht door twee jonge grafisch ontwerpers, Aubrey “Po” Powell en Storm Thorgerson. Fotograaf, commercieel kunstenaar en muzikant Peter “Sleazy” Christopherson sloot zich in 1974 aan bij het duo.
Op de regenachtige vrijdag 28 april 2023 reisde ik om 8 uur vanaf station Rotterdam Centraal met de trein af naar Groningen om deze tentoonstelling te bezoeken. Ook ik was een van die zestigers met nostalgische gevoelens. Op station Utrecht Centraal had ik afgesproken met mijn in Nederland woonachtige Argentijnse ‘broer’ en veertiger Gustavo. Onze verwachtingen waren hoog gespannen.
Het Groningen Museum ligt op een steenworp afstand van station Groningen. Naast de ingang van het markante en kleurrijke gebouw hing een groot billboard van deze tentoonstelling. “The Art Of Hipgnosis” beslaat acht grote zalen van het museum. In de gang naar de eerste zaal bestaat een van de muren uit een levensgrote zwart-witfoto van het pand waar het destijds allemaal begon, 6 Denmark Street in Londen. In een vitrine ligt een origineel fototoestel dat destijds werd gebruikt. Van de vaak zielloze volledig digitale ontwerpen van vandaag de dag was toen geen sprake. De tentoonstelling neemt je mee in het ontwerp, werkproces en de verhalen achter de ontwerpen. Op deze wijze krijg je een goed beeld van het ‘geheim’ van Hipgnosis. Dat er regelmatig ook wat mislukte, tonen de ontwerpen van enkele mislukkingen en een aantal afgewezen albumhoezen, zoals die voor het Rolling Stones-album “The Outtakes”.
In een van de zalen bevinden zich ontwerpen van Genesis (“The Lamb Lies Down On Broadway”) en Mike Rutherford, gebroederlijk naast die van Peter Gabriel, met ontwerpen van “Car” en “Melt”. Met name Peter Gabriel stond open voor de experimenten en ideeën van Hipgnosis en liet de heren geheel vrij. Het spreekt voor zich dat ontwerpen van Pink Floyd ruimschoots aan bod komen. In een van de zalen hangen aan de wand grote afbeeldingen van “Wish You Were Here” en “Animals” (inclusief een groot aantal niet gebruikte foto’s). De meeste ontwerpen zijn voorzien van achtergrondinformatie in drie talen. De grootste zaal is gereserveerd voor de meest iconische albumhoes, “Dark Side Of The Moon”. Een van de wanden in deze donkere zaal is volledig gevuld met een tientallen meters grote afbeelding van deze hoes. Aan de andere drie wanden hangen tal van ontwerpen en schetsen van de ontelbare heruitgaven van deze elpee.
Een zaal waar ik langer verbleef was die van 10CC. Op een van de enorme wanden was de binnenzijde van de hoes van het album “How Dare You” te zien. Het ontstaan en ontwerp van deze kleurrijke hoes, met daarin verwerkt de bandleden van 10CC, bewijst dat de mannen van Hipgnosis hun tijd ver vooruit waren. Ik lees daar ook dat 10CC geen keuze kon maken tussen de dame met de rode of de groene jurk op “Deceptive Bends” en dat Powell en consorten die knoop doorhakten.
De tentoonstelling kende voor mij ook verrassingen. Zo wist ik niet dat enkele albumhoezen van Paul McCartney And Wings ook afkomstig waren uit de breinen van Hipgnosis. Zo moest de hoes van het album “Band On The Run” het vertrek van Paul McCartney uit The Beatles symboliseren. Maar ook een schier eenvoudige hoes als die van het album “Venus And Mars” heeft zijn verhaal.
Een grappige en originele vondst in deze tentoonstelling is het commentaar dat jonge kinderen schreven bij het zien van de albumhoezen. Gezien door onwetende kinderogen maken hun reacties ondubbelzinnig duidelijk dat “The Art Of Hipgnosis” volstrekt uniek en uitermate progressief is.
Ik heb absoluut geen spijt van mijn lange reis naar ‘het hoge noorden’. Toch zijn mijn gevoelens gemengd. Ondanks de grootte van de tentoonstelling, waar je met gemak een uur kunt doorbrengen, had ik meer verwacht van met name de minder bekende ontwerpen. Tegelijkertijd besef ik het unieke van deze tentoonstelling. Het had zoveel mooier kunnen zijn, met meer bezoekers, als het een reizende tentoonstelling was geweest. Ongetwijfeld zullen er redenen zijn geweest dat niet te doen.
Voor iedereen die deze zeer fraaie tentoonstelling om welke reden dan ook niet gezien heeft, is er nog Spotify met een speciale playlist.