Gentle Storm, TheAlbum

Na “The Theory Of Everything” van Ayreon begon Arjen Lucassen te werken aan een nieuw project met het idee om een aantal nummers op twee verschillende manieren uit te voeren. Eén keer op een rustige folky wijze en één keer op een heftige bombastische wijze. Hij wilde dit deze keer met één en dezelfde vocalist realiseren. De grote vraag was natuurlijk wie dat moest zijn. Als het een vrouwelijke vocalist zou worden, ging zijn voorkeur uit naar Anneke van Giersbergen met wie hij al eerder voor Ayreon had samengewerkt. En wat wil het toeval? Net op dat moment nam Anneke contact met hem op met de vraag om een aantal nummers samen op te gaan nemen. De rest is inmiddels (recente) geschiedenis.

“The Diary” speelt zich niet af in de recente geschiedenis, maar in de Gouden Eeuw, de periode waarin de Nederlandse economie (lees: handel), wetenschap en kunst tot grote bloei kwamen. Het verhaal omvat een verzameling brieven van twee geliefden (Joseph Warwijck en Susanne Vermeer), geschreven vanaf 1666. In dat jaar vertrok Joseph met het VOC-schip Merchant voor een twee en een half jaar durende reis. De brieven van beide geliefden vormen de onderwerpen voor de songs, waarvan de teksten zijn geschreven door Anneke van Giersbergen.

De songs op cd1, Gentle, zijn allemaal met een sterke folky inslag gearrangeerd. Daarbij is uitgebreid gebruik gemaakt van authentieke of authentiek klinkende instrumenten zoals diverse percussie-instrumenten, hakkebord, banjo, mandoline en een groot aantal fluiten uit de verzameling van Jeroen Goossens van Flairck. Door daar verder nog contrabas, cello en viool aan toe te voegen, doet de muziek in de instrumentale passages ook met regelmaat aan Flairck denken.
Vooral het geluid van de contrabas is vermeldenswaardig. Doordat dit instrument van dichtbij is opgenomen, hoor je het instrument alsof het naast je in de huiskamer wordt bespeeld. Elke aanzet van de strijkstok is hoorbaar, waardoor dit instrument soms intens, dreigend en grommend klinkt. Soms wordt een piano toegevoegd, die gezien het tijdsbeeld van de Gouden Eeuw eigenlijk een vreemde eend in de bijt is. Toch verschaft deze toevoeging de nodige variatie zonder uit de toon te vallen.

Door het karakter van de melodieën en de arrangementen krijg je sterk het idee dat deze muziek ook echt uit de Gouden Eeuw stamt en zo maar uit de ganzenveer van Valerius, Sweelinck of Hacquart zou kunnen zijn ontsproten. Lucassen, die op de diverse Ayreon-albums al bewees over de nodige affiniteit met deze muziek te beschikken, verdient hiervoor een groot compliment.

Daarmee zijn we aanbeland bij de schoonheid van dit geheel: die is onmetelijk! Natuurlijk is de beleving van schoonheid heel subjectief, maar in dit geval durf ik toch wel te stellen dat we hier te maken hebben met een prachtig muzikaal document, dat door het muzikale tijdsbeeld ook gerust een sterk staaltje van Nederlands cultuurerfgoed mag worden genoemd. Op zijn VOC-reis langs de verschillende continenten streelt Lucassen onze oren met de mooiste melodieën en sferen. En of dat nog niet genoeg is, worden ze ook nog gezongen door Anneke van Giersbergen. Haar prachtige, heldere stem vormt een perfecte combinatie met deze muziek. In de meerstemmig gezongen passages ga je echt geloven dat er een hemel bestaat. De mooiste nummers noemen heeft geen enkele zin, elk nummer is een pareltje op zich.

Op cd2, Storm, gaan de metal-registers open. Oh jee, wat blijft er nu over van al die mooie melodieën en die engelachtige stem van Anneke van Giersbergen, hoor ik u nu denken. De kenners van Anneke weten wel beter. Met even veel gemak blijft zij in dit metal-geweld overeind. Als het om power gaat, boort ze diepere lagen aan in haar stem waardoor de emotionele expressie alleen maar toeneemt, ge-wel-dig! Wij mannen zijn gevoelig voor vrouwelijk schoon, vraag het Huub van der Lubbe maar. Maar als ze dan ook nog klinken als Anneke van Giersbergen, zijn we allemaal reddeloos verloren.

Ook de melodieën en sferen blijven in de metal-context goed overeind. Naast de gebruikelijke power-chords is de benadering door de elektrische gitaar zeer melodieus. De Ierse jig die in The Heart Of Amsterdam in de Gentle-versie bijvoorbeeld op viool en fluit wordt vertolkt, krijgt nu een soort Over The Hills And Far Away sausje van Gary Moore. Wanneer je een liefhebber van melodieuze metal bent, kun je hier mateloos je hart aan ophalen.

Het gebruik van het Epic Rock Choir (opgericht voor The Theatre Equation) geeft een gaaf effect aan het geheel. Soms lijkt het of je naar delen uit de “Carmina Burana” van Carl Orff aan het luisteren bent. Vooral het “Ras aan boord, trossen los” klinkt erg apart in dit metal-geweld.
Daarnaast geeft het gebruik van de in meervoud opgenomen hoorn een zeer bombastisch orkestrale tint aan de sound.

Als lezer denkt u misschien dat ik de Gentle-cd mooier vindt dan de Storm-cd. Niets is minder waar. De Storm-cd is heel anders maar daardoor niet minder mooi. Daarvoor zijn de basis, de composities en arrangementen van Arjen Lucassen en de zang van Anneke van Giersbergen simpelweg te mooi.
Arjen Lucassen heeft al meerdere malen de vraag voorgelegd gekregen of er een vervolg op dit project komt. Bescheiden als hij is, antwoordt hij steevast: “Als dit project een succes wordt, komt er een vervolg”. Ik zeg: ER KOMT EEN VERVOLG!

Math Lemmen

2CD (Special Edition):

4CD (Limited Deluxe Edition + Mediabook):

3LP+2CD: